Prabuddha Jivan 2015 Year 63 Ank 01 to 03

SR No.: 526000
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2015
Total Pages: 288
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 7 MB

Page 61

ગાંધી જીવ
અ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ ૦ પ્રબુદ્ધ જીવન • ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ૯૦ પૃષ્ઠ ૧૭ અંતિમ
=
hષાંક ક
ગાંધીજીએ સરદારને બદલે નહેરુની વરણી કેમ કરી?
નગીનદાસ સંઘવી
જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી જીવતનો અંતિમ અધ્યાયવિશેષાંક 5 ગાંધી
હું [ આજીવન અધ્યાપક, લેખક તેમજ ઇતિહાસ અને રાજકારણના વિદ્વાન અભ્યાસી-સંશોધક નગીનદાસ સંઘવીએ ગાંધીજીના દક્ષિણ હું
આફ્રિકાના વર્ષો પર ‘એગની ઑફ અરાઇવલ” નામનું પુસ્તક લખ્યું છે. ઉપરાંત ‘સ્વરાજ દર્શન', ‘ગુજરાત-પોલિટિકલ એનાલિસીસ', ૬ ગુજરાત એટ ક્રોસ રોડ’ અને અન્ય પુસ્તકો લખ્યાં છે. તેમની કૉલમોમાં દેશ-વિદેશના સાંપ્રત પ્રવાહોની વિશદ છણાવટ હોય છે. ગાંધીજીવનના અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંકમાં ગાંધીજીએ વડાપ્રધાન તરીકે સરદારની વરણી શા માટે ન કરી એ વિષયની ચર્ચા શા માટે જૈ - તેમ કોઈને લાગે. પણ આ ઘટનાને યોગ્ય રીતે સમજી લેવી એ આ તબક્કામાં પ્રવેશ માટેની એક પીઠિકા છે. ]
બે ઘોડાની સામટી સવારીમાં પછડાવવાનું જોખમ હોય છે રિયાસતનો કાળ પૂરો થયો છે અને ટૂંક સમય જ ભારતને આઝાદી 8 હું પણ ગાંધીજીએ જીવતરના છેલ્લા ચાલીસ વરસ બે પરસ્પર વિરોધી આપવી જ પડશે તે સહુ કોઈ સ્પષ્ટ જોઈ શકતાં હતાં. દેશના સૌથી સું
જીવન પ્રવાહોમાં સફળતાપૂર્વક ખેડાણ કર્યું છે. ઈશ્વરનો સાક્ષાત્કાર મોટા, સૌથી વધારે સંગઠિત અને સૌથી વધારે લોકપ્રિય પક્ષ તરીકે હું મારા જીવનનું એક માત્ર ધ્યેય છે તેવું કહેનાર મહાત્માજી આખી આઝાદ ભારતનું સુકાન કૉંગ્રેસને સોંપાશે અને કોંગ્રેસના પ્રમુખ છે હું જિંદગી રાજકારણમાં ગળાડૂબ રહ્યા અને છેલ્લા પચ્ચીસેક વરસ આઝાદ ભારતનો પહેલો વડો પ્રધાન બનશે તે પણ દીવા જેવી છું હું તો ભારતીય રાજકારણના સર્વોચ્ચ આગેવાન બની રહ્યા. ‘તમે ચોખી બાબત હતી. તેથી ૧૯૪૫ના ડિસેમ્બર માસ પછી કૉંગ્રેસ ૬
રાજકારણમાં પડેલા સંત છો' તેવી તેમના સાથી પોલકની ટીકાના પ્રમુખનો હોદ્દો અતિ મહત્ત્વનો બની જવાનો હતો. ? જવાબમાં ગાંધીજીએ કહેલું, “હું રાજકારણી છું અને સંત બનવાની ૧૯૪૦માં સુભાષ બાબુનાં ગયા પછી મૌલાના આઝાદ કોંગ્રેસ મથામણ કરું છું.”
પ્રમુખ હતા અને ૪૨ની લડત અને લાંબા કારાવાસનાં કુલ મળીને હું - ભારતીય રાજકારણમાં ગાંધીજીની કામગીરી અંગે હંમેશાં છ વરસ પ્રમુખ રહ્યા. તેમના સ્થાને નવા પ્રમુખની વરણી અંગેનો હૈ અહોભાવથી લખાતું રહ્યું છે અને ગાંધીજી જેવી વિભૂતિ આવા કૉંગ્રેસ કારોબારીએ ૧૯૪૬નાં જુલાઈ માસમાં કરવાનો હતો. મેં
અર્થપ્રદાનને લાયક પણ છે. પણ ગાંધીજીનાં કેટલાક રાજકીય તે વખતે કોંગ્રેસ પ્રમુખની વરણીનો નિયમ હતો કે પ્રાંતીક કોંગ્રેસ ૨ [ નિર્ણયો ઘણાં વિવાદાસ્પદ રહ્યા છે. ગાંધીજીએ ઉપાડેલી ખિલાફતની સમિતિઓ પ્રમુખનું નામ સૂચવે. જેટલાં નામ આવ્યા હોય તેમાંથી ૬ ચળવળ, ચોરી ચોરાની ઘટના પછી સત્યાગ્રહ સમેટી લેવાનું પગલું, એકની પસંદગી કરવામાં આવે. ગાંધીજીએ ૧૯૩૫માં કૉંગ્રેસમાંથી * સુભાષચંદ્ર બોઝની બીજી ઉમેદવારીનો વિરોધ, ૧૯૪૨ની ભારત રાજીનામું આપ્યા છતાં ગાંધીજીની ઈચ્છા અને આદેશ મુજબ પ્રમુખની ? છોડો ચળવળ, ૧૯૪૬માં કોંગ્રેસ પ્રમુખપદે નહેરુની વરણી અને વરણી કરવામાં આવતી હતી. હું દિલ્હીમાં તેમણે આદરેલાં છેલ્લાં ઉપવાસ-આવી કેટલીક ઘટનાઓ ૧૯૪૬માં કોંગ્રેસની ૧૫ પ્રાંતીક સમિતિઓમાંથી બાર 8 ૬ અંગે ગાંધીજીએ પોતાનાં વલણની સ્પષ્ટતા કરી છે. કેટલીક સમિતિઓએ સરદારના નામની દરખાસ્ત કરી. બાકીની સમિતિઓએ હૈ ૐ બાબતોમાં તેમણે મૌન સેવ્યું છે. ગાંધી જેવા લોકોત્તર પુરુષના પટ્ટાભી સીતારામૈયા અને આચાર્ય કૃપલાણીનું નામ સૂચવ્યું હતું. હું ર મનોભાવો સમજવા સહેલા નથી. ગાંધી મહામાનવ પણ માનવ જવાહરલાલના નામની દરખાસ્ત એક પણ સમિતિ તરફતી આવી શું છે અને માનવસહજ ભૂલોને પાત્ર છે. તેમને પૂરી રીતે સમજવા ન હતી. મૌલાના આઝાદ અને કૃપલાણીજીએ પોતે જવાહરલાલનું છે ૬ માટે પણ તેમની આલોચના થવી જોઈએ. પણ આવી આલોચના નામ સુચવ્યાનો દાવો કર્યો છે પણ દાવો અધિકાર માત્ર પ્રાંતીક જે ક્ર કરીએ ત્યારે આપણા પ્રિયજનના જખમને સાફ કરતા હોઈએ તેટલા સમિતિઓને જ અપાયો હોવાથી આ દાવા સ્વીકારી શકાય તેવા છે શું આદર, પ્રેમ અને સંભાળપૂર્વક આલોચના થવી જોઈએ. ગાંધીને નથી.
માપવો તે મગતરાએ હિમાલયનું માપ કાઢવા જેવું કપરું કામ છે ગાંધીજી અને સરદાર આગલા દિવસે મળ્યા ત્યારે શી વાત થઈ ? ? તે ક્ષણ માટે પણ ભૂલવું ન જોઈએ.
તે કોઈ જાણતું નથી. પણ બીજે દિવસે ગાંધીજીએ કૃપલાણીને સરદાર હિંદુસ્તાનની આઝાદીનો યશ મહાત્મા ગાંધીને આપીએ તેના પાસે મોકલીને પોતે આ સ્પર્ધામાંથી ખસી જાય છે તેવી ચિઠ્ઠી પર ૬ કરતાં હિટલરને આપીએ તે વધારે સાચું ઠરે. બીજા વિશ્વયુદ્ધના તેમની સહી લીધી અને પછી ગાંધીજીની ઈચ્છા મુજબ જવાહરલાલજી ૐ અંતે બધાં કોંગ્રેસ આગેવાનોને મુક્તિ મળી ત્યારે અંગ્રેજી સર્વાનુમતે પ્રમુખ બન્યા. જુલાઈ ૧૯૪૬ અને ૧૯૪૬નાં રે ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષ મિથ્યા જ્ઞાનથી હંમેશાં ચેતવું જોઈએ.
વતનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ક
ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક કા ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક ન ગાંધી જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિશેષાંક 5 ગાંધી 4
જીવનનો અંતિમ અધ્યાય વિરોષક |
ગાંધી