Prabuddha Jivan 2015 08 Jain Dharm ane Anya Dhrmni Aavashyak Kriyao Visheshank

SR No.: 526085
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 172
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 3 MB

Page 11

ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫ પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક પ્રષ્ઠ ૧૧ |
અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક કિયાઓ વિશેષાંક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
અવશ્ય કરવા યોગ્ય આવશ્યક ક્રિયા.
ડૉ. રશ્મિ ભેદા જૈન ધર્મની અતિ મહત્ત્વની ક્રિયા એટલે આવશ્યક ક્રિયા. (૫) અધ્યયન પદ્ધવર્ગ – આવશ્યક સૂત્રમાં સામાયિક આદિ છે ૩ સાધકોને આત્મવિશુદ્ધિ માટે કરવા યોગ્ય અનુષ્ઠાનોને આવશ્યક અધ્યયન છે તેથી અધ્યયન ષક વર્ગ કહેવાય છે. શું કહે છે. સાધુ-સાધ્વી, શ્રાવક-શ્રાવિકા આ ચતુર્વિધ સંઘને સવાર- (૬) આરાધના - મોક્ષની આરાધનાનો હેતુ હોવાથી આરાધના | [ સાંજ બે વખત અવશ્ય કરવા યોગ્ય ક્રિયા છે જેનું કથન આવશ્યક કહેવાય છે. કે સૂત્રમાં છે. વ્યવહારમાં તેને પ્રતિક્રમણ સૂત્ર કહે છે. અનાદિકાલીન (૭) માર્ગ – અહીં માર્ગનો અર્થ છે ઉપાય. મોક્ષના ઉપાયરૂપ 3 નું કર્મમળને દૂર કરવા, નવા કર્મોને આવતા અટકાવવા, ક્રોધાદિ હોવાથી તે માર્ગ કહેવાય છે. 2 કષાયોનો નાશ કરવા અને આવી રીતે મોક્ષપ્રાપ્તિ અર્થે આ અદ્ભુત મોક્ષમાર્ગ પર ચાલવા માટે જ્ઞાન અને ક્રિયા બંનેની આવશ્યકતા ? હું ક્રિયાઓ છે જેનાથી આત્માની વિશુદ્ધિ થાય છે એટલે આ ક્રિયાઓ છે. “જ્ઞાનક્રિયાપ્યાં મોક્ષ: જ્ઞાનાભ્યાસ વડે જીવ અને કર્મનો યથાસ્થિત 8
સાધકને અવશ્ય કર્તવ્યરૂપ છે. જે કર્મો દરરોજ બંધાતા હોય એ સંબંધ સમજાય છે અને તપ અને સંયમરૂપ ક્રિયાભ્યાસ વડે પૂર્વકર્મ ર નિસ્બત કક્ષાના બંધાય છે અને નિકાચિત કક્ષાના થતા અટકી જાય ખપે છે અને આવતા નવીન કર્મ રોકાય છે. ચોવીસમા અને અંતિમ ! શું છે તેની પ્રક્રિયા આ પ્રતિક્રમણ સૂત્રમાં બતાવી છે. જે કર્મને અવશ્ય તીર્થકર શ્રી મહાવીર સ્વામીના શાસનમાં જીવોનો સ્વભાવ વક્ર અને શું ૬ ભોગવવા જ પડે છે તેને નિકાચિત કહેવાય છે. અને જે કર્મો જડ કહ્યો છે. પ્રથમ તીર્થકર ઋષભદેવના શાસનમાં સાધુઓ ઋજુ- ૬
ભોગવ્યા વિના પણ ક્ષય કરી શકાય છે તે નિસ્બત કહેવાય છે. જડ હતા. વચ્ચેના બાવીસ તીર્થંકરના શાસનના સાધુઓ ઋજુહું દરરોજ જ્યારે પાપનું પ્રતિક્રમણ કરવામાં આવે છે ત્યારે પાપની પ્રાપ્ત હતા જ્યારે ચરમ તીર્થંકર શ્રી મહાવીર સ્વામીના શાસનમાં 3 કક્ષા નિસ્બત બની જાય છે એટલે આ આવશ્યક ક્રિયા દરેક સાધકને સાધુઓ વક્ર અને જડ હતા. જ્યાં જડતા છે ત્યાં ભૂલોનો અવશ્ય કે જ કરવા યોગ્ય છે.
