________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ. |
અનુવાદક–વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૦૪ થી શરૂ ) જ્ઞાનના ચાર પ્રવાહ છે સ્વાભાવિક જ્ઞાન, તક, અંતજ્ઞાન અને આત્મજ્ઞાન, સ્વાભાવિક જ્ઞાન પશુ પક્ષીઓમાં જોવામાં આવે છે પક્ષિઓમાં અહંકાર સ્વતંત્ર દેવીપ્રવાહ તથા દેવીકો ડામાં બાધક નથી બનતે. તાર્કિક જ્ઞાન સ્વાભાવિક જ્ઞાનથી શ્રેષ્ઠ છે અને તે મનુષ્યમાં જ જોવામાં આવે છે. તે સાચું સંકલન કરે છે, તેનું વિશુદ્ધકરણ કરે છે, કારણથી કાર્ય અને કાર્યથી કારણની તર્કના કરે છે. અનુમાપક વાકથી પરિણામ લાવે છે અને સાધ્યથી પ્રયાણ તરફ આગળ વધે છે. તે પરિણામ લાવે છે, નિર્ણય કરે છે અને પરામશ આપે છે. તે તમને સાવચેતીથી અંત:કરણની સમીપ પહોંચાડે છે. અંતજ્ઞનમાં તર્કની આવશ્યક્તા નથી હોતી. ત્યાં તો વસ્તુનું પ્રત્યક્ષ જ થાય છે. એક પલકારામાંજ તમને વસ્તુઝાન થઈ જાય છે. અંતજ્ઞને તર્કથી વધારે છે, પરંતુ તેની ઉપેક્ષા નથી કરતું. કારણુ-શરીરની ક્રિયાઓ દ્વારા જે જ્ઞાન થાય છે. તે અંતર્ગાને છે All 242/4-6 214 aa Super-mind 24491 Super mental consciousness કહે છે. આત્મજ્ઞાન અંતર્ણાનથી જુદું છે, તે કારણુશરીરનું અતિક્રમણ કરે છે, તે જ્ઞાનની પરમાવસ્થા છે. તે જ કેવળ સત્ય છે.
જ્ઞાનના સાત ક્ષેત્ર છે.-પ્રભાવ, પ્રત્યક્ષ અંતર્દષ્ટિ અંતર્ગાન, તપ દિવ્ય જ્ઞાન અને પરમાનન્દ-અવસ્થા. વાી પણ ઉપર વર્ણવ્યા જેવું બને છે. એ સબંધ ખાસ કાળજી રાખી વિવેક કરવાની અગત્ય છે. ફળના મલિન રસથી કે નેવેદ્યના સંસંગથી મિશ્રિત થયેલા ચેકખા ભંડારમાં જતાં આખા ભંડારને જીવાતવાળે બનાવી દે છે. તેથી કરીને આ પદાર્થ માટે ખાસ સાવચેતી રાખવાની આવશ્યકતા છે. પૂજાના ફળની પ્રાપ્તિ માત્ર મૂકી દેવામાં પર્યાપ્ત નથી થઈ જતી એ સાથે લાભ હાનિના પ્રશ્નને તેમજ દયાના સિદ્ધાંતને ખાસ સબંધ છે.
આમ આપણે અષ્ટ પ્રકારી પૂજા વિષે વિચારણા કરી ચુક્યા, હવે ભાવ પૂજા સબંધે ટૂંકમાં વિચારી આ લેખ સમાપ્ત કરીશું.
લેટ ચેકસી
For Private And Personal Use Only
