Prabuddha Jivan 2015 08 Jain Dharm ane Anya Dhrmni Aavashyak Kriyao Visheshank

SR No.: 526085
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 172
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 3 MB

Page 106

પૃષ્ઠ ૧૦૬ પ્રબુદ્ધ જીવન જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૯ ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૫
ઘર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની અવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જેન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 4 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
હું એ પાપ છે, તો ભૂલ કરી છૂપાવવી એ મહાપાપ છે. આ પાપમાંથી ચારિત્રવાળો જીવ અષ્ટ પ્રવચનમાતાના પાલનમાં ઉપયોગયુક્ત છે બચાવનાર ધર્મક્રિયા તે પ્રતિક્રમણ છે.
બનીને સંયમના યોગપૂર્વક સુપ્રણિધાનપૂર્વક વિચરે છે. પ્રતિક્રમણના પાંચ પ્રકાર દર્શાવ્યા છે
૫. કાયોત્સર્ગ: • દિવસના બાર કલાક દરમ્યાન થયેલા પાપોના શુદ્ધિકરણ માટે કાયોત્સર્ગનો અર્થાધિકાર મહાન દોષરૂપ થયેલ ભૂલો સ્વરૂપ છું સંધ્યા સમયે ‘દેવસિપ્રતિક્રમણ'
ભાવવ્રણની ચિકિત્સાથી વિશેષ શુદ્ધિ માટે તેમ જ દર્શન, જ્ઞાન, હું રાત્રી દરમ્યાન થયેલા પાપોના શુદ્ધિકરણ માટે સવારે “રાઈ ચારિત્ર આદિની આરાધના નિમિત્તે કાયોત્સર્ગ કરવા જોઈએ. પ્રતિક્રમણ'
કાયોત્સર્ગ દ્વારા વીર્યાચારની વિશુદ્ધિ અને વૃદ્ધિ થાય છે. • અમાસથી ચૌદસ અને પૂનમથી ચૌદસ એમ મહિનામાં બે પક્ષ આવશ્યક સૂત્રમાં પ્રતિક્રમણ પછી કાયોત્સર્ગ કરવાનો કહ્યો છે. હું દરમ્યાન થયેલા પાપોના શુદ્ધિકરણ માટે ‘પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ' કાયોત્સર્ગનો શાબ્દિક અર્થ ક્ષયોપશમ કરવો (શરીરનો ઉત્સર્ગ કરવો) ૨ અષાઢ સુદ પૂનમથી કાર્તિક ચૌદસ
શારીરિક ચંચળતા ને દેહશક્તિનો ત્યાગ કરવો. પ્રતિક્રમણમાં જે દોષો કે કાર્તિક પૂનમથી ફાગણ સુદ ચૌદસ
બાકી રહી ગયા હોય તે કાયોત્સર્ગથી નાશ પામે છે. ફાગણ પૂનમથી અષાઢ સુદ ચૌદસ એમ ચાર મહિના દરમ્યાન આ સાધનામાં સાધક બહિર્મુખી સ્થિતિમાંથી નીકળીને આંતર્મુખી થયેલા પાપોના શુદ્ધિકરણ માટે ચોમાસી પ્રતિક્રમણ અને સ્થિતિમાં પહોંચે છે. પ્રતિક્રમણ દ્વારા પાપોનું પ્રાયશ્ચિત થવાથી ચિત્ત ચાલુ વર્ષના ભાદ્ર સુદ પાંચમથી બીજા વર્ષના ભાદ્ર સુદ ચોથ નિર્મળ થઈ જાય છે. તેથી સાધક ધર્મધ્યાન અને શુક્લ ધ્યાન દ્વારા સુધીના બાર મહિના દરમ્યાન થયેલા પાપોના શુદ્ધિકરણ માટે એકાગ્રતાપૂર્વક પાપોની આલોચના પ્રાપ્ત કરી શકે છે. કાયોત્સર્ગને 5 ‘સંવત્સરી પ્રતિક્રમણ'
પ્રતિક્રમણ બાદ સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. તેનો ઉદ્દેશ્ય એ છે કે રે જ્ઞાનીઓ કહે છે કે “પ્રતિક્રમણ ક્રિયા સમ્યકજ્ઞાન, દર્શન અને આત્માનું સાંનિધ્ય પ્રાપ્ત કરવું અને માનસિક સંતુલન પ્રાપ્ત કરવું. હૈ કે ચારિત્રબળને વધારનારી મંગલમય ક્રિયા છે. પ્રતિક્રમણ ક્રિયા આત્માને આમ કરવાથી બુદ્ધિ નિર્મળ અને શરીર પૂર્ણપણે સ્વસ્થ રહે છે. $
