Prabuddha Jivan 2015 08 Jain Dharm ane Anya Dhrmni Aavashyak Kriyao Visheshank

SR No.: 526085
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 172
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 3 MB

Page 60

| પૃષ્ઠ ૬૦ પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૦ ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫
હું ગણવામાં આવે છે. આત્મા ઘણુંય ધારીને પ્રતિજ્ઞા કરે છે. સંવર પડિક્કમામિ વગેરે આદેશો લેવાપૂર્વક પ્રતિક્રમણની ક્રિયા કરવામાં હું હું કરીને રોકે છે કે આ પાપ નહીં જ આચરું, છતાં પણ કર્માધીન આવે છે જેથી દેવસિક અથવા રાત્રિક આદિ અતિચારની ક્ષમાપના જે સ્થિતિની પ્રબળતાના કારણે યોગો અતિક્રમણ કરી બેસે છે. અને કરવામાં આવે છે. ત્યારપછી પાંચમા ક્રમે કાઉસગ્ન-કાયોત્સર્ગ
અશુભાશ્રવ થઈ જાય છે. પરંતુ તે જીવ આરાધક-સાધક હોવાથી કરવામાં અન્નત્થ સૂત્રના પાઠપૂર્વકની પ્રતિજ્ઞાપૂર્વક કરવામાં આવતો હું ૬ પોતાના આત્માને કર્મભારથી મલીન રાખવા નથી માગતો. માટે કાયોત્સર્ગ કાયાને વોસિરાવવાનો ભાવ દર્શાવે છે. ત્રિકાળ નિત્ય ૨ 7 મન-વચન-કાયાના જે યોગો અઢારેય પાપોની પ્રવૃત્તિ તરફ વળી શાશ્વત અને અજર-અમર તત્ત્વ એકમાત્ર આત્મા છે. જ્યારે એનાથી
ગયા છે, તેમને પ્રતિક્રમણ-પાછા વાળવાની ક્રિયા કરવા વડે પાછા સર્વથા વિપરીત ભાવનું અનિત્ય નાશવંત અને મરણાધીન એવું આ રે વાળે છે જેથી નિરર્થક ખોટા કર્મો બંધાય નહીં અને આત્માને કાળાન્તરે શરીર-કાયા છે. બસ જડ-ચેતનના ભેદજ્ઞાનવાળું આવું ભાન જ તેના માઠાં ફળો ભોગવવા પડે નહીં.
કાઉસ્સગ્નની પ્રક્રિયાથી સારી પેઠે થાય છે. જડ પુદ્ગલના પિંડ સ્વરૂપ 5 જેમ માખી સતત પોતાની પાંખો સાફ કરતી રહે છે. તે સારી આવી કાયાથી હું ચેતન આત્મા સર્વથા ભિન્ન છું માટે મારા આત્માને જે રીતે જાણે છે કે ઉડવા માટે મળેલી બંને પાંખો ખૂબ જ પાતળી છે. જે ચેતન છે તેને આ જડ દેહથી જુદો અનુભવવા-આવી ? ૬ તેના ઉપર જ જો કચરો-ધૂળ-માટી-મેલ ભરાઈ જશે, અને ભાર અનુભૂતિ-પ્રતીતિ કરવા આવો કાયોત્સર્ગ ધ્યાનમાં લઈ જવા ઘણો છે વધી જશે તો પાંખો ભારે થઈ જશે અને ઉડી નહીં શકાય; માટે જ ઉપયોગી છે. કાયાનું ભાન ભૂલાવીને આત્મભાવમાં સ્થિર કરવા હૈ પાછલા બંને પગનો બ્રશ તરીકે ઉપયોગ કરીને પાંખો સાફ કરતી જ કાયોત્સર્ગની ક્રિયા ઘણી જ ઉપકારી છે.
રહે છે. એવી જ રીતે સાધક-આરાધક આત્માએ પણ નિરંતર માખીની અંતે છઠું અને છેલ્લું આવશ્યક પચ્ચખાણ છે. પચ્ચકખાણ કે જેમ પોતાના આત્મપ્રદેશો ઉપર લાગતી કર્મરજ – કાશ્મણવર્ગણાના શબ્દનો સીધો અર્થ ત્યાગ થાય છે. આહાર-પાણી આદિની પ્રવૃત્તિનો ૐ પરમાણુઓના જથ્થાને સાફ કરતા જ રહેવું જોઈએ. બસ આનું જ ત્યાગ કરવાની પ્રતિજ્ઞાને પચ્ચખાણની સંજ્ઞા અપાઈ છે. જડ- 8 છે નામ પ્રતિક્રમણ છે. પ્રતિક્રમણની ક્રિયા આત્માના આરાધક ભાવને પુગલના પિંડસ્વરૂપ આ દેહને પોષવા જે આહાર-પાણીની પ્રવૃત્તિ છે ૨ ટકાવી રાખનાર છે. વિરાધકપણું નિરંતર અતિક્રમણ કરાવનાર છે. જીવ કરે છે તેમાં