Prabuddha Jivan 2015 08 Jain Dharm ane Anya Dhrmni Aavashyak Kriyao Visheshank

SR No.: 526085
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 172
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 3 MB

Page 78

પૃષ્ઠ ૭૮ પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૯ ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫
સંવર-નિર્જરા ઉભય ધર્મસાધક ષડાવશ્યક
[ સૂર્યવદન ઠાકોરદાસ ઝવેરી.
અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક
[ જૈન દર્શનના તત્ત્વોના જાણકાર સતત અભ્યાસ અને ચિંતન કરનાર વિદ્વાન સૂર્યવદન ઝવેરીએ શ્રીયુત પંડિત પન્નાભાઈ ગાંધી તથા પં. શ્રી ફૂલચંદ શાસ્ત્રી પાસે અભ્યાસ કરેલ છે. એમણે “àકાલિક આત્મવિજ્ઞાન” તથા “સ્વરૂપ એશ્વર્ય” પુસ્તકોનું સંકલન કર્યું છે, જેમાંના લેખો પૂર્વે ‘પ્રબુદ્ધ જીવનમાં પ્રકાશિત થયેલ છે. ]
ઉપરોક્ત શીર્ષકના વિષયને ન્યાય આપવા સર્વપ્રથમ તો તે સ્વામી ગુણ ઓળખી, સ્વામીને જે ભજે; શીર્ષકના શબ્દો ષડાવશ્યક, સંવર, નિર્જરા તથા ધર્મને સમજવા જોઈશે.
પડાવશ્યક : ષ (છ-૬) આવશ્યકના સમુદાયરૂપ, દોષ કે જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ, વીર્ય ઉલ્લાસથી; અતિચારની આલોચનારૂપ જે પ્રક્રિયા છે, તે પ્રતિક્રમણ છે એ કર્મ ઝીપી વસે મુક્તિ ધામે, તાર હો. (૨) હું સાતિચાર સંયમમાંથી નિરતિચાર સંયમમાં પાછા ફરવાપણું છે.
-મહાવીર સ્વામી સ્તવન. ગા. ૫. આવશ્યકનો અર્થ છે કે જે અવશ્ય કરણીય છે, અર્થાત્ કર્તવ્યરૂપે (૨) ગુરુ ઉપાસના : શ્રમણોપાસક હોય તેને શ્રાવક કહે છે. હું છે જે રોજેરોજ કરવું અત્યંત જરૂરી છે. બીજા બધાય કામ પડતા મૂકીને દેવભક્તિ પછી ગુરુભક્તિ કરવી જરૂરી છે. જિનેશ્વર ભગવાન પરોક્ષ છે ૬ આધ્યાત્મિક ઉત્થાનને માટે જે અવશ્ય કરણીય છે તે પડાવશ્યક છે. ઉપકારી છે. ગુરુભગવંત પ્રત્યક્ષ ઉપકારી છે. દેવ-ગુરુ-ધર્મની શું
ચતુર્વિધ સંઘની એ ષડાવશ્યકની વિચારણા કરવા પહેલાં ગૃહસ્થની તત્ત્વત્રયીમાં કેન્દ્રસ્થાને રહેલ ગુરુ દેવસ્વરૂપને ઓળખાવીને તેવા રોજેરોજના ષડાવશ્યકની વિચારણા કરીએ.
સ્વરૂપને પમાડનારા ધર્મને પણ બતાવે છે. ઉંબરે રહેલ દીપકની પેઠે ટુવપૂના, ગુરુપતિ, સ્વાધ્યાય, સંયમ, તપ: ||
બાહ્ય અને અત્યંતર ઉભયને પ્રકાશે છે. નિગ્રંથ, આત્મજ્ઞાની ગીતાર્થ, હું दानं चेति गृहस्थान, षट्कर्माणि दिने दिने ।।