સંભવ છે. જ્યાં ભૂલોનો સંભવ છે ત્યાં ભૂલના પ્રાયશ્ચિતરૂપ રચનાકાળ-કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ પછી તીર્થકરો ચતુર્વિધ સંઘની પ્રતિક્રમણની આવશ્યકતા છે. એટલે પહેલા અને છેલ્લા તીર્થકરના & સ્થાપના કરે છે. સાધુ-સાધ્વી, શ્રાવક-શ્રાવિકા. આ ચારે તીર્થના શાસનના સાધુઓ જડતામાં સમાન હોવાથી તેમને માટે સપ્રતિક્રમણ ૬ સાધકોને સવારે અને સાંજે ઉભયકાળ પ્રતિક્રમણ કરવું અનિવાર્ય ધર્મનો ઉપદેશ આપ્યો છે. વચ્ચેના ૨૨ તીર્થંકરના શાસનના સાધુઓ ૬ હું હોવાથી તીર્થ સ્થાપનાના પ્રથમ દિવસે જ ગણધર ભગવંતો ઋજુ અને પ્રાજ્ઞ હોવાથી તેમને ભૂલ થવાનો સંભવ ઓછો માટે છે હું તીર્થકરોના ઉપદેશ અનુસાર આવશ્યક સૂત્ર સહિત બાર એમના માટે પ્રતિક્રમણ નિયત નહિ કહેતા અનિયત કહ્યું છે. તેઓ છે હું અંગસૂત્રોની રચના કરે છે અને તે દિવસથી જ ચતુર્વિધ સંઘના જ્યારે દોષ લાગે ત્યારે પ્રાજ્ઞ હોવાથી સમજી જતાં અને ઋજુ હોવાથી કે સાધકો તેની આરાધનાનો પ્રારંભ કરે છે.
તેનો સ્વીકાર કરી પ્રતિક્રમણ દ્વારા દોષની શુદ્ધિ કરી લેતા. ભગવાન ૐ અનુયોગદ્વાર સૂત્રમાં આવશ્યકના અનેક નામ કહ્યા છે તે નીચે મહાવીરના શાસનના સાધુઓ જડ અને વક્ર હોવાથી દોષનો સંભવ છે પ્રમાણે છે
પણ અધિક અને દોષનો સ્વીકાર પણ દુષ્કર છે. તેથી તેમને માટે (૧) આવશ્યક-૩વર્થ ચિત્તે સવવમ્ | અવશ્ય કરવા પ્રતિક્રમણ ધર્મ (ક્રિયા) નિયત છે. તે ચારિત્રાદિ આચારોમાં દોષ શું * યોગ્ય કાર્ય આવશ્યક કહેવાય છે. સામાયિક આદિની સાધના સાધુ- હોય તો દૂર કરે છે, ન હોય તો જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર આદિ કે સાધ્વી, શ્રાવક-શ્રાવિકા દ્વારા અવશ્ય કરવા યોગ્ય હોવાથી તે ગુણોની વૃદ્ધિ કરે છે. હું આવશ્યક કહેવાય છે.
મોક્ષપ્રાપ્તિ માટે સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યગચારિત્ર (૨) અવશ્ય કરણીય-મુમુક્ષુ સાધકોને નિયમિત રૂપે આચરણ આ રત્નત્રયની આવશ્યકતા છે. શું કરવારૂપ અનુષ્ઠાન હોવાથી તે અવશ્ય કરણીય કહેવાય છે. સભ્ય ર્શન સીન વારિત્રાળ મોક્ષમા:
(૩) ધ્રુવ નિગ્રહ-કર્મો અનાદિકાલીન હોવાથી તે ધ્રુવ કહેવાય સમ્યગ્દર્શન, સમ્યગૂ જ્ઞાન અને સમ્યગ ચારિત્ર આ ત્રણેની 3 છે. આવશ્યકની આરાધના દ્વારા તેનો નિગ્રહ થતો હોવાથી તે ધ્રુવ એકતાથી જ મોક્ષપ્રાપ્તિ થાય છે. આ ત્રણેમાંથી એકે ન હોય તો ન ફેં હું નિગ્રહ કહેવાય છે.
ચાલે. અહીં આવશ્યક ક્રિયા સમ્યક ચારિત્રનો ભાગ બને છે. ૬ (૪) વિશોધિ – કર્મથી મલિન આત્માનું વિશુદ્ધિનું કારણ સ્વરૂપ રમણતા કે આત્મગુણોમાં સ્થિરતા સુધી પહોંચવા માટે ચારિત્ર ૬ 3 હોવાથી તે વિશોધિ કહેવાય છે.
એ જ પરમ દ્વાર છે. સાવદ્ય વ્યાપારોનું પ્રત્યાખ્યાન અને નિરવદ્ય તૈ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિરોષક 4 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન
*"જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક કત ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક'