Prabuddha Jivan 2015 08 Jain Dharm ane Anya Dhrmni Aavashyak Kriyao Visheshank

SR No.: 526085
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 172
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 3 MB

Page 119

ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫ પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક પ્રષ્ઠ ૧૧૯
નાથ સંપ્રદાય અને તેની સાધના
1 સુરેશ ગાલા
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
[ સુરેશ ગાલા જૈન ધર્મ તેમ જ અન્ય ધર્મોના અભ્યાસી છે, યોગસાધક છે. એમના પાંચ પુસ્તકો-અનહદની બારી', “અસીમને આંગણે', મરમનો મલક’, ‘નવપદની ઓળી’ અને ‘યોગસાધના અને જૈન ધર્મ પ્રકાશિત થયા છે. “અસીમને આંગણેઆ પુસ્તક કાશ્મીરી સંત કવયિત્રી લલેશ્વરીના કાવ્યોનો ગુજરાતીમાં છંદોબદ્ધ ભાવાનુવાદ છે. આ પુસ્તકને ગુજરાત સાહિત્ય અકાદમીનું પારિતોષિક પ્રાપ્ત થયું છે. ]
મહાકવિ શ્રી સુમિત્રાનંદન પંતે રજનીશજીને એકવાર પ્રશ્ન પૂછ્યો અને તેમને ‘નાથની' કહેવામાં આવે છે. નાથ સંપ્રદાયમાં પરસ્પર કે છે કે ભારતના ધર્માકાશમાં કયા બાર સહુથી વધારે ચમકતા સિતારા અભિવાદન માટે ‘આદેશ” અને “અલખ નિરંજન' શબ્દનો પ્રયોગ
છે? રજનીશજીએ જવાબમાં બાર નામ ગણાવ્યા. ૧, કૃષ્ણ, ૨. થાય છે. ૐ પતંજલિ, ૩. બુદ્ધ, ૪ મહાવીર, ૫. નાગાર્જુન, ૬. આદિ શંકરાચાર્ય, કાળાંતરે નાથ સંપ્રદાયની પણ બાર શાખાઓ બની છે. ભારત ૐ
૭. ગોરખનાથ, ૮. કબીર ૯, નાનક, ૧૦. મીરાંબાઈ, ૧૧. ભરમાં નવનાથ શબ્દ પ્રચલિત છે. આ નવનાથમાં નવ મહાન ? આ રામકૃષ્ણ પરમહંસ, ૧૨. જે. કૃષ્ણમૂર્તિ. રજનીશજીએ આ બાર સિદ્ધોનો સમાવેશ થાય છે. નવનાથમાં કયા કયા નાથ છે તે વિશે $ નામ પસંદ કરવા માટેના કારણ પણ ગણાવ્યા. આ પ્રશ્નની શૃંખલામાં અનેક મત પ્રવર્તે છે. સામાન્ય રીતે નવનાથમાં આ નવ નામ નવનાથ ! É સુમિત્રાનંદન પંતે રજનીશજીને છેલ્લો પ્રશ્ન પૂછ્યો કે તમારે ભારતના તરીકે પ્રચલિત છે. જ ધર્માકાશમાં ઝળહળતી માત્ર ચાર જ વ્યક્તિઓને પસંદ કરવાની ૧. મત્યેન્દ્રનાથ, ૨. ગોરખનાથ, ૩. જાલંધરનાથ, ૪. જે હોય તો તમે કોને પસંદ કરશો? રજનીશજીએ જવાબ આપ્યો. ૧. કાનિફનાથ, ૫. ભર્તુહરિનાથ, ૬. ગોપીચંદનાથ, ૭. રેવણનાથ, કૃષ્ણ, ૨. પતંજલિ, ૩. બુદ્ધ, ૪. ગોરખનાથ ! આ ચાર વ્યક્તિઓને ૮. ગહનીનાથ અને ૯, નાગનાથ. પસંદ કરવા માટેના કારણો પણ રજનીશજીએ જણાવ્યા.
નાથ સંપ્રદાયમાં ચોરાશી સિદ્ધો પણ પ્રચલિત છે. ચોરાશી - રજનીશજીની દૃષ્ટિએ ગોરખનાથ ન થયા હોત તો કબીર, નાનક, સિદ્ધોના નામો માટે પણ અલગ અલગ મત છે. નવનાથનો સમાવેશ 3 દાદુ, ફરિદ, મીરાં કદાચ ન થઈ શક્યા હોત. ભારતની પૂરેપૂરી ચોરાશી સિદ્ધોમાં થાય છે.
