Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧પ૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. પહેલાં પણ તેવી જ સ્થિતિ રહેલી હોય છે. આથી આત્માને કર્મ એ બંન્નેને અના દિકાલને સંબંધ રહે છે અને અનાદિ વરસ્તુનો કેઈ કતાં પણ હોઈ શકે જ નહિ. આથી આ સૃષ્ટિને કર્તા અમુકજ છે એ માનવું કેવલ ભૂલ ભરેલું છે, કેમકે જ્યારે આત્મા નિત્ય છે ત્યારે તેને બનાવનાર તો કોઈ હોઈ શકે નહિ, તેમ કર્મ પણ પ્રાણીઓ કરે છે અને તે પણ દેહધારી કરી શકે છે. જયારે દેહ ધારણ કરે ત્યારે તેને રહેવાનું સ્થાન પણ અવશ્ય હોવું જોઈએ, તેથી પ્રાણીઓને રહેવાની પૃથ્વી તે પણ અનાદિ કાળની જ છે.
આની સાથે દેહનું ધારણ કરવું તે પણ કર્માનુસારે છે અને તે કર્મ કર્તા આત્મા તે પણ તેજસ અને કાર્મણ શરીરના સંબંધવાળો રૂપી પણ છે.
એટલાજ માટે સ્યાદ્વાદશૈલિએ કથંચિદ રૂપ અરૂપી આત્મા કહેવાય છે.
જે એકાંતે આત્માને અરૂપી માનવામાં આવે તો જેવી રીતે સિદ્ધાત્મા સર્વજ્ઞ સર્વદશી દેહને ધારણ કર્તા નથી, તેની માફક સંસારી જીવો પણ દેહને ધારણું નજ કરી શકે, કારણ કે જેવા કારણો હોય તેવા પ્રકારે કાર્યની ઉત્પત્તિ થાય છે. જુઓ કે માટી રૂપી છે તેમજ તેનાથી ઉત્પન્ન થએલ ઘડે તે પણ રૂપીજ થાય છે.
પરંતુ રૂપી પદાર્થથી અરૂપીની અથવા અરૂપીથી રૂપીની ઉત્પત્તિ થતી નથી. જેમકે એક રેતીના કણમાં તેલ ન હોય તો ગમે તેટલા રેતીના સમુદાયમાંથી તેલ નજ નીકળી શકે એ વાત સ્વાભાવિક છે; તેવી રીતે આ દેહનું મૂળ કારણે કર્મ તે રૂપી છે, તેમ તે કર્મનો સંચય કરનાર તે પણ રૂપી છે. જેમાં માટીનો ઘડો બનાવનાર કુંભકાર તે પણ રૂપી. માટી પણ રૂપી અને તેનાથી ઉત્પન્ન થયેલ ઘડે તે પણ રૂપી છે. ફક્ત આમાં જે આત્માનું રૂપીત્વપણું તે દેહના સંબંધ વડે કરી કહેલું છે.
પરંતુ એકાંતે આત્માને અરૂપી માની શકાય જ નહીં. તેમ કેટલાક કર્મને વાસના રૂપ માને છે તે વાત પણ સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિથી વિચારતા ભૂલ ભરેલી માલમ પડે છે, કેમકે જે અરૂપી તેને રૂપી પદાર્થ અનુગ્રહ અથવા ઉપઘાત કરી શકતો નથી.
આ ઉપરથી કેઈના મનમાં આવું પણ થશે કે દારૂ વિગેરે પીવાથી માણસની બુદ્ધિ મલીન થાય છે, દહી ખાવાથી દર્શનાવરણીય કર્મનો ઉદય થાય છે અને તે આત્માના બુદ્ધિ વિગેરે ગુણોનો નાશ કરી શકે છે તેમ બ્રાહી ઓષધી વિગેરેના પ્રતાપથી માણસની બુદ્ધિ સતેજ થાય છે તે કેમ બની શકે?
પરંતુ આ બાબતમાં જે વિચાર કરે તે સહજ સમાધાન થઈ શકે તેમ છે. આમાન ગુણ તો કેવલજ્ઞાન કેવલ દર્શન છે. અને તેથી શુદ્ધાત્મા જેને કેવલ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531291 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 025 Ank 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1927 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |