Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ.
સદ્દવર્તન પછીને ત્રીજો ગુણ ઉત્સાહ છે. જ્ઞાન, અને સદવર્તન-એ ઉભયગુણ વિકાશી રહ્યા હોય પણ જે ઉત્સાહગુણ ન હોય તો તે ઉભયગુણ પૂર્ણ પ્રભાવી થઈ શક્તા નથી. ઉત્સાહ ગુણને પ્રભાવ ઉચ્ચ પ્રકારને કહેવાય છે. એ ગુણની અંદર વિકાશ શક્તિ રહેલી છે. ઉત્સાહના વેગથી મનુષ્યમાં રહેલા સર્વ ગુણ વિકાશ પામે છે. દુઃસાધ્યને સાધ્ય કરવામાં અને દુર્લભને સુલભ કરવામાં ઉત્સાહ ગુણની પૂણું આવશ્યકતા છે. તેને માટે એક સાહિત્ય વેત્તા આ પ્રમાણે લખે છે—–“ જ્યારે મનુષ્યની સગુણરૂપી પુષ્પ વાટિકામાં ઉત્સાહ રૂપ મેઘનું સિંચન થાય છે, ત્યારે તે વાટિકા નવપલ્લવિત થઈ હદયને આનંદ દાયક થાય છે. જે ઉત્સાહ રૂપ મેઘનું સિંચન નહીં થાય તો એ સગુણરૂપ પુષ્પવાટિકા સુકાઈ જાય છે. આ ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે, ઉત્સાહ ગુણ માનવ જીવનમાં અત્યંત આદરણીય છે.
જ્યારે મનુષ્ય જ્ઞાન, સદ્ધર્તન, અને ઉત્સાહથી યુક્ત હોય પણ તેના હૃદયમાં પિતાના મનુષ્ય જીવનને ઉપયોગ કરવાની તીવ્ર ઈચ્છા ન હોય તે તે ગુણે વિશેષ ઉપયેગી થતાં નથી. આ સંસારમાં માનવ જીવનને દુર્લભ લાભ શા માટે મળે છે? તેને સદુપયોગ કરવો જોઈએ. માનવ જીવનનો ઉપગ કરવાના બે માર્ગો છે. એક બાહ્ય માર્ગ અને બીજો આંતર માર્ગ. શરીર વગેરેની બાહ્ય કિયાથી બીજાને ઉપયોગી થવું, એ બાહો માર્ગ કહેવાય છે અને જ્ઞાન દ્વારા ઉપદેશ વગેરેથી બીજાને ઉપગી થવું, એ આંતર માગ કહેવાય છે. આ ઉભયમાથી માનવ જીવનને સદા પગ કરવાની અંતરમાં તીવ્ર અભિલાષા રાખવી એ એ મહાન ગુણ છે. પ્રત્યેક મનુષ્ય એ ગુણ અવશ્ય ધારણ કરવો જોઈએ.
મનુષ્ય જ્ઞાની હોય, સદવર્તનથી સુશોભિત હાય, સદા ઉત્સાહી હોય, અને જીવનને ઉપયોગ કરવાની ઈચ્છાવાળે હોય, પણ જે તેનામાં વિનય ન હોય તે તે ચારે ગુણે નિરૂપયેગી થઈ પડે છે, તેથી દરેક મનુષ્ય વિનય ગુણને ધારણ કર
જઈએ. વિનય ગુણ એ બીજા સર્વ ગુણેને અલંકાર છે. તે ઉત્તમ ગુણને માટે ભગવાન તીર્થકરેએ આગમમાં પ્રત્યેક સ્થળે તેની પ્રશંસા કરેલી છે. અને આંખ જૈન ધર્મને વિનય પ્રધાન ધર્મ કહેલ છે, તેથી સર્વ સદ્ગણોને વિકાશ કરનારો વિનય ગુણ પ્રત્યેક મનુષ્ય અંગીકાર કરવો જોઈએ.
આ પાંચ ગુણે સર્વ સદગુણેમાં પ્રધાન છે, તે ગુણામાંથી પોતાનામાં જ ગુણ છે, તે વિષે શ્રાવના પ્રત્યેક સંતાને વિચાર કરવાને છે. અને તે વિચાર કરે છે તેજ શ્રાવકની ચોથી કરણ છે. પ્રત્યેક શ્રાવકે પ્રતિદિન પિતાના ગુણનું અવલોકન કરવાનું છે. પિતાનામાં ક્યા ગુણેએ વાસ કરે છે ? એ વિચારવાનું છે. શ્રાવકના સંતાને ગુણેનેજ ગક્ષેમ કરવાનો છે. જે ઉત્તમ ગુણે પિતાનામાં ન હોય. તે
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531222 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 019 Ank 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1921 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |