________________
; પ્રબદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક :
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક છે પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપરાવિશેષાંક છે પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક
છંછેડાય છે ને સત્ત્વ નિખરે છે. પેલો છંછેડાયો. એણે સૂરજ “ગોવિંદ દિયો બતાય!' જિનશાસન કહે છે - અપ્પા સો પરમપ્પા ૐ સામે દૃષ્ટિ કરી. એની દૃષ્ટિ વિષમય બની ગઈ. એને એના - દરેક આત્મા પરમાત્મસ્વરૂપ છે. ગુરુ ભૂલ ન દેખાડે સત્યનો છે 3 વિષ પર ભરોસો હતો. ને એ વિષમય દૃષ્ટિ ભગવાન પર બોધ કરાવે. પછી એને પાછા વળવાનું કહેવું ન પડે. ભૂલો ?
ફેંકી. પણ આ શસ્ત્ર પણ નિષ્ફળ ગયું. ક્રોધના વિષ કરતા પહેલાને ઘરના રસ્તાની ખબર પડે પછી એ ખોટા રસ્તે એક શું કરૂણાનું અમૃત વધુ બળવાન પુરવાર થયું. એને જાત પરનો ડગલુંય આગળ ન જ માંડે. ચંડકૌશિકે મને
કાબૂ ગુમાવ્યો. હવે તો અંતિમ શસ્ત્ર જ ઉપયોગમાં લેવું પડશે - “મોઢુ દરમાં જ રાખવું, શરીર બહાર, અન્ન-જળનો ત્યાગ
- ડંખ. કદાચ આજ સુધી એની જરૂર નહોતી પડી. એ પાછો અને શાંત રહેવું !' જૈ હઠ્યો. જો શભેર આવ્યો ને ભગવાનના પગે જોરથી દંશ કાર્ય સંપન્ન થઈ ગયું હતું. મહાવીર જે માટે આવ્યા હતા કે
આપ્યો. ને તરત જ પાછો ખસ્યો - રખે ને મારા પર પડે તો? તે સફળ થયું હતું. પણ એ ચાલ્યા ન ગયા. વિચાર્યું - “હમણાં
મારનાર મૃત્યુથી હંમેશા ડરતો હોય છે અભયનો ઉપાસક જ જ સમજણનાં દ્વાર ઉઘડ્યાં છે, હમણાં જ પ્રકાશનું કિરણ કે મૃત્યુના ભયથી પર હોય છે. મહાવીર નિર્ભય હતા, ચંડકૌશિક અંતરને સ્પર્યું છે, વળી ભીખ પ્રતિજ્ઞા કરી છે. આત્મા છે ૬ ભયભીત! એ પાછો હઠ્યો, પણ મહાવીર સ્થિર - શાંત ઊભા નિમિત્તને આધીન છે. ક્યાંક નિમિત્ત મળે ને પાછું અંધકારના જૈ
હતા. ચંડકૌશિકનું આશ્ચર્ય બેવડાયું. એની દૃષ્ટિ પગ પર પડી. ગર્તમાં ધકેલાઇ જાય, ઉઘડેલા દરવાજા ભીડાઈ જાય, પ્રકાશ છે ત્યાં સફેદ દૂધની ધાર જોઈ. એ દૂધ ન હતું, લોહી જ હતું. પણ વિલાઈ જાય તો ? માટે મારે અહીંયા જ રહેવું.’ - ને મહાવીર, કરૂણાની પરાકાષ્ઠાએ શરીરમાં થયેલો આ ફેરફાર હતો. ચંડકૌશિક જે વૃક્ષની બખોલમાં મોઢું છુપાવીને રહ્યો ત્યાં જ હું એમના લોહી-માંસ બધું દૂધ જેવું ઉજ્જવળ થઈ જાય. મૌનું ધ્યાન મુદ્રામાં ઊભા રહ્યા. હમણાં ઉપર જ એક વિધાન ટાંક્યું હાલ દુધ બનીને નથી વહેતું? તેની જેમજ! દૂધ જેવી સફેદ હતું - ‘અવ્યક્તમાં હાથ પકડી ચલાવે તે ગુરુ'' - મહાવીરે ધાર જોઈને ચંડકૌશિક વિચારે ચડ્યો. કોણ હશે આ? કેવા એનો સાથ ન છોડ્યો. એની જાતભણીની યાત્રામાં સાથે રહ્યા છે છે? હું કોઈ તરફ નજર કરું એ તો દૂરની વાત પણ મને પરમગુરુ હતા ને! ફુ જોઈને જ ઘણાં છળીને મરી જાય છે ને આ? મારા દેશનીયે મહાવીર પાછા ન વળ્યા ને ગામ લોકોને શંકા થઈ કે શું 3 જે કશી અસર નથી! મારી દૃષ્ટિનું ઝેર પણ કશું ન કરી શક્યું? થયું હશે ? સાવધાનીપૂર્વક જોવા ગયા, જોયું તો મહાવીર કે | મંથન જાગ્યું... મન શાંત થયું ને મહાવીરની શાંત-પ્રસન્ન ધ્યાન અવસ્થામાં ઊભા છે ને સાપ શાંત પડ્યો છે. મુદ્રાએ વશ કર્યો!
