________________
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫ પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક પ્રષ્ઠ ૧૩૩
રાખે છે.
છે. ઈશ્વરની આ સર્વોપરિતા જ વ્યક્તિને તેની નાનપનો ખયાલ હું જેને ખરા અર્થમાં દૈનિક આવશ્યક ક્રિયા કહી શકાય તે છે નમાજ, અપાવે છે. ઈશ્વર પાસે મારા અસ્તિત્વની કોઈ વિસાત નથી, એનું શું ઈસ્લામ ધર્મમાં દિવસમાં પાંચ વખતની નમાજ દરેક બાલીગ (પુખ્ત ભાન થાય છે. વ્યક્તિ પોતાનાથી ઉપરી સત્તાનો સ્વીકાર કરે છે જે
વયના) સ્ત્રી-પુરુષ પર ફરજિયાત છે, સિવાય કે સ્ત્રી રજસ્વલાના ત્યારે એ ભાવનાથી અહંભાવનો નાશ હેજે થઈ જાય છે. નમ્રતા કું ૬ સમયગાળામાં હોય. આ સિવાય બીમારી, મુસાફરી કે અન્ય એ અધ્યાત્મનો-ભક્તિનો પાયો છે.
અનિવાર્ય સંજોગોમાં સમયમાં કેટલીક રાહત જરૂર અપાઈ છે, ઈસ્લામનો એક અર્થ ઈશ્વરાધીન જીવન, સમર્પણ એવો થાય હૈ પરંતુ સંપૂર્ણપણે નમાજ પઢવામાંથી મુક્તિ આપેલ નથી. ઈસ્લામ છે. ગુણવંત શાહ ઈસ્લામની વ્યાખ્યા કરતા નોંધે છે કે “ઈસ્લામ છે હું ધર્મમાં શિયા-સુન્ની કે અન્ય કોઈપણ ફિરકામાં સામાન્યપણે દિવસમાં એટલે શરણાગતિ'. જેની શરણાગતિ સ્વીકારી તેની અખિલાઈનો 3 ન પાંચ વખતની નમાજ ફરજિયાત છે જેનો સમય નીચે મુજબ છે: પ્રથમ અહીં સ્વીકાર થાય છે. ૧. ફજરની નમાજ-પ્રભાત ફૂટ્યા પહેલા
અહૃદુ અલ્લા ઇલાહા ઇલ્લલ્લાહ ૨. જોહરની નમાજ-મધ્યાહ્ન સમયે
અહદુ અલ્લા ઇલાહા ઇલ્લલ્લાહ ૩. અસરની નમાજ-સાંજના સમયે
હું સાક્ષી પૂરું છું કે પરમેશ્વર સિવાય કોઈ ઈશ, કોઈ આરાધ્ય૪. મગરીબની નમાજ-સૂર્યાસ્ત પછી તરત જ
પૂજ્ય નથી.) ૫. ઈશાની નમાજ-સૂર્યાસ્ત બાદ આશરે દોઢ કલાકે રાત્રિ દરમિયાન અહંદુ અન્ન મુહમ્મદુર રસૂલ્લાહ - નમાજ એ પ્રાર્થના (બંદગી)નો જ એક પ્રકાર છે. “ઈસ્લામ દર્શન' અહંદુ અન્ન મુહમ્મદુર રસૂલ્લાહ કે નામના ગ્રંથમાં નમાજની મહત્તા સમજાવતા ઈસ્માઈલભાઈ નાગોરી (હું સાક્ષી પુરું છું કે મહંમદ સ. અલ્લાહના રસૂલ – પ્રેષિત કે ૐ લખે છે કે, “પ્રભુ પરાયણ જીવનનો પાયો જેમ ઈમાન પર છે તેમ નબી – પયગંબર – દિવ્યદૂત છે.) છે આત્મરચના અને ઉર્ધ્વગમનનું સાધન પ્રાર્થના છે. દેહશુદ્ધિ સ્નાનથી, હૈય્યા અલસસલાત (પ્રાર્થના માટે, નમાજ માટે ચાલો – આવો.) હૈ
સમ્યક આહારથી, યોગ્ય ઔષધિ વગેરે ઉપચારથી થઈ શકે પણ હૈચ્યા અલસસલાત આત્મશુદ્ધિ તો બંદગીથી જ થઈ શકે. આ કારણસર જ નમાજ- હૈયા અલલફલાહ (મુક્તિ, ઉદ્ધાર, ઉન્નતિ માટે આવો.)
પ્રાર્થના માટે કહ્યું છે કે, “અસ્સલાતો મિઅરાજુલ મોઅમિનીન’ – હૈયા અલલફલાહ ૬ નમાજ મોમિનો-ઈમાનદાર (શ્રદ્ધાવાનો) માટે મે'રાજ-ઉર્ધ્વગમન સવારની પ્રાર્થનામાં એક પદ વધુ હોય છે, જે આ પ્રમાણે છે: ૬
છે.” આમ, નમાજ એ આત્મોન્નતિની સીડી છે, ઈશ્વર સાથે અનુબંધ અસ્સલાતુ ખેરૂમ મિનન નોમ રચવાની પ્રક્રિયા છે.
અસ્સલાતુ ખેરૂમ મિનન નોમ (પ્રાર્થના નિંદા કરતાં ઉત્તમ છે.) આમ તો પૃથ્વીની કોઈપણ પાક (સ્વચ્છ) જગા નમાજ પઢવા અલ્લાહુ અકબર – અલ્લાહુ અકબર લા ઇલાહા ઇસ્મલ્લાહ. ૐ માટે સ્વીકૃત છે, માટે વ્યક્તિ ઘરમાં, ઘરની બહાર મેદાનમાં કે આમ, અઝાનમાં ખુદાની મહાનતા, તેના નબી મહંમદ પયગંબર 8 અન્યત્ર નમાજ પઢી શકે છે. પરંતુ સામાન્યતઃ એકતા સાથે બંધુત્વ સાહેબ પરની શ્રદ્ધા સાથે મુક્તિપંથે પ્રયાણ કરવા નિમંત્રણ છે 8 જેવી સામૂહિક ભાવના કેળવાય તે માટે મસ્જિદમાં નમાજ પઢવી આપવામાં આવે છે. ખુદા અને તેના રસૂલમાં શ્રદ્ધા ધરાવતી વ્યક્તિને $
ઉત્તમ ગણવામાં આવે છે. નમાજ માટે બંદાને (ભક્તને) સાદ ખુદાના ઘર (મસ્જિદ)માંથી દિવસમાં પાંચ વખત બુલાવો- કહેણ રે
પાડી બોલાવવામાં આવે છે. “મુલ્લા બાંગ બોલે” જેવી પંક્તિ પ્રચલિત આવે છે કે પધારો અને ખુદાની બંદગી કરો. પરમેશ્વરના ઘરમાંથી કરે છે. મુલ્લા શબ્દનો અરબી ભાષામાં ‘ભરેલો” એવો અર્થ થાય છે. થતી આ પુકારને ભાવપૂર્વક સમજનાર વ્યક્તિ જે રોમાંચ અનુભવે છે છે જે જ્ઞાન, વિદ્યાથી ભરેલો છે, ભીતરથી સમૃદ્ધ છે, રિક્ત-ખાલી છે તે માત્ર અનુભવનો જ વિષય છે, કથન કે લેખનનો નહિ. હું
નથી તે બાંગ બોલે છે. બાંગ એટલે ફારસીમાં બુલંદ સાદે નમાજ પઢવા જતાં પૂર્વે નમાજ પઢનાર વ્યક્તિ પાક (સાફ
ઉચ્ચારાયેલો મંત્ર – નિમંત્રણ. બાંગને અરબીમાં અઝાન કહે છે. સ્વચ્છ) હોવી જરૂરી છે. દરેક નમાજ વખતે હાઈને જવું જરૂરી હું આ અઝાનનો અર્થ પણ સમજવા જેવો છે તે આપણે જોઈએઃ નથી, પરંતુ તેના શરીર કે કપડા પર પેશાબ કે લોહીનો છાંટો અલ્લાહુ અકબર ! અલ્લાહુ અકબર !!
સુદ્ધાં ન હોવો જોઈએ. કપડા અને શરીરને પાક રાખવાની ટેવથી અલ્લાહુ અકબર – અલ્લાહુ અકબર..
આરંભાઈને નમાજમાં મન, આત્માને પાક (પવિત્ર) કરવાની પ્રક્રિયા (ઈશ્વર સૌથી મહાન છે, મોટો છે.)
ચાલે છે. પોતાના પરસેવાની કે બીજી કોઈ દુર્ગધથી અન્ય કોઈને હું આ પદમાં ઈશ્વરની–ખુદાની સર્વોપરિતા દર્શાવવામાં આવી તકલીફ કે ધ્યાનભંગ ન થાય તે માટે એવો નમાજી સુગંધી અત્તર ૩ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક્ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક કૈ જૈત
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્યિાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક
" જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિરોષક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકક્રિયાઓ વિશેષક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક