________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૪
માં આત્માનંદ પ્રકાશ.
એ વિચાર આ ફિલસણીમાં નથી–એવા વિચારને માટે તેમાં ક્યાં પણ જગા નથી કે “સૃષ્ટિ કંઈ ન હતું તેમાંથી થઈ.” આ વિચાર ખરૂં પૂછે તે કોઈપણ સત્યવિચારશીલ પ્રજાએ કબલ રાખ્યો નથી. જે લોકે સૃષ્ટિની ઉત્પતિ માનનારા છે, તેઓ પણ આ વિચારથી નહીં પણ બીજીજ અપેક્ષાએ- બીજી જ રીતિકે માને છે. કંઈ ન હતું–શૂન્ય હતું તે તેમાંથી સૃષ્ટિ આવી કેમ ? પરંતુ કઈ વસ્તુ-કઈ પદાર્થ છે, તેમાંથીજ એ બહાર પ્રગટ થઈ છે, ને સરજાય છે, એમ આપણે કહિયે છીએ. તેમાં એમ સમજવાનું રહે છે કે, માત્ર કેઈ હાલત સમજાય છે. આ પુસ્તક કઈ અર્થમાં સરજાય છે. કારણ કે બધા રજકણે જૂદી જૂદી હાલતમાં હતાં, ત્યાંથી બધાં ભેળાં કરવામાં આવ્યાં છે. આ પુસ્તકને આકાર સરજેલો છે. આ પુસ્તકની આદિ હતી અને આ પુસ્તકને અંત આવશે. એજ રીતે કોઈપણ જડ પદાર્થની આકૃતિ વિષે સમજવું. પછી તે જડ આકૃતિ કેટલાક ક્ષણસુધી ટકી. રહે, કે સેંકડે વર્ષ સુધી ટકી રહે, પરંતુ જ્યાં આદિ આવી, ત્યાં અંત આવવાનેજ, આપણે કહિએ છીએ કે આપણી આસપાસ કેટલીક(Forces) બળવત્ની શક્તિ, પ્રવર્તી રહી છે. અને એ શકિતઓમાંજ રક્ષણ અને નાશ એ બેઉ સ્વભાવ છે. આ સઘળી બળવત્તી શક્તિઓ વા બળ આપણામાં અને આપણી આસપાસ પ્રતિક્ષણ પિતાનું કામ બજાવ્યા કરે છે. એ સઘળાં બળોના સમૂહને જેને ઈશ્વર કહે છે.
નામના પ્રણવથી પણ એજ બ્રહ્મ ઓળખાય છે. આ શબ્દને પ્રથમ ઉચ્ચાર ઉત્પત્તિને વિચાર દર્શાવે છે. બીજે સ્થિતિને-અને ત્રીજે નાશને. આ સઘળી વિશ્વની શક્તિ ( Forces) છે અને સામટી રીતે જોતાં તેઓ બધી કેટલીક ચેકસ નિયમોને આધીન છે. જે આ નિયમે ચોક્કસ છે પછી શા માટે લેકે તેને પગે પડે છે ? શા માટે આ શક્તિસમૂહને તે દેવ કે ઈશ્વર છે એમ ધારે છે ? આ વિચારના આરંભમાં ભૂરું કરવાની શક્તિનો વિચાર હંમેંશા તેની સાથે જોડાય રહે છે. જ્યારે હિંદુસ્તાનમાં પ્રથમ રેલવેને પ્રવેશ થયો? ત્યારે અજ્ઞાન લેકે તે શું છે એમ સમજ્યા નહીં. જેઓએ પિતાની આખી જીંદગીમાં એવું જેએલું નહીં કે ગાડી ગાડાઓ કદાચ ઘોડા કે બળદ વિના ચાલે માટે તેઓએ ધાર્યું કે ઈજિનમાં કેઈ દેન હો કે દેવી હે પણ છે ખરૂં તેમાંના કેટલાક તો ગાડીને પગે પણ પડતા અને હજી પણ હિંદુસ્તાનના કેઈ ભાગમાં પહાડી લેક અથવા નીચ વર્ણના લોકમાં આ વિચાર ચાલે છે માટે એ બનવા જોગ છે કે આપણી આર. ભની (અજ્ઞાન કે જંગલી) સ્થિતિમાં આપણે કોઈ એવા પુરૂષને ધર્યો હશે અને ત્યાર બાદ તે વિચારમાં વૃદ્ધિ થતાં થતાં આપણે આપણા વિચારોને આપણે ચિત્રાકૃતિના સ્વરૂપ આપતાં હઈશું અને તેમ કરી બીજાઓને વિશેષ સ્પષ્ટ રીતે સમજાય તેમ કરતા હઈશું; ઘણું પ્રાચીન કાળમાં વરસાદ નહીં હતું પણ વરસાદને પણ દેવ તે ગડગડાટ નહોતે ગડગડાટને દેવ હતું અને આ પ્રમાણે આ કુદરતી
For Private And Personal Use Only