લોકોને આશ્ચર્ય અને અહોભાવ બન્ને થયા. વાત ફેલાઈ ! છે મહાવીરે અવસર જોયો ને શબ્દો વહાવ્યા - બુઝ બુઝ ગઈ. લોકો ટોળે વળીને આવ્યા. સર્પનો ભય નીકળી ગયો. તે રે ચંડકાસિયા!
સર્પપૂજા એ કદાચ આપણે ત્યાં સદીઓનો ઈતિહાસ છે. લોકો 3 જાણે અમૃતની ધાર થઈ! - શાન્ત મનસિભ્યોતિઃ પ્રવાતે શાંત થયેલા ચંડકૌશિકની પૂજા કરવા લાગ્યા. ઘી-દૂધ-કંકશાન્તમાત્મનઃ સહનમામસ્મીમવત્યવિદ્યા મોહપ્પાન્તવિનયનેતિ! ચોખા વગેરે લગાડ્યા. જંગલ હોવાથી ઘી વગેરેની ગંધથી
થોડાક જ દા સંદર્ભે લખાયેલા ઉપાધ્યાય શ્રી કીડિઓ આવી ને ચંડકૌશિકના શરીર પર ચડી. તેના શરીર છે યશોવિજયજી મહારાજના શબ્દો અહીં સાચા પડતા પર ડંખ દે છે. સાપ શાંત પડ્યો છે પોતાના અધમ કૃત્યોનું શું અનુભવાયા.
સ્મરણ કરતો - કરતો. વેદના છતાં હલતો નથી. ૧૫ દિવસે - મન શાંત થયું હતું. ભગવાનના શબ્દોનું અમૃત ઝર્યું એનું જીવન સમાપ્ત થયું ને એ મરીને દેવગતિ પામ્યો. પછી છે. જે ને જ્યોતિ પ્રકાશી! અવિદ્યા-અજ્ઞાન-મોહના પડળ ભેદાયા. જ મહાવીર ત્યાંથી નીકળ્યા.
ભીડાયેલા હાર ઉઘડવા લાગ્યા. ‘ચંડકૌશિક' શબ્દ એની ગુરુ એ વ્યક્તિનું નામ નથી એ ચેતનાનું નામ છે. વ્યક્તિ છે & સ્મૃતિને ઢંઢોળી. ને પોતાની પામરતાઓ નજર સામે તરવરવા પ્રભાવિત કરી શકે પણ પ્રકાશિત તો ચેતના જ કરી શકે. જ
લાગી! “અહોહો... ક્યાં એક વખતનો હું તપસ્વી સાધુ ને જિનશાસનમાં એક અદ્ભુત ગૌરવશાળી ગુરુપરંપરા થઈ. હું છે, ક્યાં આજનો હું? હું મારા પોતાનાથી - સ્વથી કેટલો દૂર એને વ્યક્તિની પરંપરા કહેવાને બદલે અથવા વ્યક્તિની હૈ. ૐ નીકળી આવ્યો ?' હચમચી ગયું અંતર પોતાની સ્થિતિથી ! પરંપરા તરીકે ઓળખાવાને બદલે ચેતનાની પરંપરા તરીકે રૂ જાતથી વિખૂટો પડી ગયેલો પાછો પોતાની જાત ભણી વળ્યો. ઓળખવી ઉચિત ગણાશે. એમ લાગે કે ભગવાન મહાવીરમાં જે આ જ ગુરુકૃત્ય ને? સ્વને - આત્માને ઓળખાવી આપે - ઉઘડેલી એ ચેતનાનું જ સંક્રમણ પેઢી દર પેઢી થતું રહ્યું ને ?
. IT પ્રજદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક : (ઓગસ્ટ ૨૦૧ીકે
પ્રબુદ્ધ જીવનઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવનઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિરોષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક