Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્ઞાન-સંવાદ.
શ્રતજ્ઞાનના આ વચન સાંભળી અવધિજ્ઞાને ઉત્સાહ લાવીને આ પ્રમાણે પ્રશ્ન કે મિત્રે, આ કૃતજ્ઞાન પિતાની ઉત્કૃષ્ટતા સિદ્ધ કરવા પ્રયત્ન કરે છે, પણ, તેની અંદર કેટલીએક શંકાઓ ઉપ્તન્ન થાય છે. જે આપ સવની ઈચ્છા હોય તે હું નિવેદન કરૂં? ”
અવધિજ્ઞાનના આ વચને સાંભળી મતિજ્ઞાને કહ્યું, “મિત્ર, તમારા હૃદયમાં જે શંકાઓ હોય તે ખુશીથી પ્રગટ કરે. મને લાગે છે કે, આ સર્વ મિત્રની તેમાં સંમતિજ છે.” અવધિજ્ઞાને કહ્યું, “આપણું મિત્ર શ્રતજ્ઞાને પિતાનું સ્વરૂપ બતાવ્યું, તે ઉપરથી મને શંકા ઉપજે છે કે, આ મતિજ્ઞાન અને શ્રતજ્ઞાનમાં માટે તફાવત લાગતે નથી.તેઓ બન્ને સરખા દરજજાનાજ લાગે છે જો તેમની અંદર કાંઈપણ ફેર હોય તે આપણામાંથી કોઈ વિદ્વાન મિત્ર તે બતાવી આપશે? તે હું તેમને આભાર માનીશ.”
અવધિજ્ઞાનની આ વાણી સાંભળી મતિજ્ઞાન આનંદના આવેશમાં આવી ગયું અને તેણે ઉત્સાહથી જણાવ્યું, “ભદ્ર અવધિજ્ઞાન, તારા આ વચનેએ મને દ્વિગુણ ઉત્સાહ આપે છે. આ શ્રતજ્ઞાનને આધાર મારી ઉપરજ છે. અને મારા ઉદયથી જ તેને ઉદય છે, તેથી તેના કરતા ઉચ્ચ આસન ઉપર આરૂઢ થવાને માટે વિશેષ અધિકાર છે.
મતિજ્ઞાનના આવા વચન સાંભળી શ્રા જ્ઞાન વિચારમાં પડી ગયું. તેના મુખ ઉપર જરા ગ્લાનિ દેખાવા લાગી. તેણે તત્કાળ મનઃ પર્યાય જ્ઞાનની સામે જોયું એટલે તેના હૃદયમાં દયા ઉત્પન્ન થઈ આવી. તેણે શ્રુતજ્ઞાનને બચાવ કરવા આ પ્રમાણે કહ્યું, “ભદ્ર અવધિજ્ઞાન, તારા કહેવા પ્રમાણે મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન એક નથી. તે બંનેની વચ્ચે કેટલાએક તફાવત છે.જે ઉત્પન્ન થઈ નષ્ટ થયેલ ન હોય; તેવા પદાર્થનું વર્તમાનકાળે ગ્રાહક થનારૂં મતિજ્ઞાન છે અને શ્રતજ્ઞાન તે ત્રિકાળ વિષયક છે એટલે જે પદાર્થ ઉત્પન્ન થયેલ છે. અથવા ઉત્પન્ન થઈ નષ્ટ થઈ ગયેલ છે, અથવા ઉત્પન્ન થયેલજ નથી, પરંતુ ભવિષ્યમાં ઉત્પન્ન થનાર છે અથવા નિત્ય છે, તે સર્વ પદાર્થનું ગ્રાહક શ્રુત જ્ઞાન છે. ભદ્ર આ ઉપરથી મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાનની વચ્ચેનો તફાવત દેખાઈ આવે છે.”
આ વખતે અવધિજ્ઞાને બીજી શંકા ઉઠાવી કહ્યું, “ભદ્ર મનઃ પર્યાય જ્ઞાન, મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાનની વચ્ચે તમે જે ભેદ બતાવ્યું તે બરાબર છે અને હું તેને સર્વ રીતે માન્ય કરું છું, પરંતુ અહીં એક બીજી શંકા ઉત્પન્ન થાય છે કે, શ્રતજ્ઞાન બે ભેદવાળું, અનેક ભેદવાળું તેમજ બાર ભેદવાળું ગણાય છે. તેનામાં એવી વિશેષતા શા કારણે હેવી જોઈએ? અને એ પસ્પર ભેદ કેન કરેલા હશે? મને આશા છે કે, તમે આ મારી શંકા દૂર કરશે.” મનઃ પર્યાયજ્ઞાન આનંદ દર્શાવતું બોલ્યું –
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531127 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 011 Ank 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1913 |
| Total Pages | 24 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 2 MB |