આંશિક વીતરાગી, નિર્મોહી ગુરુદેવ જે સાધુ, ઉપાધ્યાય કે આચાર્ય હું પરિગ્રહી હોવાના કારણે શ્રાવક-શ્રાવિકાને આ રોજેરોજ કરવાના છે; તેમના યથાર્થ સ્વરૂપને સમજીને એ નમસ્કાર મહામંત્રમાં પંચમ કાર્યો છે, જે પુણ્યકર્મ છે અને ગૃહસ્થની ઉપર બાકીના બ્રહ્મચર્ય, સ્થાને બિરાજમાનની સેવા-ભક્તિ કરવી. એમને આહાર, ઔષધિ, હું ૬ વાનપ્રસ્થ અને સંન્યસ્ત આશ્રમનો ભાર હોવાથી પુણ્યસંચય જરૂરી વસતિ, વસ્ત્રાપાત્રનું યથાવિધિ યથાશક્તિ દાન દેવું. એ ૬ છે છે. સિદ્ધગિરિના દુહામાં શત્રુંજયગિરિના એક નામને વર્ણવતો દુહો સુપાત્રદાનમાંનું એક સુપાત્રદાન છે. સાચા ગુરુ ભગવાનનો મહાન
પુણ્યોદયે કરીને યોગ સાંપડ્યો છે, તો યોગ વંચક ન થતાં યોગ શ્રાવક મેઘ સમ કહ્યા, કરતા પુણ્યનું કામ;
અવંચક થવું. અવધૂતયોગી આનંદઘનજી મહારાજાશ્રીએ પુણ્યની રાશિ વધે ઘણી, તિણે પુણ્યરાશિ નામ. ૧૭ (૭) ચંદ્રપ્રભસ્વામીની સ્તવના કરતાં ગાયું છે કે...
(૧) દેવપૂજા: દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયથી વીતરાગી, નિર્વિકલ્પ, સર્વજ્ઞ આગમથી મતિ આણિયે, સખી કીજે નિર્મળ સેવ, સખી. દેવનું સાચું સ્વરૂપ સમજી લઈને ગુણનિધાન એવા તીર્થકર નિર્મલ સાધુ ભગતિ લહી, સખી યોગ અવંચક હોય સખી. ૨ ભગવાનના ગુણગાન ગાવા સહિતની એમની સ્તુતિ, સ્તવના, દર્શન,
-ગાથા. ૫. શું * વંદન, પ્રદક્ષિણા, અર્ચનાદિરૂપ પૂજાને દેવપૂજા નામનું પ્રથમ કર્તવ્ય દેવપૂજા ને ગુરુપૂજા પુણ્યોપાર્જનના નિમિત્તકારણ છે.
કહેલ છે. એ દેવપૂજાથી એમના જેવા ગુણો પ્રગટવાથી વીતરાગ (૩) સ્વાધ્યાય : વીતરાગતા તથા વૈરાગ્ય પોષક જિનેન્દ્ર ? ૬ થવાય છે–દેવ સ્વયં બનાય છે. જ્યાં સુધી તેમના જેવા અરિહંત ભગવાનના જિનવચનનું શ્રવણ, પઠન, ચિંતન, મનન, અનુપ્રેક્ષાદિ – & બનાતું નથી ત્યાં સુધી પૂજક ગૃહસ્થને તેવા થવા જરૂરી દ્રવ્યભાવના સ્વાધ્યાય’ નામનું આવશ્યક છે. સ્વયં (આત્મા)ને અનુલક્ષીને વિભાવ છે આ સંયોગો સાંપડતા રહે એવો પુણ્યબંધ થાય છે કે જે આડપેદાશ-By અને સ્વભાવ દશાની થતી વિચારણા પણ “સ્વાધ્યાય છે. સ્વાધ્યાયથી ૐ Pyroduct છે. એ ખ્યાલમાં રહેવું જોઈએ કે પુણ્યબંધના હેતુથી શુદ્ધિમાં વૃદ્ધિ થતી હોવાથી તે નિર્જરાનું કારણ છે. ૐ પૂજા નથી કરવાની. વીતરાગી થવા માટે વીતરાગીની પૂજા છે. (૪) સંયમ : વીતરાગભાવપૂર્વક પોતાની ભૂમિકાનુસાર હિંસાદિ ૩ શું વીતરાગી દેવ થવા યોગ્ય સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ માટે અને પ્રાપ્ત સાવદ્ય પામવૃત્તિથી નિવૃત્તિ અને ઈન્દ્રિયનિગ્રહરૂપ પ્રત્યાહાર, હું શું હોય તો નિર્મળતા કે ક્ષાયિકતા પણ અષ્ટાંગી દેવપૂજાથી થતી હોય સામાયિક, દેશાવગાશિક, પૌષધાદિની સદાચરણા “સંયમ' નામનું ; કે છે. તેથી તો અધ્યાત્મપુરુષ ગણિશ્રી દેવચંદ્રજીએ ગાયું છે કે... આવશ્યક છે.
'જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક છ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક છ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન