Prabuddha Jivan 2015 08 Jain Dharm ane Anya Dhrmni Aavashyak Kriyao Visheshank

SR No.: 526085
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 172
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 3 MB

Page 39

જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક કિયાઓ વિશેષક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક કિયાઓ વિશેષાંક 4 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫ પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક પૃષ્ઠ ૩૯ ૧૮ પાપસ્થાનકોની સંખ્યા આ સૂત્રમાં બતાવવામાં આવી છે. દેવ-નિર્મિત સુવર્ણકમળો પર વિહરનારા, ચોત્રીસ અતિશયોવાળા હું
વંદિત્ત-જે વીસ સ્થાનકોની ઉલ્લાસપૂર્વક આરાધના કરવાથી સર્વ જિનોને પ્રાર્થનામાં આવ્યા છે. સ્ત્રીઓ આ સ્તુતિને સ્થાને ‘સંસાર ૬ હૈ ‘પુરુષોત્તમ-પદની’ પ્રાપ્તિ થાય છે તેમાંનું એક સ્થાનક ‘આવશ્યક દાવાનલ'ની સ્તુતિ બોલે છે. શું ક્રિયા’ છે. તેની વ્યાખ્યા શ્રી અનુયોગદ્વાર સૂત્રમાં આ રીતે કરવામાં વિશાલ લોચન દલ-પ્રાતઃકાળમાં કરવામાં આવતાં રાત્રિક મેં આવી છે.
પ્રતિક્રમણરૂપી ધર્માનુષ્ઠાનના છ આવશ્યકો પૂરાં થતાં મંગલ તરીકે ___ 'समणेण सावएण य, अवस्सकायव्वं हवइ जम्हा।
આ સ્તુતિ પુરુષો દ્વારા બોલવામાં આવે છે. ____ अंतो अहोनिसिस्स य, तम्हा आवस्सयं नाम।।'
વર કનક-સ્તુતિ-સપ્તતિ-શત-નિનવનમ્ એટલે તેની ઉપાદેયતા શ્રમણ અને શ્રાવક એ ઉભયને માટે શ્રી અજિતનાથ ભગવાનના સમયમાં તીર્થકર દેવોની ઉત્કૃષ્ટ કે એકસરખી છે. તેથી શ્રાવકોએ પ્રતિદિન પોતાના વ્રતમાં લાગેલા સંખ્યા એકસો ને સિત્તેરની હતી. આ તીર્થકરોની ઉપાસના માટેનું કે
અતિચારોનું નિંદા અને ગર્તા દ્વારા “પ્રતિક્રમણ' કરવું સમુચિત છે. સૂત્ર છે. તેમાં વિવિધ રંગોના વર્ણવાળા જિનેશ્વરદેવનું યંત્ર બનાવીને રે પંચાચારની વિશુદ્ધિ માટે પણ ‘વંદિત્ત' અગત્યનું છે. જેમ કાદવ અને પણ પૂજા કરવામાં આવે છે. હું ધૂળથી ખરડાયેલાને જેટલી જરૂર સ્નાનની છે. તેનાથી પણ વધારે જરૂર નાની શાંતિ–આ સૂત્ર ઉત્તમ કોટિનું એક મંત્રમય ચમત્કારિક હું { પાપ-પંકથી ખરડાયેલા આત્માઓને ‘પ્રતિક્રમણ'ની છે.
સૂત્ર છે. તેમાં દેવીઓ, દેવતાઓ, યક્ષ વિગેરેનું સ્મરણ કરવામાં ? પાક્ષિક અતિચાર–પંચાચાર અને બાર વ્રતોના અતિચારોને આવેલું છે. જયા-વિજયા અને અપરાજિતા નામની દેવીઓ જેમની ૐ વિશાળતાથી બતાવીને તે તે અતિચારોની ક્ષમા માગતું સૂત્ર છે. સાંનિધ્યમાં રહે છે તે અત્યંત કરૂણા-કોમળ-ચિત્તવાળા શ્રી É કુ નાણુમિ અને ‘વંદિત્ત' સૂત્રનો બહોળો અર્થ વિસ્તાર છે. માનદેવસૂરિએ સર્વ સ્થળના સકલ સંઘના કાયમી ઉપસર્ગ-નિવારણ 5
અભુઢિઓમિ : સુગુરુના વિનય, વૈયાવચ્ચ અને વાતચીત માટે આ સ્તોત્ર તેઓને માટે બનાવ્યું. આ સ્તોત્રના પઠનથી મંત્રેલા હું વગેરે દરમ્યાન સુગુરુને મનદુ:ખ થયું હોય, તેવું કંઈ કર્યા બદલ પાણીના છંટકાવથી શ્રી સંઘમાં શાકિની દ્વારા કરાયેલો મરકીનો કું સુગુરુની ક્ષમા માગતું આ સૂત્ર છે.
ઉપદ્રવ શમી ગયો અને શાન્તિ ઉત્પન્ન થઈ. ત્યારથી આજ સુધી હું સુગુરુ વંદન-મન, વચન, અને કાયાથી કોઈપણ આશાતના પ્રાય: પ્રતિદિન લઘુશાંતિ પ્રતિક્રમણના અંતે બોલાય છે. છે (અવિનય) કરી હોય તેની માફી માગતું સૂત્ર.
ચઉક્કસાય સૂત્ર-શ્રી પાર્શ્વનાથ જિન સ્તુતિ આયરિય ઉવજઝાયે–આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, આદિને કષાયોથી શ્રી પાર્શ્વનાથ જિનની સ્તુતિ નિમિત્તે રચાયેલું આ સૂત્ર પાસનાર હું હું દુઃખી કર્યા હોય તેની ક્ષમા માગતું સૂત્ર છે-આ સૂત્રનું બીજું નામ નિખ થ' ના નામથી પણ ઓળખાય છે. તેના પ્રારંભિક શબ્દો 8 રવીમા સુત્ત છે. સમસ્ત જીવરાશિના જીવોને ખમાવે છે. પરથી તે “ચઉક્કસાય સૂત્ર'ના નામથી પણ પ્રસિદ્ધ છે. આ સૂત્રનો
મુમદેવયા-કુર્ર–શ્રતધર્મ, સમ્યમ્ જ્ઞાનની આરાધના રૂપ મુખ્ય ઉપયોગ છેલ્લા એટલે સાતમા ચૈત્યવંદન વખતે કરવાનો હું શ્રુતદેવીને અનુલક્ષીને આઠ શ્વાસોચ્છવાસના પ્રમાણવાળો કાયોત્સર્ગ હોય છે. એક અહોરાત્રમાં સાધુએ સાત વાર ચૈત્યવંદન કરવાનાં હું કર્યા બાદ પારીને શ્રુતદેવીની આ સ્તુતિ બોલવામાં આવે છે. હોય છે. પ્રભાતે પ્રતિક્રમણ-જિનાલયમાં-જમ્યા પહેલાં-દિવસ ચરિય. ૪
વિતવય-શુક્ષેત્ર દેવતા-સ્તુતિ-ક્ષેત્રની અધિષ્ઠાયિકા દેવી સાંજના પ્રતિક્રમણમાં-રાત્રે સૂતા સમયે અને જાગીને શ્રાવકે પણ હું પોતાના ક્ષેત્રમાં રહેલાં સાધુઓના અનિષ્ટો, ઉપદ્રવો, વિઘ્નો દૂર સાત વાર ચૈત્યવંદન કરવાનું હોય છે. ચઉક્કસાય-એટલે ચાર કષાયો ? ૩ કરે છે તથા સાર-સંભાળ કરવારૂપ ભક્તિ કરે છે તેથી તેમના પ્રત્યે જિતનારા શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની વિવિધ રીતે સ્તુતિ કરવામાં ૩ * કૃતજ્ઞતા દર્શાવાય છે. પાક્ષિક, ચાતુર્માસિક અને સાંવત્સરિક આવી છે. É પ્રતિક્રમણની વિધિમાં ક્ષેત્રદેવતાના કાઉસગ્ગમાં “વીસે વિતે સ૩’ ભરફેસરની સઝાય-ભરખેસર-બાહુબલી સજઝાય ૬ સ્તુતિના સ્થાને ‘વસ્થા ક્ષેત્રમ્' ક્ષેત્ર દેવતાની સ્તુતિ બોલાય છે. જે સઝાય એટલે સ્વાધ્યાય – સ્વ-અધ્યાય. સ્વ એટલે આત્મા. ૬ હું દિવસે મુનિ ભગવંતો વિહાર કરીને પ્રવેશ કરે તે દિવસે માંગલિક તેનું હિત થાય તેવો અધ્યાય કે સ્વાધ્યાય કરવો. આ સઝાય રાઈએ છે પ્રતિક્રમણમાં પણ આ સ્તુતિ બોલાય છે.
(રાત્રિક) પ્રભાતનાં પ્રતિક્રમણમાં બોલવામાં આવે છે. ૫૩ ૪ કે કમલ દલ વિપુલ-આ સ્તુતિ પણ શ્રુતદેવીની છે. પ્રતિક્રમણ- મહાપુરુષો અને ૪૭ મહાસતીઓના નામો આવે છે. એટલે બધાં ! ૩ ક્રિયામાં જ આવશ્યક પૂરાં થયા પછી તેના અંતિમ મંગલ તરીકે મળીને ૧૦૦ પ્રાતઃ સ્મરણિય નામો છે. તેમનું સ્મરણ કરી, વંદન કૅ | સાધ્વીજીઓ તથા શ્રાવિકાઓ આ સ્તુતિ બોલે છે.
થાય અને તેમનાં આદર્શ ચરિત્રો લક્ષમાં આવતા પ્રશસ્ત પ્રવૃત્તિ $ “ન મોડસ્તુ વર્ધમાનાય'-આ સ્તુતિમાં સૌથી પહેલાં ધીર, વીર થાય. 3 અને ગંભીર એવા શ્રી વર્ધમાનને વંદન કરવામાં આવ્યું છે. પછી
* * *
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક જૈન