Prabuddha Jivan 2018 01

SR No.: 526114
Original Sutra Author: N/A
Author: Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2018
Total Pages: 52
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 1 MB

Page 12

સંપૂર્ણ વૈયાવચ્ચ કરવાની કારણ કે તે વ ૫૨ કલ્યાણકારી છે.
નગરથી ઉપવન તરફ જતા રાજમાર્ગ પર ચાલી જતી બે સહિયરોએ એક દૃશ્ય જોયું. કૌતુકભરેલા દૃશ્યને નિહાળવા એ બન્ને સખી આગળ ચાલી
નગરશ્રેષ્ઠી હાથીની અંબાડી પર બેઠેલા હતા. બાજુમાં મહાવત, આગળ-પાછળ સેવકો ચાલી રહ્યા હતા. રાજમાર્ગથી રસ્તો ફંટાયો, નાનકડો રસ્તો ઉપવન તરફ જતો હતો, ત્યાં શ્રેષ્ઠી હાથી પરથી ઊતર્યા અને ઘોડા પર બેઠાં. થોડું આગળ ચાલતા એક પગદંડી આવી. શ્રેષ્ઠી ઘોડા પરથી ઊતર્યા. અનુચરો પાલખી લઈને ઊભા હતા. તેમાં શ્રેષ્ઠીને બેસાડી ઉબડ-ખાબડ કેડી પર જરા પણ આંચકો ન આવે તેમ ભોઈ અનુચરો પાલખી ઊંચકીને ચાલવા લાગ્યા. ઉપવન આવતા શ્રેષ્ઠી નીચે ઊતર્યા અને મખમલી નળાઈ સાથેની ફૂલીયા પર સૂતા. અનુચરો પગ દબાવવા લાગ્યા કે કૌતુભર્યું દશ્ય જોતા એક સખી બીજી સખીને પૂછે છે :
હાથી બેઠો, ઘોડે બેઠો, બેઠો પાલખીમાંય દિયા દિનકી જકો, સખીરી પડો દબાવત થાય
આ શેઠ હાથી-ઘોડાને પાલખીમાં જ બેઠા છે, ચાલ્યા લગીર નથી, તો કયા દિવસનો એવો તે તેને થાક લાગ્યો કે પગ દબાવે છે ? સખી જવાબ આપે છે:
‘“સાધુ સંત કી સેવા કિંની ચાલ્યો અગ્રવણ પાય તા' દિનકો થકો સખીરી પડ્યો દબાવત પાય. માત-પિતા કી સેવા કિની, દેખો ના દિનરાત તા' દિનો થકો સખીરી પડ્યો દબાવત પાય.''
હે સખી, તું સાંભળ! પૂર્વભવમાં આ શેઠે સાધુ-સંતોની ખૂબ વૈયાવચ્ચ, સેવા-સુશ્રુષા કરી હતી. પાદવિહારમાં સાધુ-સંત સાથે ઉધાડે પગે ચાલ્યો હતો. પૂર્વના એ થાકને ઉતારવા તેના દેહને વિશ્રામ આપવા અનુચરો પગ દબાવે છે. પૂર્વે દિવસ-રાત જોયા વિના માતા-પિતાની સેવા કરી તેનો થાક ઉતારે છે.
સખીઓના સંવાદનો એવો સંકેત છે કે, પૂર્વે સાધુ-સંત અને માતા-પિતાની વૈયાવચ્ચ, સેવા-સુશ્રુષા ક૨ના૨ે તેના પ્રચંડ પુર્વાદયે કેવી સમૃદ્ધિ મળે છે!
માટે જ શ્રીમદ્જીએ પત્રમાં અનેકાંત દૃષ્ટિનો ઉપયોગ કરી વૈયાવચ્ચ ક૨વાનું માર્ગદર્શન આપ્યું છે.
પરંતુ આપણા સ્વજન માતા-પિતા, સંતો કે આશ્રિત રોગ કે પીડાનો ભોગ બને ત્યારે એમ વિચારવાનું નહિ કે હવે આ ઉંમરે આવા ભયાનક રોગમાં ઔષધ-ઉપચાર શું કરવા ? આપણે તો પ્રમાદ છોડી વૈયાવચ્ચનો પ્રચંડ પુરુષાર્થ આદરવો ઉચિત છે. આવા સમર્થ પુરુષાર્થમાં કરુણા અને અનુકંપા ભાવ અભિપ્રેત છે. ગૃહસ્થ વ્યવહારમાં વિવેકબુદ્ધિ દાખવી નિરવદ્ય નિષ્પાપ નિવૃત્તિ ઔષધ ઉપચારની વૃત્તિ રાખવી જોઈએ.
