Prabuddha Jivan 2017 02

SR No.: 526103
Original Sutra Author: N/A
Author: Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2017
Total Pages: 44
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 2 MB

Page 4

પ્રબુદ્ધ જીવન
ફેબ્રુઆરી, ૨૦૧૭
શોધમાં મસ્ત છું. આ અવસ્થામાં મને કઈ રીતે સમજ આવશે? મેકડ્રગલ, મેસ્લોવ વગેરેએ આ વૃત્તિઓ અને પ્રવૃત્તિઓના આઠ તત્ત્વો કારણ સત્યની શોધ એ જ્ઞાન છે અને સુખની શોધ એ ભાવ છે. આ દર્શાવ્યા છે. અર્થાત્ આપણે જે કાર્ય કરીએ છીએ જેને વૃત્તિ કહેવાય, બંને જ મારી અનુભૂતિથી કેન્દ્રિત છે તો હું કોઈ એકને કઈ રીતે જેમ કે ૧. ખાનપાન (આનંદ, અમરત્વ), ૨. આધિપત્ય (શક્તિ, અતૃપ્ત રાખી શકું! આ પ્રશ્નથી જ આરંભ થાય છે કે ભાવે ભજું કે સ્વતંત્રતા), ૩. જીજ્ઞાસા (જ્ઞાન), ૪. આરામ અને શાંતિ (શાંતિ), જ્ઞાને ધરું, કઈ દિશે હું આગળ વધું! તત્ત્વજ્ઞાન, ધર્મ અને અધ્યાત્મને ૫. કીર્તિ (અમરતત્વ, પ્રેમ), ૬. સુખ-સુવિધા (અમરતત્વ, પ્રેમ), સૈદ્ધાંતિક આધાર આપે છે. કોઈ પણ ધર્મનું તત્ત્વજ્ઞાન તે ધર્મના ૭. જાતીય વૃત્તિ (આનંદ, પ્રેમ, સૌંદર્ય), ૮. જીવવાની (અમરતત્વ). અનુયાયીઓની જીવનશૈલીને, તેમની વિચારધારાને પ્રભાવિત કરે આપણી અનેકવિધ પ્રવૃત્તિ આ આઠ તત્ત્વોની આસપાસ ફરે છે જ છે. તત્ત્વજ્ઞાન વિના ધર્મ અને અધ્યાત્મ બંને પાંગળા છે. અને પુરુષાર્થ પણ એ જ દિશાનો રહે છે. પણ જે મેળવવા ઇચ્છીએ તત્ત્વજ્ઞાનના પાયા પર જ ધર્મ અને અધ્યાત્મ વધુ તેજસ્વી બને છે. છીએ એ કઈ રીતે મળે? આત્માને સમજવાથી જ આ આઠ તત્ત્વો અધ્યાત્મ એ પરમ સત્યને પામવાની વિદ્યા છે. અધ્યાત્મ ધર્મનો આત્મા તેના યથાર્થ રૂપે મળી શકે. છે, ધર્મનું કેન્દ્રસ્થ તત્ત્વ છે. જીવનનું કેન્દ્ર ધર્મ છે અને ધર્મનું કેન્દ્ર ભાવ અને જ્ઞાનમાં સુખ અને સત્ય જેટલો જ ફેર છે. સત્યને અધ્યાત્મ હોવું જોઈએ. પણ ઘણીવાર આપણે આ જ અધ્યાત્મ અને સંબંધ જ્ઞાન સાથે છે અને સુખનો સંબંધ ભાવ સાથે. સત્ય આપણું ભાવ વચ્ચે ગોથું ખાઈ જઈએ છે. એક નાનું ઉદાહરણ જોઈએ તો – મૂળભૂત આત્મસ્વરૂપ છે, જે અનેક રૂપે વ્યક્ત થાય છે. જ્યારે બીજી
સમુદ્રમાં બે માછલી રહેતી હતી. એકવાર એક માછલી બીજીને તરફ સુખ જે ભાવ છે ઇચ્છિત પદાર્થ, વ્યક્તિ કે પરિસ્થિતિની પ્રાપ્તિ પૂછે છે કે આ માનવી અહીં ફરવા આવે છે તેઓ અનેકવાર સમુદ્ર અને અનિચ્છિત પદાર્થ. વ્યક્તિ કે પરિસ્થિતિમાંથી મુક્તિ થાય ત્યારે અંગે વાતો કરતા હોય છે. આ સમુદ્ર શું છે? બીજી માછલી જે મોટી ચિત્તમાં જે અનુકૂળ સ્થિતિ અનુભવાય છે, તે સુખ છે. આ જે ભાવ છે તે જવાબ આપે છે કે માનવજાતને અનમેળ વાત કરવાની ટેવ છે તે ક્ષણિક અને ભ્રમિક અવસ્થા છે, અને આપણે એ જાણીએ પણ પડી ગઈ છે. સમુદ્ર જેવું કંઈ છે જ નહીં અને એ તો માણસોએ છીએ છતાં આપણી દોડ એની જ પ્રાપ્તિમાં લાગેલી હોય છે. ફેલાવેલી એક અફવા છે. આપણે આ અફવાના ભોગ બનવું નહીં. જ્યારે મહાવીરે કૈલાશ શિખર ઉપર મુકામ કર્યો હતો ત્યારે ધૂમ્ર આપણી હાલત આ માછલીઓ જેવી જ છે. સમુદ્રમાં રહેવા છતાં એ મનુષિએ સવાલ પૂછ્યો હતો કે કર્મ કરવાથી મુક્તિ થાય કે જ્ઞાનથી જેમ સમુદ્ર વિશે જાણતી નથી તેમ જ આપણે પણ જીવન વિશે બધું મુક્તિ થાય છે? ત્યારે પ્રભુ તેના ઉત્તરમાં કહે છે કે સત્કર્મ સ્થિતિ, કાંઈ જાણતા નથી. ઠાકુર શ્રી રામકૃષ્ણ દેવ કહે છે કે સત્ય એ તો પુણ્ય કર્મ અને મોક્ષનાં કર્મ એ બે પ્રકારનાં કર્મમાં છે. સત્કર્મ કરતાં સાકરના મોટા પહાડ જેવું છે અને જ્ઞાની પુરુષો “કીડી' જેવા છે. હૃદયની શુદ્ધિ થાય છે અને હૃદયની શુદ્ધિ થતાં જ્ઞાન પ્રગટે છે. તેથી જેમ કીડી સાકરના પહાડને પોતાના દરમાં લઈ ન શકે તેમ જ જ્ઞાન અને ક્રિયા બંનેથી મુક્તિ થાય છે. આસક્તિ વિના સ્વાધિકાર સત્યને સાંગોપાંગ પામી શકાતું નથી.
સત્કર્મ, સક્રિયા, સત્ય વૃત્તિ કરવાથી હૃદયની શુદ્ધિ થાય છે અને તો હવે પ્રશ્ન એવો જન્મે છે કે જ્ઞાન પૂર્ણ રીતે પામી શકાતું ન તેથી આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે. પરિણામે સંપૂર્ણ કેવલજ્ઞાન પ્રગટે હોય તો ભાવનો આશરો લેવાય? પણ આ વાત જેટલી સરળ લાગે છે અને આત્મા પરમાત્મા બને છે. છે એટલી સરળ નથી. આપણા ભાવસંતોષ પાછળ આપણી વૃત્તિ જ્ઞાન અને આનંદ સદાકાળ આત્મામાં છે પણ જ્યાં સુધી મનમાં કારણભૂત હોય છે. જે કાર્ય કરીએ છીએ તેની પાછળ આપણી આઠેક મોહ વર્તે છે ત્યાં સુધી આત્મા પોતે પોતાનો આનંદ અને જ્ઞાનનો અપેક્ષાઓ હોય છે. અર્થાત્ માનવ પોતાની સઘળી વૃત્તિ અને પ્રવૃત્તિ પ્રકાશ જોઈ શકતો નથી. મોહ દૂર થયા પછી જ જ્ઞાન પહોંચે છે. દ્વારા આઠ તત્ત્વો શોધે છે. ૧. શાંતિ, ૨. શક્તિ, ૩. સ્વતંત્રતા, ૪. જ્યારે ભાવની વાત આવે ત્યારે સ્વાભાવિકતાથી જ મીરા યાદ અમરત્વ, ૫. સૌંદર્ય, ૬, આનંદ, ૭. જ્ઞાન અને ૮. પ્રેમ. આવે. શુદ્ધ પ્રેમ અને રસિક ભક્તિ આનંદ જન્માવે છે. પ્રેમથી જ
આપણા આધુનિક મનોવિજ્ઞાનીઓ ફ્રોઈડ, એડલર, યુગ, દયા, ધર્મ, સેવા, ભક્તિ પ્રગટે છે. કૃષ્ણ અને ગોપીના ભાવ
તા. ૧લી એપ્રિલ ૨૦૧૬ થી પરદેશ માટેના લવાજમના દર નીચે પ્રમાણે રહેશે. ૧વર્ષના લવાજમના $ 30 ૦ ૩ વર્ષના લવાજમના $ 80 ૦ ૫ વર્ષના લવાજમના $100 ૦ ૧૦ વર્ષના લવાજમના $ 200/
વાર્ષિક લવાજમ આપશ્રી $ (ડોલર) માં મોકલાવો તો $ પાંચ બેંક ચાર્જિસ ઉમેરીને મોકલશો. ભારતમાં વાર્ષિક લવાજમ રૂ. ૨૦૦ ત્રણ વર્ષનું લવાજમ રૂ. ૫૦૦ પાંચ વર્ષનું લવાજમ રૂ. ૯૦૦ દસ વર્ષનું લવાજમ રૂ. ૧૮૦૦
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનો બૅન્ક A/c No. : બૅન્ક ઑફ ઈન્ડિયા CD A/c No. 003920100020260.