Prabuddha Jivan 2015 08 Jain Dharm ane Anya Dhrmni Aavashyak Kriyao Visheshank

SR No.: 526085
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 172
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 3 MB

Page 35

જૈન ધર્મ અને અધ્ય ધર્મની આવશ્યક કિયાઓ વિશેષુક જે ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક કિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક ૬ જૈન ધર્મ અને અવ્ય ધર્મની આવશ્યક કિયાઓ વિશેષાંક
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫ પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક પૃષ્ઠ ૩૫ ગૌતમ ભગવાન મહાવીરના શિષ્ય.
છે. ધોવાણ અને ઉઘાડ બંને સાથોસાથ થાય છે. કપડાં ધોનારો આનંદ ભગવાન મહાવીરના શિષ્ય.
માત્ર કપડાં ધોતો નથી, એ કપડાંને ઉજળાં પણ કરે છે તો પ્રતિક્રમણ બંને ય ભગવાનના અંતેવાસી.
આત્મા પર લાગેલા દોષોનું ધોવાણ કરવા માટે અને દુષણોને દૂર આનંદે કહ્યું: “હે ભગવંતુ ! મને અવધિજ્ઞાન થયું છે. તેના પ્રભાવથી કરવા માટેનું છે. હું હું પૂર્વ દિશામાં લવણ સમુદ્રમાં પાંચસો યોજન સુધી અને નીચે આથી એમ નથી સમજવાનું કે માત્ર દોષોના ત્યાગ અને ગુણોના હૈ અધોલોકમાં રોરુપ નામની નરક સુધી જોઈ શકું છું, જાણી શકે સ્વીકાર માટે જ પ્રતિક્રમણ કરવાનું છે. પ્રતિક્રમણ કરવાના અન્ય
કારણો અને હેતુઓ પણ છે. પ્રતિક્રમણની ક્રિયામાં શ્રાવક-શ્રાવિકા છે ગૌતમ મીઠાશથી બોલ્યા: ‘આનંદ! ગૃહસ્થને અવધિજ્ઞાન થાય ‘વંદિતુ સૂત્ર” બોલે છે. તેને ‘પ્રતિક્રમણ સૂત્ર' કહેવામાં આવ્યું છે. હું શું છે એ ખરું, પરંતુ આટલા દૂર સુદૂર ક્ષેત્ર સુધીનું નથી થતું માટે- તેની ૪૮ મી ગાથામાં પ્રતિક્રમણના અન્ય કારણો અને હેતુઓ ? તે શં તુમ, આણંદા!
જણાવ્યા છે. એયસ્સ અઠ્ઠસ્સ આલોએહિ,
પડિ સિદ્ધાણં કરણે, પડિક્કમાહિ,
કિસ્યાણમ કરણે પડિક્કમણ, નિંદાહિ,
અસ હણે ય તહા, ગરિહાહિ,
વિવરીય પર્વણાએ અ.” અહારિહં તવોકમે પાયચ્છિત પડિરજ્જાહિ.
અહીં એક ખુલાસો કરવાનો છે કે આ ગાથા ‘વંદિતા સૂત્ર'ની છે ગૌતમ બોલ્યા: “હે આનંદ ! એ મૃષાવાદ અસત્ય કથનની તું નથી. શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીકૃત આવશ્યક નિર્યુક્તિની આ ૬૨મી ગાથા 3 આલોચના કર, પ્રતિક્રમણ કર, નિંદા કર, ગહ કર અને યથાયોગ્ય છે. સહેજ નજીવા ફેરફાર સાથે ‘વંદિતા સૂત્ર'માં તેનો સમાવેશ ૬ તપકર્મરૂપ પ્રાયશ્ચિતનો સ્વીકાર કર.'
કરવામાં આવ્યો છે. આ ગાથા દ્વારા નિયુક્તિકાર પ્રતિક્રમણનો ૬ કે આનંદના અવાજમાં વિનયની મહેંક અને મીઠાશ હતી: “હે વ્યાપ વિસ્તાર છે. ૬ ભગવંત ! જિન પ્રવચનમાં સત્ય, તથ્ય અને યથાર્થનો ભાવ કહેવા ચતુર્વિધ સંઘ માટે હિંસા, જૂઠ આદિ જે પાપો નહિ કરવાનું જે છે માટે આલોચના અને પ્રાયશ્ચિત લેવામાં આવે છે?
કહેવામાં આવ્યું છે, શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતોએ જે પાપોનો નિષેધ ગૌતમ ખૂબ જ સરળતાથી બોલ્યા: ‘ના આનંદ ! એવું નથી કહ્યું.” કર્યો છે તે પાપો જાણતાં કે અજાણતાં થઈ ગયા હોય, એ પાપોની કે ‘તો ભગવંત ! એ અતિચારની આલોચના અને પ્રાયશ્ચિત તમારે શુદ્ધિ માટે પ્રતિક્રમણ કરવાનું છે. પ્રતિક્રમણના પાંચ પ્રકાર ગણવામાં ? કરવાં જોઈએ.’
આવ્યાં છે. ગૌતમનું ચિત્ત શંકા, જિજ્ઞાસા અને સંશયથી ગૂંચવાઈ ગયું. ૧. રાઈ પ્રતિક્રમણ (સવારે) ૨. દેવસિક પ્રતિક્રમણ (સાંજના), હું ભગવાન પાસે પહોંચીને આવન-જાવનનું પ્રતિક્રમણ અને આલોચના ૩. પાક્ષિક (પંદર દિવસે), જે પષ્મી પ્રતિક્રમણ પણ કહેવાય છે, શું કરીને, આનંદ સાથે થયેલ વાર્તાલાપ જણાવ્યો અને વિનયથી પૂછયું: ૪. ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ તે ચાતુર્માસિક અને તે દર ચાર માસે એટલે $ “હે ભગવંત એ માટે શ્રમણોપાસક આનંદે આલોચના અને પ્રાયશ્ચિત કે વર્ષાકાળના સમયમાં કરાતું પ્રતિક્રમણ, ૫. દર વર્ષે કરાતું એક હું કું કરવા જોઈએ કે મારે, તે મને કહો.”
માત્ર સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ-(સંવત્સરી, સમછરી, છમછરી) સત્યનો મધુર સૂર ગૂંજી રહ્યો.
ભાદરવા સુદ ૪-પર્વાધિરાજ પર્યુષણના અંતિમ દિવસે કરાતું જે ‘હે ગૌતમ! તું જ એ અતિચારની આલોચના અને પ્રાયશ્ચિત લે પ્રતિક્રમણ ખૂબ જ મહત્ત્વનું અને વિશિષ્ટ કોટિનું છે. હું અને આ માટે તું શ્રમણોપાસક આનંદને ખાવ.”
- ઘણા લોકોને મનમાં એવો પ્રશ્ન જાગે છે કે રોજ દિવસમાં બે હું ૐ ગુરુ આજ્ઞા સહર્ષ શીરોધાર્ય, ગૌતમ આનંદને ત્યાં ગયા. વાર પ્રતિક્રમણ કરવામાં આવતાં હોય તો બાકીના પાક્ષિક, ચાતુર્માસી 3 આલોચના કરી. પ્રાયશ્ચિત લીધું અને આનંદની ક્ષમા માગી. અને સાંવત્સરિક એવા જુદા જુદા પ્રકાર ગણવાની જરૂર શી? અને
વીસ વરસ બાદ આનંદ શ્રમણોપાસક સાઠ ઉપવાસ પૂર્ણ કરીને શા માટે જુદા કરવાના? તો એ બાબત અંગે પૂજ્ય જ્ઞાની ગુરુ છું આલોચના અને પ્રતિક્રમણ (આલોઇએ, પડિક્કતે, સમાહિપત્તે કાલ ભગવંતોએ ખુલાસો કરતાં કહ્યું છે કે, રોજેરોજ ઘર સાફ કરવામાં શું કિચ્ચા) કરીને સમાધિપૂર્વક કાળધર્મ પામ્યો. (ઉપાસક દશાંગ) આવે છે તો પણ પર્વના દિવસે તે ખૂણેખાંચરેથી બરોબર સાફ હું પ્રતિક્રમણ બેધારી છે. એક બાજુ તે આત્માને લાગેલા દોષોનું કરવામાં આવે છે. તેવી રીતે રોજનું પ્રતિક્રમણ કરવા છતાં વિસ્મૃતિ, શું કું ધોવાણ કરે છે. બીજી બાજુ તે આત્માના સહજ ગુણોનો ઉઘાડ કરે લજ્જા, ભય, મનની મંદતા, પ્રમાદ ઇત્યાદિના કારણે જે કોઈ
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેક ક જૈન ધર્મ અને અધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષંક જૈન ધર્મ અને અધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જેત