શ્રીમાના આ પત્રમાં નિશ્ચય અને વહેવારનો અદ્ભુત
૧૨
સમન્વય જોવા મળે છે.
આપણે જોયું કે શ્રીમદ્જીના કાવ્ય, સાહિત્ય કે પત્ર સાહિત્ય કે ઉપદેશ નોંધો અને દરેક પ્રકારના સર્જનમાં આપાને પરમ આધ્યાત્મિક મૂલ્યોના દર્શન થાય છે.
અપૂર્વ અવસરમાં શ્રીમદ્જીએ આત્માના ગુણસ્થાનક ક્રમ દર્શાવ્યા છે. આત્મવિકાસના તબક્કાનું આધ્યાત્મિક નિરૂપણ કર્યું છે.
આ કાવ્ય વિશે ‘સિદ્ધિનાં સોપાન’ પુસ્તકમાં મુનિ સંતબાલજીએ લખ્યું છે -
'અપૂર્વ અવસર'ની રચનામાં કવિશ્રી એવા સફળ થયા છે કે આગ્રાનો તાજમહેલ જેમ શિદુનિયાની અદ્ભુત કળાનો નમૂનો છે તેમ આ ગીતા જેવા સર્વમાન્ય ગ્રંથની હરોળમાં આવે એવો આધ્યાત્મિક જગતના આલીશાન મંદિરનો કળાનમૂનો છે. ગીતાની આસપાસ જેમ આખું આધ્યાત્મિક જગત છે તેમ આની આસપાસ આધ્યાત્મિક જગતમાંથી કાઢી આપેલો કેવળ મલીદો છે. એ પચાવવા માટે અમુક ભૂમિકા જોઈએ, એ પણ જો જેને પચે તેનો બેડો પાર,
આમ, સંતબાલજી અપૂર્વ અવસરને ગીતા જેવો મહાગ્રંથ ગણે છે અને તેને અધ્યાત્મ મંથન પછી મેળવેલું નવનીત કહે છે.
આધ્યાત્મિક માર્ગ માટે ગુરુનું મહત્વ છે. શ્રીમદ્જીએ ઠેરઠેર ગુરુનો મહિમા ગાયો છે.
શ્રીમદ્જીની કેટલીય રચનાઓમાં મહત્ત્વનો મુદ્દો 'સદ્દગુરુનું મહત્ત્વ' સદ્ગુરુની કૃપા વિના મોક્ષમાર્ગ પ્રાપ્ત ન કરી શકાય. શ્રીમદ્એ આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર 'બિના નયન', 'લોકસ્વરૂપનું રહસ્ય', ‘અંતિમ સંદેશો’, ‘મૂળ મારગ' આદિ રચનાઓમાં ગુરુનું મહત્ત્વ બતાવ્યું છે.
બિના નયન પાવે નહિ બિના નયન કી બાત, સેર્વ સદ્ગુરુ કે ચર, સૌ પાવે સાક્ષાત
જપ, તપ, વ્રત આદિ શુભ અનુષ્ઠાનો છે, તે આત્માર્થે કર્તવ્યો છે. ગુરુકૃપા અને ગુરુ આજ્ઞાથી જ આ સાધના સફળ થાય છે. વળી ગુરુ જ સાધનાપંથે શુદ્ધ સાધન પ્રતિ અંગૂલીનિર્દેશ કરી
શકે છે.
ગુરુશરણમાં જવાથી અહંકાર અને સ્વછંદ દૂર થઈ શકે છે. કોમળ વ્યંજનો દ્વારા રચાયેલ તેમની અનુપમ કળાકૃતિઓમાં સરળ ગુજરાતી ભાષામાં સહજ નવા-જૂના ગુજરાતી શબ્દોનો પ્રયોગ કરી પાઠકનું મન મોહી ધ્યે છે. શારદાપુત્ર તરીકે મા શારદાની અનુપમ સેવા બજાવી છે. ગુજરાતી સાહિત્યમાં આવા આધ્યાત્મિક પદોનો ઉમેરો કરી ગુજરાતી અધ્યાત્મ સાહિત્ય સંપદાને સમૃદ્ધ કરી સાહિત્યિક ક્ષેત્રમાં તેઓ ઉત્તમ સ્થાને બિરાજ્યા છે, એવા યુગપુરુષ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીને અભિવંદના કરી વિરમું છું,
pun gunvant.barvalia ́ gmail.com | M. 9820215542 જાન્યુઆરી - ૨૦૧૮
પ્રબુદ્ધ જીવન