સંત પરંપરાના મૂળમાં ગોરખનાથ છે. ગોરખનાથે પરમ સત્યને ભગવાન શિવજી નાથોના ઇષ્ટદેવ અને ઉપાસ્ય છે પણ નવનાથ ૬ પામવા માટે, ભીતર આંતરખોજ કરવા વિધિઓ શોધી, સાધનાનો અને ચોરાશી સિદ્ધોના દીક્ષાગુરુ ભગવાન દત્તાત્રેય છે. તેથી જ ૬ એક ક્રમ બનાવ્યો.
ભગવાન દત્તાત્રેયને સિદ્ધોના સિદ્ધ ગણવામાં આવે છે. | નાથ સંપ્રદાય સાધકોનો સંપ્રદાય છે. જે શિવને પરમ તત્ત્વ તરીકે ભલે મત્યેન્દ્રનાથ નાથ પરંપરાના પહેલા નાથ છે પરંતુ
સ્વીકારે છે. નાથ સંપ્રદાયની મુખ્ય સાધના યોગસાધના છે. દીક્ષા મત્યેન્દ્રનાથના શિષ્ય ગોરખનાથે ભારતની ત્રણ વખત પદયાત્રા પછી નામના અંતે “નાથ” ઉપાધિ ધારણ કરે છે.
કરી. નાથ સંપ્રદાયની સાધના પદ્ધતિ, યોગસાધનાની ક્રિયાઓ આદિ નાથ યોગીઓની એવી પરંપરાગત માન્યતા છે કે નાથ સંપ્રદાયના દર્શાવી નાથ સંપ્રદાયની દઢ પ્રતિષ્ઠા કરી. ૬ આદિ પ્રવર્તક શિવજી છે, તેથી જ નાથ સંપ્રદાયમાં તેમને આદિનાથ ગોરખનાથજીએ નાથસંપ્રદાયમાં દીક્ષિત થવા માટે નાતજાતના ૬ હું કહે છે. શિવજી દ્વારા આ જ્ઞાન પાર્વતીજી પાસે આવ્યું ને તે જ કોઈ ભેદ માન્યા નથી. નાથ સંપ્રદાયમાં બ્રાહ્મણો, દલિતો અને જે જ્ઞાનનું સત્યેન્દ્રનાથજીએ શ્રવણ કર્યું અને જીવનમાં ઉતાર્યું. આ મહાન રાજાઓ પણ હતા. ગઈકાલ સુધી નેપાળના રાજગુરુ ઈ રીતે આ ધરતી પર નાથ સંપ્રદાયનો આરંભ મત્યેન્દ્રનાથજી દ્વારા નાથયોગીઓ જ હતા. હું થયો છે. માનવ તરીકે પ્રત્યેન્દ્રનાથજી નાથ સંપ્રદાયના આદિ પ્રવર્તક જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ નાથ સંપ્રદાયના સાધુ બનવાની ઈચ્છા હૈ શું છે, આમ છતાં નાથ સંપ્રદાયનું વ્યવસ્થિત અને વ્યાપક સંગઠન પ્રદર્શિત કરે ત્યારે પ્રારંભમાં તેને ઓઘડ કહેવામાં આવે છે. દીક્ષા
એમના જ સમર્થ શિષ્ય ગોરખનાથ દ્વારા થયું છે. અગિયારમી, મળ્યા પછી જ એને નાથસાધુ કહેવામાં આવે છે. એણે નિમ્નલિખિત છે બારમી અને તેરમી સદી– આ ત્રણસો વર્ષ દરમિયાન નાથ સંપ્રદાય ૧૬ વસ્તુઓ સાથે રાખવી પડે છે અથવા ધારણ કરવી પડે છે. ભારતભરમાં ઘણો વ્યાપક અને લોકપ્રિય બની રહ્યો એનું કારણ ૧. કુંડલ (દીક્ષા વખતે કાનમાં છિદ્ર કરી પહેરાવવામાં આવે ગોરખનાથ છે.
છે) ૨. ધંધારી કે ઘાંધળી, ૩. કિંગરી, ૪. શૃંગી કે શિંગી, ૫. 3 નાથ સંપ્રદાયના અનુયાયીઓ બે પ્રકારના છે. ૧. નાથ સાધુઓ, સુમિરિની અથવા માળા, ૬. આધારી, ૭. સોટા, ૮. મેખલા, ૯. મેં ૐ ૨. નાથ ગૃહસ્થો. સામાન્ય રીતે નાથ સંપ્રદાયમાં સ્ત્રીઓને સાધુ સિંહનાદ જનોઈ, ૧૦. ગુદડી, ૧૧. ખખ્ખર, ૧૨. કંથા, ૧૩.
તરીકે દીક્ષા મળતી ન હતી પરંતુ હવે સ્ત્રીઓને સાધ્વી દીક્ષા મળે છે. ત્રિપુંડ, ૧૪. જરા, ૧૫. ભસ્મ, ૧૬. ઝોલા કે ઝોળી. જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન
*"જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક