Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
(૮)
થનારામાં પુરુષાર્થ નથી હાતું. પુરુષાતન यस्स दारगस्स एयाणुरूवं गुण्णं गुणनिष्फनं વગરના પુરુષાર્થ ને શુ સાધવાના ? પુરુષાનાધિપ્ત રિન્નામો ‘વચ્માળુ' ત્તિ ૫૬૦ી સેવાતા હાય-પારુષ કારવાતુ હાય તા નીતિ- ‘ ન્યાયમ જરી ' માં આ ન્યાયને જીદ્દી રીતે કારને તેનુ જીવન નિરક કહેવાને કઇ મૂકયો છે. ત્યાં કહ્યું છે કે“તમે જ આ બ્યાકારણ નથી. જન્મને સાર્થક કરવાની ભાવના- પાર-પ્રવૃત્તિ કરે છે અને કહા છે તે શું વાળા આ ન્યાયથી ખચે ને ક્ષણે ક્ષણે કાંઈક પહેલાં કહા છે ને પછી કરા છે ? કે પહેલાં સાધી ઉત્કર્ષ મેળવે. છ કરા છે. તે પછી કહેા છે? કે બન્ને કહેવુ ને કરવુ સાથે થાય છે ? . તેમાં પ્રવૃત્તિ થયા પહેલાં તેનું કધન થઈ શકે નહિ. કારણુ નહિં જન્મેલ પુત્રનું નામ પાડવામાં આવતુ નથી. આ રહી ન્યાયમરીની એ પંક્તિઓ “ચચ્ચારી યા: યિતે વાભિધીયતે ૨, स किं पूर्वमभिधीयते ततः क्रियते पूर्व वा યિતે પશ્ચા મિીયતે યુગપટેવ વાળાभिधाने इति । न तावत् पूर्वमभिधीयतेऽनुપત્રક્ષ્યામિધાનાનુષવશેઃ। ન ચઞાતે પુત્રે નામપ્રેયણમ્ ” | સ્વા. મં. પૃ. ૧।
ન્યાયમ જરીકારે આ ન્યાયના ઉપયાગ કરતાં એમ સૂચવ્યુ` છે કે નહિં જન્મેલ પુત્રનુ નામ કરવામાં આવતુ નથી. વ્યવહારની બહુલતા પણ એમ છે. માટે ભાગે પુત્ર જન્મ્યા પછીજ નામ પડાય છે પણ્ પુત્રજન્મ પૂર્વે નામની વિચારણા નહિ થતી હાય એમ મનાય.
अजातपुत्र नामोत्कीर्तनन्यायः ॥ ८ ॥ જન્મ્યા પહેલાં પુત્રનુ નામ પાડવુ એ આ ન્યાયને અર્થ છે. ભવિષ્યમાં થનાર વસ્તુની સદા પ્રથમથી જ્યાં જણાવવામાં આવે ત્યાં આ ન્યાયના ઉપયાગ કરાય છે. વ્યાકરણ ગ્રન્થામાં એ રીતે સંજ્ઞા કરવાની પ્રણાલિ છે. પાકૃતિ વ્યાકહુરમાં ‘ ચળઃ સમ્પ્રભાળમ્ ’ ૧૨। ૪૪। એ સૂત્ર સમ્પ્રસારણ સંજ્ઞા કરે છે. ત્યાં ય, વ, ૨, નેલ ને સ્થાને ઇ, ઉ, ઋ, ને લુ હજી ઉત્પન્ન થયા નથી છતાં તેની સંજ્ઞા ખતાવવામાં આવી છે, તે આ ન્યાયને અનુસારે છે. જે માટે પાતંજલ મહાભાષ્યમાં પણ કહ્યું છે-‘ માવિનીય સંજ્ઞા વિજ્ઞાયતે ’। ત્યાં આ ન્યાયને મળતા સૂત્રશાટિજા-ન્યાય છે. તેના ઉપયાગ કરેલ છે. તેના ઉપયોગ કેવી રીતે કરાયા છે તે આગળ જણાવાશે.
આ ન્યાયનું વસ્તુ આપણને શ્રી કલ્પસૂત્રમાં મળે છે. શ્રી વર્ધમાનસ્વામીજીના જન્મ થયે। ન હતા ત્યારે પ્રભુના માતાપિતાને એવા સ’કલ્પ થયા હતા કે અમે આ બાળકનું નામ એવુ' રાખીશું. તે પાઠ આ પ્રમાણે છે.
માન
માં ચાં નું પત્ત ટ્રાÇ વ્ઝિ ત્તિ ગમ્મત્તાર રીતે તમિમાં ચ નં અનેે વિળૅળ વદામો, સુવળ વદામો, ધળ धनेणं वडामो, जाव संतसारसावइजेणं पीरસરળ અવ દેવ અમિવઠ્ઠામો! તેં નથાળ અનું પલ્લુંટારવ ગાપ મવિાક્ તયાળ મન્દે
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આવા ન્યાયે બેધારી તરવાર જેવા હાય છે. તેના ઉપયોગના આધાર ઉપયેગ કરનારની વિચારધારા ઉપર નિર્ભ`ર રહે છે.
કોઇ સ્થળે અજ્ઞાતને સ્થાને અજ્ઞાત એવા પણ પાઠ છે. તેને અર્થ નિહું જાણેલ એમ થાય, પણ તેથી ભાવમાં ભિન્નતા થતી નથી. સારા કાર્યોના સંકલ્પા અને તેના નામકરણ સંસ્કાર કાર્ય થયા પૂર્વે પણ કરે અને આ ન્યાયને સલ મનાવા.
ખરાબ કાર્યાના સંકલ્પે પણ ન રાખા, તેના નામની પશુ વિચારણા ન કરે અને ન્યાયમજરીના કથન પ્રાણે ન્યાયને સાર્થક કરી. ૮.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531524 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 044 Ank 11 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1946 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |