Page Text
________________
| પૃષ્ઠ ૧૪ પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૨ ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫
છ આવશ્યક ક્રિયાઓ અને તેની આવશ્યકતા.
| ભારતી શાહ
અનંત ઉપકારી શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માએ આવશ્યકનો પરમાર્થ ભળવા જોઈએ પ્રકાશ્યો. જેને ત્રિસૂત્રી દ્વારા ઝીલી બીજ બુદ્ધિના ધણી ગણધર ૧. સ્થાન, ૨. વર્ણ, ૩. અર્થ અને ૪. આલંબન. ભગવંતોએ એની સૂત્ર સ્વરૂપે સંરચના કરી. ચૌદ પૂર્વધર શ્રી ભદ્રબાહુ સ્થાનમાં આસન અને મુદ્રા આવે, વર્ણમાં સૂત્રોચ્ચારની શુદ્ધિ
સ્વામીજીએ એ સૂત્રોના અર્થને વિશદ કરતી ‘આવશ્યક નિર્યુક્તિ' આવે, અર્થમાં વિભિન્ન દૃષ્ટિએ સૂત્રનો અર્થ વિચારાય અને હૈ રચી. પૂર્વનો વિચ્છેદ થતાં પૂર્વકાલીન પદાર્થોનો સંગ્રહ કરી આલંબનમાં યોગ્ય લક્ષ્ય-ધ્યેયને આકૃતિ રૂપે ચિત્તપટ પર સ્થાપના : 5 આચાર્યદેવ શ્રી હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજે જૈન સંઘને ૧૪૪૪ કરવાનું હોય છે.
ગ્રંથ રત્નોની ભેટ ધરી. તેમાં આ આવશ્યક ક્રિયાઓ, તેના સૂત્રો, આમ થાય તો જ એ ક્રિયા યોગ બને...ભાવરૂપ બને અને જો તેના અર્થો અને રહસ્યોને ખોલતી બૃહદ્ વૃત્તિ પણ છે. ન ભળે તો ક્રિયા સંમૂર્છાિમ બની જાય. આવી ક્રિયા મોક્ષફળ તો ન “પંચમ કાળ’ જિનબિંબ જિનાગમ ભવિયણ કો આધાર’ જ આપે, પરંતુ બેદરકારીથી કરાયેલી એવી ક્રિયા વિપરીત ફળને હું
સારા કાળમાં યોગ્ય આત્માઓને તરવાના અનેક સાધનો હોય આપનારી પણ બની જાય. જ્ઞાનાદિ ગુણોને અને મોક્ષને સમસ્ત છે. પરંતુ પાંચમા આરા જેવા વિષમકાળમાં ભવ્ય પ્રાણીઓને તરવાનું પ્રકારે વશ કરે તે આવશ્યક ક્રિયાઓ. મેં સાધન માત્ર જિનબિંબ અને જિનાગમ છે. તેનું આલંબન લઈને શ્રુતકેવલી ચૌદ પૂર્વધર મહાપુરુષોએ આ ક્રિયાઓ દર્શાવી છે ।
અનંત સુખરૂપ મોશે પહોંચવા માટે જ્ઞાન અને ક્રિયા પણ જરૂરી છે. અને સ્વયં જીવનમાં આચરણ કરેલી છે અને તે પછી થયેલા સર્વ શું 8 આ સાધનો એ મુક્તિ માર્ગે ગમન કરાવનાર સંયમ રથના બે પૈડાં સુવિહિત મહાપુરુઓએ તેને જ આગળ કરી મહત્તા દર્શાવી છે. $ રે છે. બેઉ પૈડાં ગતિશીલ જોઈએ. બેઉ
અધ્યાત્મસાર ગ્રંથમાં પૂ. હૈ પૈડામાં પરસ્પર સામંજસ્ય પણ નેમકુમારનું પ્રતિક્રમણ | - ઉપાધ્યાયશ્રી યશોવિજયજી મ. કહ્યું કે જોઈએ. બેમાંથી એક પણ કામ કરતું
કારમી ચીસો અને આક્રંદના અવાજમાં લગ્ન, ગીતોના શબ્દો અટકે કે ખોરવાય તો પરિણામ | * અને સૂર દબાઈ ગયા.એ ચીસોથી વરરાજા નેમકુમારનું ચિત્ત
___ 'या निश्चयैकत्मीनानां, क्रिया સાધના જ ખોરવાઈ જાય.
: નાતિપ્રયોગના:. સંક્ષુબ્ધ થઈ ગયું. ચેતના તેમની ચચરી ઊઠી. ચીસોનું કારણ જૈન ધર્મની એક અતિ મહત્ત્વની | જાયું, લગ્નના માંડવે જતાં રથમાંથી વરરાજા ને નીચે ઉતર્યા.
