________________
પ0
પ્રબુદ્ધ જીવન : મહાવીર સ્તવન વિશેષાંક
એપ્રિલ, ૨૦૧૩
વિદાય 1 ડૉ. રેખા વોરા
( [ (૧) એમ.એ. વીથ ઇકોનોમીક્સ (૨) એમ.એ. વીથ સોશ્યોલોજી (૩) પીએચ.ડી. વિષય: જૈન સ્તોત્ર સાહિત્ય અને ભક્તામર સ્તોત્રપ્રગટો થયેલાં પુસ્તકો: (૧) ભક્તામર તુલ્યું નમઃ (૨) આદિ તીર્થકર શ્રી ઋષભદેવ ‘જીવન-તુલના-સંશોધન-સાહિત્ય]
રચનાકારનો પરિચય શ્રી શાંતિલાલ શાહ રચિત કથાગીત
‘વિદાય” કથા ગીતનું વિવેચન શ્રી શાંતિલાલભાઈનો જન્મ | ‘વિદીય'
શ્રી મહાવીરસ્વામીની સવંત ૧૯૭૧માં ખંભાતમાં થયો
અર્ધાગીની દેવી યશોદા વસંતપુરના હતો. સ્વતંત્રતાની ચળવળ સમયે
રચના વર્ષ : સંવત ૨૦૧૮
મહાસામંત સમરવીર રાજાની તેમણે ગુજરાતી ભાષાના રાજપાટ સહુ તજી મહાવીર દીક્ષા લેવા જાય.
અત્યંત સુંદર અને ગુણીયલ પુત્રી રાષ્ટ્રગીતોના ગાયક તરીકે અભૂત ભકિતભાવથી દેવી યશોદા આપી રહી વિદાય.
હતા. માતા ત્રિશલા અને સિધ્ધાર્થ લોકપ્રિયતા પ્રાપ્ત કરી હતી. કર જોડીને બોલ્યા યશોદા, કરજો સુખે પ્રયાણ
રાયા પોતાના અનુજ પુત્ર ‘નોઆખલીનો યાત્રી' તથા ‘જમુનાના આનંદ-મંગલ ગાઈ રહ્યાં સો લોક બની ગુલતાન
વર્ધમાનકુમારને આવી જીવન પાણી’ એવા બે રાષ્ટ્રગીતોના પુસ્તકો | સ્વામી, કરજો સુખે પ્રયાણ...
સંગિની મળ્યાથી અત્યંત ખુશ હતા. પણ પ્રગટ થયા હતા. વાટ જા એ છે દુનિયા સારી એના તારણહારની
પુરૂષ ત્તમ વર્ધમાનની નવા યુગ સાથે નવા ક્રાંતિકારી | જીવ જગતના કરે ઝંખના જીવનના ઉદ્ધારની
સહધર્મચારિણી હોવાથી યશોદા વિચારો, સ્પષ્ટ અને નિર્ણયાત્મક પ્રાણી માત્રના મંગલ કાજે પ્રેમે કરો પ્રસ્થાન
પોતાને પરમ ભાગ્યશાલિની વિચારશૈલી, સંતોષ તથા સમાધાન | સ્વામી, કરજો સુખે પ્રયાણ...
સમજતી હતી. પોતાના વિરાગી ભરેલું જીવન' એ એમના જીવનના આજ સુખી છું કે સ્વામી મારો સ્વામી ત્રિલોકનો થાશે પતિની
ત્યાગમયી અને વ્યક્તિત્વનાં મહત્ત્વનાં પાસા | દુ:ખ એટલું કે હું અભાગી આવી શકું નહીં સાથે !
મહત્વાકાંક્ષાઓ ને સમજીને રહ્યા. સાદા અને સૌ કોઈને સમજાય આંસુ નથી આ અપશુકનનાલકિત છે મુજ પ્રાણ
પતિપરાયણા યશોદાએ પોતાની એવા શબ્દોમાં જે પ્રગટ થતાં રહ્યા. | સ્વામી, કરજો સુખે પ્રયાણ...
મનોવૃત્તિઓને પતિને અનુરૂપ શ્રી શાંતિલાલ શાહનું સમગ્ર પામર છું એમ છતાં પણ વીર પુરુષની નારી
વળાંક આપ્યો. કાલાન્તરે સફળ જીવન સંગીત ક્ષેત્રે વ્યતીત થયું છે. હું તો નહિ પણ પગલે તમારે, આવશે પુત્રી તમારી દાંપત્યજીવનના ફલસ્વરૂપે તેઓને તેઓએ સ્વરચિત હજારો સ્તવનો આશિષ દો પ્રિયદર્શનાને પામે ઉત્તમ સ્થાન
એક કન્યારત્નની માતા બનવાનું રચીને તથા જૈન કથાગીતોની ભેટ | સ્વામી, કરજો સુખે પ્રયાણ...
સદ્ભાગ્ય પ્રાપ્ત થયું. ધરીને જૈન-જૈનેતરોના હૃદયમાં દીક્ષા મહોત્સવ કાજે હજારો, નાચી રહ્યાં નરનારી,
યશોદાએ પતિ વર્ધમાન સાથે સ્નેહ અને આદરભર્યું સ્થાન મેળવ્યું યાચું છે કે મને રંકને દેશો નહિ વિસારી
જીવનના ત્રણેક વર્ષનો જ સમય જાઓ સિધાવો અંતર્યામી
વિતાવ્યો હતો. વર્ધમાન તો આ જ - જૈન ધર્મ તથા શ્રી કરવા જગત-કલ્યાણ
જન્મમાં ઘાતી-અઘાતી કર્મોનો મહાવીરસ્વામીના સિદ્ધાંતોનો પ્રચાર
સ્વામી, કરજો સુખે પ્રયાણ...
સંપૂર્ણ ક્ષય કરી તીર્થ કર અને પ્રસાર એ એમની રચનાઓનો શાંતિલાલ શાહ (૨૦-૨-૧૯૧૫ + ૧-૨-૧૯૮૭)
બનવાના-અજન્મા થઈ જવાના મુખ્ય ઉદ્દેશ રહ્યો છે. “મહાવીર
હતા; અને આદિશ્વર પ્રભુથી શરૂ દર્શન' નામની એમની કથાગીતની રચનામાં તેમણે પ્રભુના જીવનના થયેલી તીર્થ પ્રવર્તનાને આગળ વધારવાના હતા. એવા આ મહાપુરુષ પ્રસંગોને સુંદર-સરળ ભાષામાં ક્રમવાર વર્ણવ્યાં છે.
વર્ધમાન મહાવીરનું આત્મમંથન- મનોમંથન આ સંવેદનશીલ નારી શ્રી શાંતિલાલ શાહે આ ‘વિદાય” કથાગીતમાં પ્રભુ શ્રી મહાવીર- યશોદાએ પોતાના હૃદયમાં અનુભવ્યું જ હશે. વિશ્વના કલ્યાણ કાજે સ્વામીને સંયમ ગ્રહણ કરતી વખતે ‘વિદાય' આપતી તેમની મોક્ષમાર્ગે વિહરવા માટે આ નારીએ પ્રભને હસતે મુખે વિદાય આપી! સહધર્મચારિણી વીર ક્ષત્રિયાણી યશોદાનું સુંદર આલેખન કર્યું છે. દુનિયા એમ માને છે કે, વિદાય હંમેશા દુઃખદાયી હોય છે. પોતાના