________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬
આત્માનંદ પ્રકાશ.
પાંચ દર્શનના નામ દર્શાવેલા છે તેમાં પ્રથમ બુદ્ધ દર્શનનુયાયિ છે ચાર જાતિના છે. વિભાષિક, સૌત્રાંતિક, ચોગાચાર, માધ્યમિક.
વૈભાષિકે વસ્તુને ક્ષણસ્થાયિ-ક્ષણ વિનાશી માને છે એટલે કે ઉત્પત્તિ જન્મ આપે છે, સ્થિતિ સ્થાપે છે, જરા જર્જરિત કરે છે, અને વિનાશ નાશ કરે છે, તેમ આત્મા પણ તેજ છે અને તે પુટ્ટગલ કહેવાય છે.
સત્રાંતિક રૂપ, વેદના, વિજ્ઞાન, સંજ્ઞા અને સંસ્કાર એ પાંચ કંધ શરીર ધારીને છે, પણ આત્મા એવું કાંઈ નથી, આ સ્કંધ પરલેકમાં પણ જાય છે આ પ્રકારે માને છે.
ગાચારે આ જગને વિજ્ઞાન માત્ર માને છે. વાસનાના પરિપાકથી નીલ પી નદિ વણેને ભાસ થાય છે. આલય વિજ્ઞાનને સર્વે વાસનાઓને આધાર માને છે, અને એ આલ વિજ્ઞાનની વિશુ. હિને મેક્ષ કહે છે. માધ્યમિકે આ સર્વ શુન્ય સ્વપ્ન તુલ્ય માને છે. મુકિતને પણ શુન્યમાનવાથી તે પ્રાપ્ત થાય છે તેઓ પ્રત્યક્ષ અને અનુમાન બે પ્રમાણે માને છે. સાંબે મુખ્ય બે તો માને છે. પુરૂષ અને પ્રકૃતિ પ્રકૃતિ.
માંથી “મહાન” ઉત્પન્ન થાય છે. તેમાંથી બુદ્ધિ સાંખ્યદર્શન. ઉપજે છે તેમાંથી અહંકાર પ્રકટે છે અને તેમાંથી
પાંચ બુદ્ધિાંદ્રિય અને પાંચ કર્મેન્દ્રિય આવિર્ભાવ થાય છે. વળી અહંકારથી પાંચ તમાત્ર (સ્પર્શ, રસ, રૂપ, ગબ્ધ અને શબ્દ) ઉત્પન્ન થાય છે તેમાંથી પૃથ્વી આદિ પંચભૂત પ્રકટે છે. આ રીતે પ્રકૃતિજન્ય ચે વીશ પ્રકારે અને પુરૂષ (આત્મા) ને એક પ્રકાર મળી પચીશ તને માને છે. તેઓ પ્રત્યક્ષ, અનુમાન, અને આગમ પ્રમાણે માને છે.
For Private And Personal Use Only