પૂર્વ પાપોનો પશ્ચાતાપ કરાવી યોગ ક્રિયા દ્વારા આત્મવિશુદ્ધિ કરે છે. એ સ્વાથ્યની દૃષ્ટિએ પણ કાયોત્સર્ગનું અધિક મહત્ત્વ છે. કારણ કે ક આત્માની યોગિક ક્રિયા અવશ્ય કરવા યોગ્ય આવશ્યક ક્રિયા દ્વારા મન, શરીર અને ચિત્તનો ઘેરો સંબંધ છે. જ્યારે ત્રણેમાં સામંજસ્ય કે જે આત્મા સહજ સુખનો અનુભવ કરી શકે છે. આત્મા આંતરદૃષ્ટિ ન હોય ત્યારે માનસિક તણાવ ઉત્પન્ન થાય છે. હું વાળો થાય છે અને સમ્યક્દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર ગુણો સમૃદ્ધ થાય કાયોત્સર્ગને છ આવશ્યકમાં સ્વતંત્ર સ્થાન આપવામાં આવ્યું હું
છે. આ ચોથું આવશ્યક અન્ય બધા આવશ્યકની અપેક્ષા છે. આરાધના છે. દરેક સાધકે સવારે અને સાંજે ચિંતન કરવાનું છે. આ શરીર 8 ? અને આત્મશુદ્ધિ માટે “સર્વશિરોમણિ' છે.
અને પોતે પૃથ્થક છે. પોતે (આત્મા) અજર, અમર, અવિનાશી છે. મહાસતી ચંદનબાળા, મહાસતી મૃગાવતી તેમ જ નવ વર્ષના કાયોત્સર્ગ બેસીને, ઊભા રહીને કે સૂઈને આમ ત્રણેય અવસ્થામાં 3 અઇમુત્તા મુનિવર આ પ્રતિક્રમણ આવશ્યકના પ્રભાવે જ ઘાતિકર્મોનો કરી શકાય છે.
ક્ષય કરી કેવલજ્ઞાન, કેવલદર્શન પ્રાપ્ત કરી મુક્તિના અધિકારી બન્યા. ૬. પ્રત્યાખ્યાન (પચ્ચકખાણ) : ૬ અર્જુનમાળી તેમજ દૃઢપ્રહારી જેવા ઘોર હત્યારાઓ પણ મુખ્યત્વે પ્રત્યાખ્યાનનો અર્થાધિકાર ત્યાગરૂપ ગુણને ખીલવવો તે છે. ૬ 3 પ્રતિક્રમણ આવશ્યકનું ઉભય પ્રકારે આલંબન લેવાથી અજર અમર કોઈપણ કાર્યની સિદ્ધિ માટે પચ્ચખાણ (પ્રતિજ્ઞા)નું પીઠબળ હોવું શિવપદને પ્રાપ્ત કરી શક્યા.
જરૂરી છે. પચ્ચકખાણથી તપાચારની વિશુદ્ધિ અને વૃદ્ધિ થાય છે. " | ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રના ઓગણીસમા અધ્યયનમાં ગૌતમસ્વામીએ વીર્યાચારની પણ શુદ્ધિ થાય છે. નાનામાં નાનું સવારે નવકારશી ? પ્રભુ મહાવીરસ્વામીને પૂછ્યું, ‘પ્રતિક્રમણથી શું લાભ થાય?' ત્યારે આદિ તપ કરવા માટે અને સાંજે રાત્રિભોજન ત્યાગ આદિ માટે હું મહાવીરસ્વામીએ ઉત્તરમાં ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ગ્રંથ સ્વાધ્યાય
પચ્ચકખાણ લેવાય છે તેથી હું જણાવ્યું કે-“પ્રતિક્રમણથી સી. ડી. અને ડી.વી.ડી..
તપાચારનું પાલન થાય છે. શું હું વ્રતમાં પડેલા છીદ્રો પૂરાય છે.
પ્રત્યાખ્યાનનો શાબ્દિક અર્થ વ્રતના છીદ્રો પૂરાઈ જવાથી ગુરુદેવ પૂ. ડૉ. રાકેશભાઈની ત્રણ દિવસની અમૃતવાણીની છે ત્યાગ કરવો. સંયમપૂર્વક, આશ્રવનો નિરોધ થાય છે. || સી.ડી. અને ડી.વી.ડી. સંસ્થામાં ઉપલબ્ધ છે. ઉપરાંત સંસ્થાની મર્યાદા સાથે પ્રતિજ્ઞા ગ્રહણ આશ્રવનો નિરોધ થવાથી | વેબ-સાઈટ ઉપર પણ આપ સાંભળી શકશો.
કરવી તે પ્રત્યાખ્યાન છે. મર્યાદા છે ચારિત્ર નિર્દોષ બને છે. નિર્દોષ | સંપર્ક : ૦૨૨-૨૩૮૨૦૨૯૬. હિતેશ–૦૯૮૨૦૩૪૭૯૯૦. | સાથે અશુભયોગમાંથી નિવૃત્તિ
* જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષક જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 4 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક 5 જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક
જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યક ક્રિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન ધર્મ અને અન્ય ધર્મની આવશ્યકકિયાઓ વિશેષાંક ૬ જૈન