Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આનંદ પ્રાપ્તિના માગ.
૧૩
થવું જ જોઈએ, પરંતુ આથી એમ સમજવાનું નથી કે તેને હમેશને માટે સંતોષ થવેજ જોઈએ અને તેણે નિરંતર એક જ સ્થિતિમાં પડ્યા રહેવું જોઈએ. જે કાંઈ મનુષ્યની પાસે હોય તેનાથી તે સમયે તે તેણે સંતેષ રાખી લેજોઈએ, પરંતુ તેની વૃદ્ધિને માટે સતત ઉઘોગ કરતા રહેવું જોઈએ. ધન ધાન્યથી સંતુષ્ટ થઈ શકાય, પરંતુ ગુણપ્રપ્તિ કરવામાં અને આત્મન્નિતિ સાધવામાં કદિ પણ સંતોષને સ્થાન મળવું જોઈએ નહિ. જ્યાં સુધી મનુષ્ય અનન્તગુણ ધારણ કરે ત્યાં સુધી ગુણેની વૃદ્ધિ અને વિકાસ કરતાં તેણે અટકવું જોઈએ નહિ.
આ ઉપરથી એટલું સ્પષ્ટ થાય છે કે સંતેષને અને પ્રસન્નતાને આનન્દ કહી શકાશે નહિ. પ્રસન્નતા અલપ સમય પર્યત રહેનારી વસ્તુ છે, પરંતુ આનન્દ સદા કાળ ચિરસ્થાયી છે. વિવેકશકિતથી પ્રતિકૂળ વર્તવાથી પણ પ્રસન્નતા મેળવી શકાય છે, પરંતુ આનન્દ કદાપિ મેળવી શકાતું નથી. કેઈ વખત પ્રસન્નતા દુઃખનું રૂપ ધારણ કરી શકે છે, પરંતુ આનન્દ તે સદૈવ આનન્દ જ રહે છે.
મનુષ્ય એવા પ્રાણી છે કે જેઓ વાસ્તવિક આનંદ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. અન્ય પ્રાણુઓ ઉપર્યુક્ત અવસ્થામાં જ રહે છે. વાસ્તવિક આનન્દ એ છે કે જેમાં જીવન અને જીવનના ઉદેશમાં સંપૂર્ણ સમભાવ હોય છે. આ પ્રકારને આનંદ કોઈ પણ મનુષ્ય પોતાને માટે સ્વયમેવ પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી. જ્યારે કોઈ વ્યકિત નિલેપ બની પરમાર્થ કાર્યમાં જીવન વ્યતીત કરે છે ત્યારે આનન્દ સ્વયમેવ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે. આનન્દ આત્માનો ગુણ છે અને એ અવસ્થામાં એ સ્વયમેવ પ્રકટીભૂત થાય છે. પરંતુ કોઈ પણ મનુષ્ય આનન્દને પોતાના જીવનનું ઉદેશ્ય અથવા સાધ્ય બનાવવાથી આનન્દ પ્રાપ્ત કરી શકતો નથી. આ વાત સર્વથા અસંભવિત છે. જે તમારી ઇચ્છા વાસ્તવિક આનન્દ મેળવવાની હોય તો હંમેશાં તમારા ઉદ્દેશ્ય અથવા સાધ્યને ઉચ બનાવવા યત્ન કરે. અન્ય મનુષ્યના આનન્દને તમારા પોતાના આનન્દ કરતાં ઉત્કૃષ્ટ માનો. પરહિતાર્થે સ્વાર્થની આહુતિ આપે. ધનથી પ્રસન્નતા મેળવી શકાય છે, સંતોષ અને સંતુષ્ટતા પણ મેળવી શકાય છે, પરંતુ આનન્દ એવી વસ્તુ નથી કે જે ધનથી મેળવી શકાય. તે સત્ય જીવનથી મળી શકે છે. આનન્દ સત્યાર્થ જીવનનું જ અંગ છે. તે કદાપિ એનાથી પૃથક હોઈ શકે જ નહિ. આનંદ શાંતિનો ભંડાર છે અને નિરાશાયુકત ઉદ્યોગથી દૂર રહે છે–અપ્રાપ્ય છે. જે વસ્તુઓ સ્વાર્થની સીમાની બહાર છે એવી વસ્તુઓના પ્રેમ પર આનન્દને આધાર રહેલો છે. જગતમાં આનન્દના પ્રત્યેક ઉ. દાહરણ લઈ તેનું પૃથક્કરણ કરશે તે તમને સ્પષ્ટ પ્રતીતિ થશે કે તે સર્વમાં પ્રેમનું તત્વ નિગૂઢ રહેલું છે. તે પ્રેમ માતા પિતાને પિતાના બાળકે તરફ હોય, અથવા
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531193 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 017 Ank 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1919 |
| Total Pages | 43 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 6 MB |