________________
પ્રgo જીવન : ભારતીય ગરુ પરંપરા વિશેષાંક :
જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ :
એનાથી ગૌરવવંતા ગુરુઓ આપણને સાંપડ્યા.
સાધુઓ જે કહે છે તે સાચું કે આપણે જે હિંસામય અનુષ્ઠાનો એક મજાની વાત! ભગવાન મહાવીરના ગણધરો કરીએ છીએ તે સાચું?” ગુરુએ જવાબમાં ટાળમટોળા કર્યા. અગિયાર પણ ગૌતમ સ્વામી અને સુધર્મા સ્વામી સિવાય બધા પણ શયંભવ ભટ્ટને સંતોષ ન થયો. “જૈન મુનિઓ કદી અસત્ય જ ભગવાનની હયાતીમાં જ નિર્વાણ પામ્યા. ગૌતમ સ્વામી ન કહે ને તમે આમ કહો છો?' તેમણે ઉપાધ્યાયને ધમકાવ્યા શું પણ ભગવાન પછી થોડાંક વર્ષે નિર્વાણ પામ્યા. એટલે ને કહ્યું - ‘જે સત્ય હોય તે જણાવો’ ગુરુ ભયભીત થયા. કહ્યું ; ૪ ભગવાનની પાટે સુધર્માસ્વામી આવ્યા. તેમની પાટે (ગાદીએ) - ભાઈ! આકરો ના થા. કહું છું, “જો, ધર્મતત્ત્વ તો અહિંસા નું : જંબુસ્વામી આવ્યા. જંબુસ્વામીની પાટે પ્રભવસ્વામી આવ્યા. સંયમ અને તપ જ છે. તે મુનિઓની વાત સાચી છે ચાલ તને કે 3 સમગ્ર શાસનના યોગ-ક્ષેમની જવાબદારી માટે આવેલા સત્ય દેખાડું!' આમ કહી ઉપાધ્યાયે યજ્ઞસ્તંભની નીચે રહેલી ;
ગુરુજનની ગણાય! દરેક ગુરુ યોગ્ય ઉત્તરાધિકારીને પાટ શાંતિનાથ પરમાત્માની પ્રતિમા બહાર કાઢીને દેખાડી – “આ
સોંપે. સમય થયો ને પ્રભસ્વામીને પણ યોગ્ય ઉત્તરાધિકારીનો વીતરાગ છે અને વીતરાગ દેખાડેલું તત્ત્વ જ સત્ય છે. પૂર્વે કે વિચાર આવ્યો. કોને સોંપાય આ પાટ? આ માત્ર કોઈ આદિનાથ નામના તીર્થકર થયા. તીર્થકરની વાણી જ વેદ કે
સંસ્થાની વ્યવસ્થાનું આદાન-પ્રદાન ન હતું. અહીં તો ધર્મસંઘ ગણાતી. તે સમયે પણ - હિંસા પરમો ધર્મ - એ જ માન્યતા ર હતો ને એના યોગ-હોમ ને આત્મહિતના રક્ષણની જવાબદારી હતી. પછી ઘણાં પરિવર્તનો આવ્યા. એક કાળ એવો આવ્યો છે લેવાની હતી. આ વ્યક્તિના સંચાલન માત્રની જવાબદારી ન કે સત્યધર્મના ઉપદેશકો ન રહ્યા ને છેલ્લે ૧૬મા તીર્થંકર છે.