व्यवहारदशास्थानां ता, ૐ ક્રિયા એટલે જ આવશ્યક ક્રિયાઓ. બંધનમાં બંધાયેલા પશુ-પંખીઓને મુક્ત કર્યા. પુનઃ રથમાં
- સ્વાતિગુખાવ' || ૨૬ || આ ક્રિયાઓ સાધુ-સાધ્વી, શ્રાવકઆવીને બેઠાં. સારથીને હુકમ કર્યો: ‘સારથી ! રથ પાછો વાળ.'
જેઓ નિશ્ચયધર્મમાં લીન બની ; શું શ્રાવિકાઓને નિત્ય સવાર-સાંજ બે | ‘રાજ ! આપને તો લગ્ન કરવા જવાનું છે '
ચૂક્યા છે. અર્થાત્ જેઓનું મન 'શું વખત અવશ્ય કરવા યોગ્ય જણાવી |
આત્મભાવમાં અત્યંત સ્થિર થઈ | “મને ખબર છે, સારથી! પણ તું જલ્દી રથ પાછો વાળ. { છે. આવશ્યક છ પ્રકારના છે. મારાં લગ્ન નિમિત્તે નિર્દોષ પશુ-પંખીઓનો હત્યાકાંડ થાય,
ગયું છે, તેઓને ક્રિયા અત્યંત છે તેઓનો સંબંધ આત્માના મૂળભૂત Uત્માના મૂળભૂત |મરતાં મરતાં એ બિચારાં કારમી ચીસો પાડે, હૈયું ન હોય એ જ
ઉપયોગી નથી. પરંતુ વ્યવહાર # ગુણો, દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ | | ચીસોની વેદનાની અવગણના કરી લગ્નસુખ માણી શકે.’ તેમની
દશામાં રહેલાઓને, જેઓનું મન અને વીર્ય સાથે છે. વેદનાથી મારું રોમેરોમ વલોવાઈ રહ્યું છે. તું જલ્દી કર. વાતો ન
આત્મભાવમાં સ્થિર થયું નથી, તેથી રે જ્ઞાનને ક્રિયાનો ટેકો જોઈએ અને
ચંચળ મન વારંવાર વિષયોમાં હું કર. રથને પાછો વાળ.” ક્રિયામાં જ્ઞાનની ચેતના જોઈએ. આ
| ચાલી જાય છે. એવા તે ચંચળ મનને | અને નેમકુમાર પાપના નિમિત્તમાંથી પાછા ફરીને શુભની હું જો થઈ જાય તો કામ થઈ જાય.
સ્થિર કરવા શ્રી આવશ્યાકાદિ - સાધનામાં એકરસ બન્યા. કું બસ! એ જ સામંજસ્યની ખૂબી એ | પ્રતિક્રમણ એટલે પાછા ફરવું, અશુભ નિમિત્તમાંથી ય પાછા
ક્રિયાઓ અત્યંત લાભકારી છે જે યોગર્વિશિકામાં બતાવવામાં આવી ની |ફરીને શુભ નિમિત્તનું આલંબન લેવું.
તેના આત્માનો ઉઘાડ કરે અને દે છે. ત્યાં કહ્યું છે કે ક્રિયાને યોગ
આત્માને ઉજ્જવળ બનાવે. મહાભારત-કાળનું એ પ્રથમ રોમહર્ષક પ્રતિક્રમણ હતું. ૩ બનાવવો હોય તો ચાર વાના એમાં |
| | ભારતી શાહ
આવશ્યક’ના ભાષ્યકાર શ્રી
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષાંક 4 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક
" જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષાંક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિરોષક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જેતા
| SR No. | 526085 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 2015 08 Jain Dharm ane Anya Dhrmni Aavashyak Kriyao Visheshank |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dhanvant Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 2015 |
| Total Pages | 172 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 3 MB |