Prabuddha Jivan 2015 08 Jain Dharm ane Anya Dhrmni Aavashyak Kriyao Visheshank

SR No.: 526085
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 172
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 3 MB

Page 36

પૃષ્ઠ ૩૬ પ્રબુદ્ધ જીવન-જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૦ ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અવ્ય ઘર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંકા
અતિચારોની વિશુદ્ધિ બાકી રહી ગઈ હોય તે વિશુદ્ધિ પાક્ષિકાદિ જાય તો તે માટે કરાતું પ્રતિક્રમણ. મોટા પ્રતિક્રમણ દ્વારા થઈ જાય છે. જેમ રોજે રોજ ઘર સાફ કરાય આ સિવાય પણ બીજા પાંચ પ્રકાર પણ બતાવવામાં આવ્યા છે. શું છે તે નિત્ય આવશ્યક કાર્ય છે. બસ! આ રીતે આત્મા પર લાગેલા ૧. આશ્રયદ્વાર પ્રતિક્રમણ, ૨. મિથ્યાત્વ પ્રતિક્રમણ, ૩. કષાય છે $ મલિન દોષોને બહાર કાઢવા દૈનિક અને પર્વને દિવસે તે વિશેષ પ્રતિક્રમણ, ૪. યોગ પ્રતિક્રમણ અને ૫. ભાવ પ્રતિક્રમણ. શુદ્ધ કરવા પ્રતિક્રમણની ક્રિયા આવશ્યક છે.
નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવની દૃષ્ટિએ પણ ૬ જુદા જુદા દૃષ્ટિબિંદુથી પ્રતિક્રમણના ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારો સ્થાનાંગ પાંચ પ્રતિક્રમણના પ્રકારો દર્શાવવામાં આવ્યા છે. સૂત્રમાં શાસ્ત્રકારોએ છ પ્રકારના નીચે પ્રમાણે વિશેષતઃ સાધુ- આ પ્રકારો ઉપરાંત બીજો એક વિશેષ પ્રકાર પણ દર્શાવવામાં સાધ્વીઓ માટે, બતાવવામાં આવ્યાં છે.
આવ્યો છે અને તે છે “ઔરમાર્થિક પ્રતિક્રમણ’ અથવા ઉત્તમાર્ગે ? छविहे पडिक्कमणे पण्णते ।
એટલે કે ઉત્તમ હેતુ માટે કરાતું પ્રતિક્રમણ. અનશન કે સંલેખના હૈ तं जहा-उच्चार पडिक्कमणे, पासवण पडिक्कमणे,
કરવા માટે, પાપની આલોચન કરવાપૂર્વક જે પ્રતિક્રમણ કરાય છે इतरिए, आववहिए, जं किंचि
તે “ઓરમાર્થિક પ્રતિક્રમણ' ' ચક્રવર્તી ભરતનું પ્રતિક્રમણ મિચ્છી, સમિતિ,
કહેવાય છે. દેવસિક આદિ ૧. ઉચ્ચાર પ્રતિક્રમણ : મળ માથે મુગટ. કાને કુંડળ, ગળે નાભિ સુધીનો પ્રલંબ મુક્તાહાર.
પ્રતિક્રમણને વ્યવહારિક વગેરેના વિસર્જન પછી તે | કાંડે પહોંચી બાવડે બાજબંધ. દસે આંગળીઓમાં વીંટી કમરે દોરો.| પ્રતિક્રમણ કહેવામાં આવે છે. શું સંબંધી તરત ઈર્યાપથિક આ બધું જ સોનાનું હીરા અને રત્નોથી મઢેલું.
અને “ઓ માર્થિક (ગમનાગમનને લગતું) | ભરત ચક્રવર્તી પોતાના અરીસા ભવનમાં હતા. અરીસામાં |
પ્રતિક્રમણ'ને નિશ્ચય પ્રતિક્રમણ પ્રતિક્રમણ કરવું. | પોતાને અને પોતાના અલંકારિત દેહને જોઈ રહ્યા હતા.
કહેવામાં આવે છે. ૨. પ્રસ્ત્રવણ પ્રતિક્રમણ : | અચાનક એક આંગળીમાંથી વીંટી નીકળીને ભોંય પર ગબડી|
__पडिक्कमणं देसियं राइयं च લઘુશંકાના નિવારણ પછી તે પડી.
इतरिअभावकहियं वा। માટે તરત ઇર્યા પથિક | ચક્રવર્તીએ પોતાનો પંજો પહોળો કરીને, વીંટી વિનાની આંગળી
पक्खिम चउम्मासियं सर्वच्छर પ્રતિક્રમણ કરવું.
ઉત્તમઠ્ઠ II. તરફ આંખ માંડી. હૈયું ઘડીક ધબકાર ચૂકી ગયું. ચિત્તના ચોગાનમાં ૩. ઈન્દર પ્રતિક્રમણ :
ઓરમાર્થિક પ્રતિક્રમણ પ્રશ્નોનું જંગલ ઊગી નીકળ્યું: સ્વલ્પકાળમાં કાંઈ પણ ભૂલ
કરનાર સંલેખના વ્રત ધારણ | ‘આ મારી આંગળી છે? આવી નિસ્તેજ અને બરછટ? બીજી કે દોષ થાય તો તે માટે
કરી આહારનો ત્યાગ કરે છે ? | આંગળી કેમ ઝંખવાયેલી છે ? નિસ્તેજ અને ઝંખવાયેલી છે એ મારો | કરાતું પ્રતિક્રમણ.
ત્યારે દેહની ઉપરની તેની ભ્રમ તો નથી ને? બીજી આંગળીઓ અને અંગો સુશોભિત છે, એ ૪. યાવત્ કથિત પ્રતિક્રમણ :
મમત્વબુદ્ધિ ચાલી જાય છે. કું | તો મારો ભ્રમ નથી ને? શેમાં શોભા ને છટા છે, અલંકારોમાં કે મહાવ્રતોને વિશે જે કાંઈ
એની આત્મરમણતા વધવા મારા અંગોમાં ? કોણ કોને શોભા આપે છે?' દોષ લાગે તો તેમાંથી પાછાં
લાગે છે. પોતે માત્ર ૬ | પ્રશ્નોના જવાબ મેળવવા તેમણે એક પછી એક બધા જ અલંકારો | હઠવાના સંકલ્પપૂર્વક સમગ્ર
આત્મસ્વરૂપ છે, તેનું સતત | ઉતારી નાખ્યા. પુનઃ પોતાના દેહને અરીસામાં જોયો. તેમના હૈયેથી જીવનને માટે કરાતું
ભાન રહ્યા કરે છે. એ વખતે પ્રતિક્રમમણ. | ઊંડો નિઃસાસો નીકળી ગયો :
દેહ અને આત્માની ભિન્નતાનું કે ૫. યત્કિંચિત્ મિથ્યા પ્રતિક્રમણ | “ઓહ! આ શરીર? કેટકેટલી કરચલીઓ પડી ગઈ છે એના
ભાન કરાવનાર ઓરમાર્થિક : ક્યારેક પ્રમાદને કારણે પર! ક્યાં ગઈ મારી એ ચમક ને દમક? એ બધું શું આ અલંકારોથી
પ્રતિક્રમણ જીવાત્મા માટે ? યત્કિંચિત્ અસંયમ થઈ જાય જ શોભતું હતું ! શું સૌન્દર્ય પરાધીન છે?
ભેદવિજ્ઞાનનું અનોખું સાધન છે તો તે માટે કરાતું પ્રતિક્રમણ. | એ દિવસે ભરત ચક્રવર્તીએ અરિસા ભવનમાં તીવ્રભાવે,
બની રહે છે. ૬. સ્વપ્નાંતિક પ્રતિક્રમણ :
દેહભાવથી પ્રતિક્રમણ કર્યું. ચિત્તને આત્મભાવમાં સુસ્થિર કર્યું. | દૃષ્ટાંત-શા માટે એક જ ખરાબ સ્વપ્ન આવે, અને આ પ્રતિક્રમણ આજ લાખો વરસે પણ આત્મસાધકો માટે સ્વપ્નમાં વાસના કે | પ્રેરણા બની રહ્યું છે.
કરવું જોઈએ? ભગવાન હું વિકારોનો અનુભવ થઈ
| ભારતી શાહ | મહાવીરે જ કહ્યું છે : આત્મ
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષાંક 4 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક કિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષાંક
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જેતા