Prabuddha Jivan 2011 08

SR No.: 526037
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2011
Total Pages: 68
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 2 MB

Page 51

ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૧
આ વાત રાજાએ કોકાસને કહી, ‘કોકાસ! રાણીને પણ આકાશ-ઉધનની મઝા માણવી છે. તો આજે આપણી સાથે રાણી પણ આવશે.’
પ્રબુદ્ધ જીવન: જૈન સાહિત્ય કથા વિશ્વ વિશેષાંક
જ
કાકાસ કહે, “રાજાજી આ કાષ્ઠનાવમાં માત્ર બેનો જ સમાવેશ થઈ શકે એમ છે. વળી ભાર પણ એ બે જણનો જ સહી શકે એમ છે. જો ત્રણ જણ બેસવા જાય તો તે વધુ વજનથી તૂટી જશે. પણ રાણી પ્રત્યેના અનુરાગથી અને વિશેષ તો આપમનિલા સ્વભાવને કારણે રાજાએ રાણીને સાથે લઈ જવાની જીદ ચાલુ રાખી. પણ રાજાને કોણ સમજાવે ને મનાવે! કેમેય કર્યું આ હઠીલું દંપતી માન્યું જ નહીં.
કોંકાસની સલાહને ગાંઠ્યા વિના રાજ્ય-રાણી કાષ્ઠનાવમાં સંકડાઈને બેસી ગયાં. રાજાની આજ્ઞા થતાં કોકાસે વિમાન ચલાવ્યું. વિમાન પક્ષીની જેમ આકાશમાર્ગે ઊડવા લાગ્યું. તે એક હજાર કોશ પહોંચ્યું હશે ને વિમાનમાં કીલિકા, કળ, સંચ વગેરે ધીમે ધીમે ઘસાવા લાગ્યાં. અને છેવટે વિમાન નીચે પડ્યું. નીચે સરોવર હતું. એની મધ્યમાં કાષ્ઠનાવ ખાબક્યું. મહામહેનતે ત્રણે જણાં સરોવરની બહાર નીકળ્યાં.
હવે કોકાસ રાજાને કહે, ‘આપ બન્ને અહીં બેસો. હું નજીકના ગામે કોઈ સુથારને શોધી કાઢું છું. સમારકામ માટે નાનાંમોટાં સાધન જોઈએ તે લઈને આવું છું.”
રાજા-રાણી સરોવરપાળે બેઠાં. કોંકાસ બાજુના સલીપુર નગરમાં પહોંચ્યો. એક સુથારને શોધી કાઢ્યો. એની પાસે કેટલાંક જરૂરી સાધનો માંગ્યાં. તે સુથાર કહે, 'હું હમણાં મારાં સાધનો આપી શુકં એમ નથી. કેમકે અહીંના રાજાનો રથ સજ્જ કરવામાં હું વ્યસ્ત છું.'
કોકાસ કહે, ‘મને રથ બતાવો. એ સજ્જ કરવામાં હું તમને મદદ કરીશ.' પછી કોકાર્સ એની કાર્યદક્ષતાથી થોડા જ સમયમાં રથને તૈયાર કરી દીધો. કોકાસની કળા જોઈ પેલો સુથાર પણ આશ્ચર્ય પામ્યો. પછી એને શંકા પડી કે આવો કાનિપુણ આ પરદેશી કોકાસ જ હોવો જોઈએ. કોંકાસની ખ્યાતિથી એ પરિચિત હતો. પૂછતાછ કરતાં ખાતરી થઈ કે એ કૉકાસ જ છે.
એ સુથાર કાંકાસને કહે, ‘તમે અહીં બેસો, હું ઘેર જઈને વધુ સારાં ઓજારો લઈ આવું.” આમ કહીને એ સુથાર ખરેખર ઘેર જવાને બદલે રાજા પાસે પહોંચ્યો અને કહ્યું કે ‘ત્રંબાવતીનો કોકાસ અહીં આવ્યો છે.' પછી એકો બધો વૃત્તાંત કહી સંભળાવ્યો.
કાકજંઘ રાજાએ સુભટો મોકલીને કોકાસને રાજદરબારે બોલાવ્યો. કૌકાસને કાકબંધે પૂછ્યું, 'તારો રાજા ક્યાં છે? મને ખાતરી છે કે તારો રાજા પણ આટલે દૂર તારી સાથે આવ્યો હશે જી.' કોંકાસને ખબર નથી કે આ રાજા અરિદમન વિશે. કેમ પૂછે છે? એટલે એણે તો સહજ ભાવે કહી દીધું કે એ સરોવરની પાળે
૫૧
બેઠા છે.
હકીકતમાં આ કાકજંલ રાજાને અરિદમન સાથે જૂની અદાવત હતી. એટલે એણે સુભટોને સૌવરપાળે મોકલ્યા. આ સુભો અરિદમનને અને રાણીને કેદ કરી પોતાના રાજા પાસે લઈ આવ્યા. એણે અરિદમનને કેદખાનામાં ધકેલ્યો અને એની રાણીને અંતઃપુરમાં મોકલી આપી.
પછી કાકર્જ઼ર્ઘ કોકાસને વિનંતી કરી કે તારી અપૂર્વ કળા માશ રાજકુંવરોને શીખવ.' ત્યારે કોકાસ કહે, ‘રાજકુંવરને સુથારીકામ શીખવું ઉચિત નથી.' પણ રાજાએ બળજબરીથી કોકાસને એમ કરવા ફરજ પાડી.
એટલે કોકાર્સ રાજાના કુંવરોને કળા શીખવવા માંડી. એમ કરતાં એણે સુંદર મઝાના બે ઘોડા બનાવ્યા. એમાં યંત્રો ગોઠવ્યાં. કળ ગોઠવાઈ ગઈ. પણ હજી કળ ફેરવવાની સંપૂર્ણ કળા શીખવાની કુંવરોને બાકી હતી.
એક રાતે કોંકાસ નિરાંતે સૂતો હતો. એણે તૈયાર કરેલા બે ઘોડા એની નજીકમાં જ હતા. ત્યારે રાજાના બે કુમારો ઊઠીને પેલા બે ઘોડા હતા તેની ઉપર સવાર થયા. કળથી એને ચાલુ કર્યા ને ગગનમાર્ગે ઊડવા લાગ્યા.
ઊંઘ પૂરી થતાં કોકાસ જાગ્યો. બાકીના કુંવરોને પૂછ્યું કે અહીં રાખેલા બે ઘોડા ક્યાં ગયા ? ત્યારે તેમશે કહ્યું કે 'અમારા ભાઈઓ અશ્વ ઉપર બેસીને આકાશમાં ગયા.’ કોકાસ કહે, ‘ભારે ભૂંડું થયું, તમારા એ ભાઈઓ જીવતા પાછાં આવશે નહીં. કેમકે ઘોડાના યંત્રની કળ હરેક પરિસ્થિતિમાં કેમ ચલાવવી તેનું મૂળ તેઓ જાણતા નથી.
કુમારો વિમાસામાં પડ્યા. આ વાત પિતા જાણશે ત્યારે શું થશે ? નક્કી પિતા ગુસ્સે થશે. અને આ કોકાસને પણ શૂળીએ ચઢાવશે.
આ વાતચીત કોકાર્સ સાંભળી. એણે પણ એક યુક્તિ કરી. એક ચક્રયંત્ર તૈયાર કરેલું હતું એમાં બાકીના કુંવરોને બેસાડ્યા. અને કહ્યું કે પોતે શંખધ્વનિ કરે ત્યારે ચક્રની મધ્યમાં રહેલી ખીલી ઠોકો એટલું ચક્ર તમને ગગનમંડળમાં લઈ જશે.
હવે રાજાને ખબર પડી કે અન્ય ઉપર ઉડીને ગયેલા પોતાના કુંવરી પાછા ફરવાના નથી ત્યારે કોધે ભરાયેલા કાકર્દી કોંકાસને શૂળીએ ચઢાવવાનો હુકમ કર્યો. રાજસેવકોએ આવી કોકાસને પકડો અને વધસ્થાને લઈ જવાનો રાજાનો હુકમ સંભળાવ્યો. ત્યારે કોકાસે શંખનાદ કર્યો એટલે એ સાંભળી ચક્રયંત્રમાં બેઠેલા કુંવરોએ મધ્યની ખીલી કીકી તરત જ યંત્ર આકાશમાં ઊડ્યું. એમાં રહેલી શૂલથી સર્વ ભેદાયા અને ત્યાં જ મૃત્યુ પામ્યા.
અહીં રોકાસને વધસ્તંભે ચડાવાયો અને મારી નંખાયો. રાજકુંવરો પણ સર્વે મરાયા. રાજા પુત્રોના મરણની વાત જાણી