________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પશનનું કમિશન
પૂર્વપક્ષ— જે પ્રમાણ પણ વિષયવાળું છે, તેને અંતર્ભાવ અનુમાન પ્રમાણમાં કદિ થાય પણ અતર વિષય (બીજા અર્થ સંબંધી) એવું જે શબ્દાદિ પ્રમાણે છે, તેને તેમાં અંતર્ભાવ કરે યુક્ત નથી.
ઉત્તરપક્ષ---પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ એ બેથી ત્રીને પ્રમેય અર્થ કયાં છે? અને પ્રમેય વિનાનું જે (શ્રમરૂ૫) પ્રમા તે પ્રમાણ પણુમાં સમાય જ નહીં.
પૂર્વપક્ષ–તે વિષે બીજું કાંઈ બલકોનું કારણ છે ?
ઉત્તરપક્ષ––બલવાનું કારણ તે એજ છે કે “જેનાથી અર્થ પ્રમાણ થાય તે જ પ્રમાણ” એમ પ્રમાણુ શબ્દની વ્યુત્પત્તિ હેવાથી જે પ્રમેય સહિત હોય તે જ પ્રમાણ કહેવાય છે અને જેનું પ્રમેય વિદ્યમાન નથી તે પ્રમાણ કહેવાતું નથી.
પૂર્વપક્ષ—એ ઉપરથી બીજ પ્રમાણે શીરીતે ઉડી જાય છે
ઉત્તરપક્ષ--ઊપર પ્રત્યક્ષ અને અને અનુમાન એ બે માણથી અતિરિક્ત (જુદાં) વિષયનું ગ્રહણ કરનારા જે બીજા પ્રમાણે છે તે બધા પ્રમેય રહિત છે, તેથી તેવા પ્રમાણે પ્રમાણ તરીકે માનવાને કઈ કારણ નથી, કાસ્યું કે, જે પ્રમેય છે તે સાક્ષાત્ કે પરંપરા પ્રમાણ પ્રત્યે કારણ રૂ૫ છે.
પૂર્વપક્ષ–તે વિષે કઈ શરાનું પ્રમાણ છે ?
ઉત્તરપક્ષ-–હા, પ્રમાણ વિષયના શાસ્ત્રમાં કહેવું છે કે, કઈ કારણ અન્વયે (સંબંધ)અને વ્યતિરેક (અભાવ) વિનાનું હોય નહીં અને તે કારણ વિના વિષય હેય નહીં.
For Private And Personal Use Only