હતી પણ એના સ્વના ઘડતર ને ઉઘાડની જવાબદારી હતી. ને શાંતિનાથ - કે જેમની આ મૂર્તિ છે, તેમના પછી વેદોમાં શું = એ માટે ગુરુતત્ત્વરૂપે ચેતનાનું સંક્રમણ કરવાનું હતું. માત્ર હિંસા એ ધર્મ મનાવા લાગી. પછી તો ૨૦મા તીર્થંકર * ૪ પાટ નહોતી સોંપવાની પણ ચેતના સોંપવાની હતી. એકલું મુનિસુવ્રતસ્વામીના સમયે પશહિંસાવાળા યજ્ઞો વધ્યા. હું 8 જ્ઞાન, એકલું તપ, એકલું વૈરાગ્ય, એકલી ક્રિયા જ નથી ભગવાન મહાવીર થયા ત્યાં સુધીમાં તો એ હિંસા પરાકાષ્ઠાએ હ જોવાતી. એવા તો ઘણાં હતા પણ એ ચેતનાને ઝીલી શકે, પહોંચી ગઈ. પણ ભગવાન મહાવીરે આ હિંસા સામે દઢતાથી 3 શું ધારી શકે ને વળી પચાવી શકે તેવી સુપાત્ર વ્યક્તિ જોઈએ! અવાજ ઉઠાવ્યો ને હિંસાથી કંટાળેલા લોકો અને રાજમાત તેમના 3 ? એવી વ્યક્તિ કોણ ? - આ પ્રભવસ્વામીના મનનો પ્રશ્ન હતો. પક્ષે ભળ્યા. ભગવાન બુધે પણ એ વાતમાં સૂર પૂરાવ્યો. $
એમણે પોતાના શ્રમણસંઘ - સાધુસમુદાયમાં નજર કરી, મન એટલે બ્રાહ્મણોનું જોર ઘટ્યું. ભગવાન મહાવીરે પહેલા જ | ક્યાંય ન કર્યું. શ્રાવકસમુદાયમાં દૃષ્ટિ કરી પણ ત્યાંય એવી ધડાકે ૧૪૪૪ બ્રાહ્મણોને દીક્ષા આપીને મોટી ક્રાંતિ કરી. 5
સુપાત્ર વ્યક્તિ ન જડી! હવે ? જૈન સંઘમાં કોઈ એવી વ્યક્તિ એનાથી યજ્ઞધર્મ ને જબરજસ્ત ફટકો પડ્યો. હવે તો સાપ ? 3 ન મળી એટલે ગુરુભગવંતે જૈનેતર દર્શન તરફ દૃષ્ટિ કરી. આ ગયા ને લીસોટા રહ્યા જેવો ઘાટ છે. એટલે મુનિઓની વાત ?
દૃષ્ટિકોણ જ જિનશાસનને સર્વોપરિ સાબિત કરે છે. આ માત્ર સાચી છે. હવે તને જેમ ઠીક લાગે તેમ કર !' પણયની શોધ ન હતી, સત્ત્વની શોધ હતી. આ જ સાચી શયંભવ ભટ્ટને થયું કે સત્યના જ પંથે મારે પણ ચાલવું છું ઓળખાણ છે જિનશાસનની!
જ જોઈએ. ને ત્યાંથી સીધા નગર બહાર ઉદ્યાનમાં ગયા જ્યાં છું ગુરુ ભગવંતની દૃષ્ટિ ફરતા-ફરતા સ્થિર થઈ રાજગૃહી સાધુઓ ઉતર્યા હતા. ત્યાંના પ્રસન્ન ને પ્રફુલ્લિત વાતાવરણને છે. ર નગરીના શયંભવ ભટ્ટ નામના બ્રાહ્મણ ઉપર. શાસનની ધુરા જોઈને શયંભવના હૃદયમાં અજબ શાંતિની અનુભૂતિ થઈ.
સંભાળવાની પાત્રતા એમનામાં દેખાઈ. બે સાધુઓને તૈયાર બધા જ શ્રમણો સ્વમાં લીન હતા. કોઈ સ્વાધ્યાય - કોઈ ધ્યાન
કરીને ત્યાં મોકલ્યા ત્યાં શયંભવ ભટ્ટ યજ્ઞ કરાવી રહ્યા હતા. - કોઈ ક્રિયા - કોઈ ભક્તિ કરી રહ્યા હતા. પોતે પ્રભવ= યજ્ઞમંડપ પાસે જઈને ગુરુભગવંતના શીખવાડ્યા મુજબ બન્ને સ્વામીની પાસે પહોંચ્યા. ગુરુભગવંતે આવકાર આપ્યો - ૨ હૈ મુનિ ભગવંતો બોલ્યા - 3હો શું કહો છું, તત્ત્વ ન જ્ઞયતે ‘આવ્યા ભાઈ!? જે શાંતિની શોધ તમે કરી રહ્યા છો તે તમને જ
પરમા- અરેરે... અજ્ઞાન કષ્ટમાં જ બધા રાચે છે. સાચું તત્ત્વ અહીં મળશે.’ - ગુરુ ભગવંત પાસે સત્યતત્ત્વ - ધર્મતત્ત્વ 6. શું છે તેની કોઈને કશી ખબર નથી. બસ આટલું જ! ને સમજયા અને જાત એમના ચરણે સમર્પિત કરી દીધી! વિદ્વાન છે. સૈ મુનિવરો ચાલ્યા ગયા. શયંભવના કાને મુનિઓના વાક્યો તો હતા જ. ટૂંક સમયમાં જૈન શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કરીને ૪ પડ્યા ને હલચલ મચી ગઈ! - “તત્વ કોઈ જાણતું નથી? શું શ્રુતકેવલી થયા. અને ગુરુભગવંતે તેમને આચાર્યપદ આપીને છે તત્ત્વ? પોતાના ઉપાધ્યાયને પૂછ્યું કે તત્ત્વ છે? આ પોતાની પાટે સ્થાપિત કર્યા. ઓગસ્ટ-૨૦૧૭) : પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક 1
૩૧
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિરોષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક