Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
-
~
-
-
-
-
--
--
-
--
--
-
-
-
--
-
--
-
વસ્તુઓને મનુષ્ય સંગ્રહ કરે છે તેની સાથે આનન્દને કશે સંબંધ નથી. મનુ. થના આત્માની જે કાંઈ ઉન્નતિ અથવા અવનતિ થાય છે તેના ઉપર સુખ દુઃખને પ્રથમ આધાર છે.
અનેક અવરથાઓ એવી હોય છે કે જે સ્થલ દષ્ટિએ આનન્દસમાન પ્રતીત થાય છે, પરંતુ વાસ્તવિક રીતે એમ હોતું નથી. એક અવસ્થા એવી હોય છે કે જેમાં મનુષ્યને ઈચછાનુસાર વસ્તુઓ મળે છે, અને તે એને આનન્દ સમજવા લાગે છે; પરંતુ ખરી રીતે જોતાં તે અપૂર્ણ હોય છે. જો કે તેની અંદર આનન્દને કંઈક અંશ આવી જાય છે, પરંતુ તેને સંપૂર્ણ આનન્દ કહી શકાતા નથી. આવી અવસ્થામાં મગ્ન થઈ જવું તે પૂર્ણને બદલે અપૂર્ણને સ્વીકાર કરવા જેવું છે. વળી એક અવસ્થા એવી પણ છે કે જેમાં આપણી ઈચ્છાઓ અને આપણું ઈચ્છિત વસ્તુનું એકત્વ થઈ જાય છે. આ અવસ્થાને પણ સંપૂર્ણ આનદની અવસ્થા કહી શકાતી નથી; કેમકે જ્યાં સુધી તે બન્નેમાં એકતા હોય છે ત્યાં સુધી જ એ અવસ્થા ટકે છે, પરંતુ સહેજ અંતર થાય છે કે તરત જ ઉક્ત અવસ્થામાં ભંગ પડે છે. મનુષ્યની ઇચ્છાઓમાં હમેશાં પરિવર્તન થયા કરે છે. એક વસ્તુ પ્રાપ્ત થાય કે પછી તરતજ બીજી વસ્તુ પ્રાપ્ત કરવા માટે ઈચછાને ઉદ્દભવ થાય છે. હજી તે એક ઈચ્છા પૂર્ણ થતી નથી ત્યાં બીજી ઈરછા પેદા થાય છે, પરંતુ ઈચ્છિત વસ્તુ મળવામાં જરા પણ વિલંબ થાય છે તે અશાંતિ થવા લાગે છે. ઈચ્છિત વસ્તુઓની પ્રાપ્તિ તે દૂર રહી, પરંતુ કદાચ કોઈ માણસને સંસારની સમગ્ર વસ્તુ પ્રાપ્ત થાય તો પણ તે આનન્દથી વંચિત રહી શકે છે, કેમકે આત્મિક સુખ એજ ખરે આનન્ટ છે, જે શારીરિક અને માનસિક સુખેથી ભિન્ન છે.
લેક સંતોષને પણ કેટલીક વખત આનન્દ માની બેસે છે, પરંતુ મનુષ્ય જેને સંતોષ માને છે તે સંતેષ કહેવાતું નથી. સંતેષમાં નિરાશાને કંઈક અંશ હોય છે. આથી મનુષ્યને અસલી વસ્તુઓને બદલે કૃત્રિમ-નકલી વસ્તુઓથી ચલાવી લેવું પડે છે. સંતુષ્ટ મનુષ્યને દુધને બદલે છાશ આપવામાં આવશે તે તે પીવાથી તેને પયપાન જેટલી પ્રસન્નતા થશે. કે ભૂતકાળના આનંદદાયક પ્રસંગનું સ્મરણ કરીને પણ સંતેષી મનુષ્ય પ્રસન્નચિત્ત બને છે. સંતેષથી મનુષ્યની માનસિક અને નૈતિક શક્તિ નિર્બલ બની જાય છે અને તે ઉચગામી થવાને પ્રય નવાન થઈ શકતો નથી. સંતોષ એ એક પ્રકારને ઉત્તમ ગુણ છે એ નિ:સંદેહ છે, દરેક મનુષ્યમાં સંતોષ અવશ્ય હે જોઈએ; પરંતુ સંતોષ આન્નતિમાં બાધ કર્તા ન થઈ પડે એ ખાસ લક્ષમાં રાખવાનું છે. મનુષ્ય દિનપ્રતિદિન આગળ પ્રગતિશીલ રહેવું જોઈએ. એક ઈચ્છિત વસ્તુ મળે તે સમયે અવશ્ય સંતોષ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531193 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 017 Ank 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1919 |
| Total Pages | 43 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 6 MB |