આસક્ત બનીને ક્યાંય આત્મા – સ્વભાન – ક પાપો કરાવનાર અને કર્મો બંધાવનાર છે. જ્યારે પ્રતિક્રમણ ઠીક સ્વગુણરમણતાનું ભાન ભૂલી ન જાય માટે તેને આહાર-પાણીના ૐ એનાથી વિપરીત પાપો ઘટાડનાર, ઓછા કરાવનાર, થયેલા પાપોની ત્યાગની પ્રતિજ્ઞા કરાવવી ઉપયોગી તો છે જ, પરંતુ સાથે સાથે હું ૬ ક્ષમાપના કરાવનાર છે. આત્માના પરિણામો – અધ્યવસાયો નરમ આવશ્યક છે. અવશ્ય કરણીય તે આવશ્યક છે. અનિત્ય અને નાશવંત હૈ પડે છે તેથી તીવ્રતા ઘટે છે અને તીવ્રતા ઘટી જવાથી દીર્ઘ સ્થિતિનો એવી પૌગલિક કાયાની નિરર્થક માયાની આસક્તિમાં ફસીને આત્મા 8 બંધ નહીં પડે. ભારે કર્મો નહીં બંધાય, બંધાતા કર્મોમાં જ કાપ પોતાનું બગાડે નહીં તે માટે પચ્ચખાણના સંસ્કાર આત્માને પાડવા 5 મૂકાશે. બંધમાં શિથિલતા આવશે. માટે જ પ્રતિક્રમણ અવશ્ય કરવા ખૂબ જ અગત્યના છે - આવશ્યક છે. જો આવી રીતે ત્યાગ નહીં કરે $ હું યોગ્ય આવશ્યક ક્રિયા છે
તો દેહની આસક્તિ આત્માનું બગાડશે. અહિત કરશે. કેમકે ? પ્રતિક્રમણમાં છએ આવશ્યકોનો સમાવેશ
અનાદિકાળથી દેહાધીનતા - દેહરાગની દેહાસક્તિએ અનન્તા ભવો છે 8 જો કે પ્રતિક્રમણ મુખ્યરૂપે પાપોથી પાછા ફરવાની ક્રિયા છે. છતાં બગાડ્યા છે; માટે હવે દેહનું નહીં પણ આત્માનું હિત કરવા માટે $
પણ એનું સંયોજન જ એવી રીતે કરવામાં આવ્યું છે કે જેથી છએ છ આહાર-પાણી આદિનો ત્યાગ કરવારૂપ પ્રતિજ્ઞા કરવી આવશ્યક " આવશ્યકોનો એમાં સમાવેશ થઈ જાય છે. એ રીતે પ્રતિક્રમણ આ છે. કે એક સામૂહિક સંજ્ઞા રૂપે છે, જેમાં છએ આવશ્યકો સાથે જોડી દેવામાં બીજી બાજુ આત્માએ પોતે પોતાના સ્વગુણોમાં રમણતા કરવા–
આવ્યા છે. સર્વ પ્રથમ સામાયિક લેવી પડે છે. તો જ પ્રતિક્રમણ થાય વધારવા માટે દેહની આસક્તિ તેમ જ દેહની કાયિક પ્રવૃત્તિઓમાંથી હું શું છે. સામાયિક લીધા વિના પ્રતિક્રમણ કરાતું જ નથી. પછી વિમુખ થવું, નિવૃત્ત થવું અગત્યનું છે. જો જીવાત્મા દેહની પ્રવૃત્તિ શુ ચતુર્વિશતિસ્તવમાં ચોવીસ જિનની સ્તુતિ-સ્તવના થાય છે તેથી આહાર-નિદ્રા-મૈથુન આદિની સંજ્ઞાઓમાં જ આસક્ત થઈ જશે તો મેં ચૈત્યવંદન આવે છે અને પ્રતિક્રમણ જિનાલયમાં ન થતાં ઉપાશ્રયમાં સર્વથા આત્મભાન જ ભૂલી જશે અને આત્મા છે, હું ચેતન આત્મા હૈં 3 ગુરુ સન્મુખ કરવાની ક્રિયા હોવાના કારણે ગુરુવંદનને વાંદણારૂપે છું નું સાચું ભાન જ નહીં થાય. સ્મરણ જ ન થતા સર્વથા વિસ્મરણ હું ગોઠવેલ છે. તે પણ દ્વાદશાવર્ત વંદન – એટલે બાર આવર્તી થઈ જશે. અને બીજી બાજુ આહારાદિની સતતની પ્રવૃત્તિઓ આરંભ– સાચવવાપૂર્વક કરવામાં આવતું વંદન. ચોથા ક્રમે પ્રતિક્રમણની પ્રક્રિયા સમારંભાદિ છ કાયની વિરાધના સ્વરૂપ હિંસાદિ વડે જન્ય છે તેથી હું { આવે છે. પ્રતિક્રમણની સ્થાપના (ઠાઉ), અને દેવસિએ આલોઉં, નવા પાપો કરવા વડે જ પૂર્ણ થવાવાળી છે તે પાપાચરણ વડે તો ? જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક જૈન
t" જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક છ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક