________________
૩૦
નિરંતર અપાર તેજ વરસી રહ્યું છે તેનાં દર્શન થાય છે. પછી તો આ ચેતન અપાર સાગરમાં સમાય જાય છે. આ પૂરણ બ્રહ્મ, પૂરવની પ્રિતે, ગુરુપાએ સહેજે પ્રાપ્ત થાય છે. આત્મજ્ઞાન થાય છે. ખીમસાહેબ કહે છે, કે મને તો આ આતમ હીરલો પ્રાપ્ત થયો છે. (૫) સુક્ષમ વેદસે ન્યારા પ્યારા
સુક્ષમ વેદસે ન્યારા પ્યારા, સોહી સદ્ગુરુ હમારા કોઈ સુક્ષમ વેદસે ન્યારા પ્યારા... પાંચ તત્ત્વકા દેવળ બનાયા, તામે હે દશ દ્વારા, નવ દરવાજે નોબત બાઈ, દશમેં માતંગ દીદાર.... ઉસ દેવળ દેવ બિરાજે, આરતી અખંડ ધારા, ચંદ્ર સૂરજકી જ્યોતિ જલત છે, અલમિલ નૂર અપાર.... મતવાલા જોગ સુનપર બેઠા, ખેલ રમે ચોધારા, ગગન મંડળ મેં રમતા દેખ્યા. ભીતર જોઈ ત્યારે બાર.... ઓહંમ્ સોહંમ્ કી ચોકી ફિરત હે, હાકમ બાવન બારા, સૂક્ષ્મ વેદમેં આપ ગળે જબ, પાવે સરજન હારા... સાચા સતગુરુ શે નિરખ્યા, સળંગ સુરત એકધારા, ખીમદાસ કહે ભાણ પ્રતાપે હરદમ બોલે પ્યારા...
પ્રબુદ્ધ જીવન
ભેદ અગમરા બુજો
જી રે સંતો ભેદ અગમરા બુજો રે...
કૈસે સતગુરુ સમરીએ, ક્યું કર બીજે નામ, કહાં ઉનકું દેખીએ તો કહાં હૈ આતમરામ.
જાન્યુઆરી ૨૦૧૫
રવિ સાસ đસારું સમરીયે અર્ધનિશ બજ નામા, નૂરત સૂરત મેં નીરખીયેં તો, ઘટોઘટ હે આતમરામા... કહાંસે વીજું કરે ઝબુકા, કહાં હૈ જ્યોતિ જાગે, કહાં ત્રુગુરુકી નોબત વાગે, તખતે કોન બીરા... રવિ-આપ તેજ સેં કરે ઝબુકા, ત્રિકુટી જ્યોતું જાગે.
ગગન મંડળ મેં નોબત વાગે, તખતે આપ બરાજે... કહાંસે આયા કીધર જાયગા, કોન તુમેરા ધામા, આ કાયા પલનેં પડી જાવે, ફેર બતાવે ઠામ.... રવિ-હમ હી આયા દૂરસે, અમરાપુર મેરા ધામા,
સુરતા ચડી અસમાને ઠેરાણી, બ્રહ્મ હમેરા ઠામા... કોન શબ્દ સે ધૂન લગાવી, કૌન નામ નીરધાર્યા, ખીમદાસ રવિદાસકું પૂછે, માંહી ખેલો છો કે બારા... સત્ શબ્દ સે ધૂન લગાવું, ઓહ નામ નીરધાર્યા,
રવિરામ કહે ભાણ પ્રતાપે, ઓહં સો ં સે અપારા... સંતો ભેદ અગમરા લૂ ...
જ્ઞાનગોષ્ઠિ રૂપે બીમ-રવિ વચ્ચે થયેલી પ્રશ્નોત્તરી ભજન સાહિત્યમાં પ્રસિદ્ધ છે. અગમભેદને સમજવા માટેના ખીમના પ્રશ્નો છે અને રવિએ તેના જવાબો આપ્યા છે.
કોઈ સુક્ષમ વેદસે ન્યારા પ્યારા...
સંતોની વાણીમાં વેદ, ઉપનિષદ કે ગ્રંથોનું તત્ત્વજ્ઞાન કહેવાનો આશય નથી. આ ગુરુમુખી વાળી છે તેમાં ભેદ, અગમ રહસ્ય, બાવન અક્ષરથી બહાર, આ વ્યક્ત જગતથી પર જે છે તેની વાત કહેવી જો નૂરત સૂરતથી નીરખો તો ટોયટ આતમરામા છે, ખીમસાહેબનો
શ્વાસ-ઉચ્છ્વાસે રાત્રિ-દિવસ સદ્ગુરુનું સહજ સ્મરણ કરવું અને
છે એટલે તેને સૂક્ષ્મવેદ – ચારવેદથી પણ ન્યારા સદ્ગુરુ અલખધણીનો અનુભવ કહેવો છે. અટલે જ ખીમસાહેબ કહે છે કે આ કાયારૂપી દેવળ પાંચ તત્ત્વ પૃથ્વી, જળ, વાયુ, તેજ અને આકાશનું બનેલું છે. આ દેવળને નવ દરવાજા – દેહના બાહ્ય દેખાતા નવ દ્વાર જેના ઉપર ઈન્દ્રિયોનો પૂરો કબજો છે, જે વાસનાઓથી બંધાયેલ રહે
પ્રશ્નો છેઃ ક્યાંથી વીજળી ઝબૂકે છે, ક્યાંથી જ્યોતિ જાગે છે, ક્યાં વીજળીનો ચમકારો એટલે આકાશી વીજળી નહીં પણ ગંગાસતીએ સતગુરુની નોબત વાગે છે અને તખત ઉપર કોજા બેઠું છે? અહીં
વીજળીના ચમકારે મોતી પરોવવાની વાત કરી છે તે વીજળી. સાધક જ્યારે ઓહમ્-સોહમ પવનને પલટાવે ત્યારે પ્રાણની ગતિ ઈંડામાંથી
છે. પરંતુ દશમો દરવાજો બ્રહ્મરના છે. જો વાણીને અંદર વાળું, પવનને પલટાવે, મનને ઊલટાવે તો એની ભાળ મળે. આ દશમેં મહોલ નિરંજનનો વાસી છે ત્યાં અખંડ આરતી વાગી રહી છે. કોઈ મતવાલા જોગી હોય તો આ શૂન્ય શિખરના- ગગનમંડળમાં રમતા પરબ્રહ્મને પામી શકે છે. વળી મજાની વાત તો એ છે કે ‘ભીતર જોઉં ત્યાં બારા' છે. આ હાક્રમ ધણી બાવન અક્ષરની બહાર છે. શબ્દાતીત છે. જ સાચા સદ્ગુરુ મળે તો આ મોતી નજરે આવે. હરદમ બોલી રહેલો. ઘટોઘટ વ્યાપી રહેલા પરમાત્મા પામી શકાય. આ રહસ્ય એટલું બધું સૂક્ષ્મ છે કે જે માલમી હોય તે માણી શકે એ કહી તો શકાતું જ નથી એટલે જ ખીમસાહેબ તેને ‘સૂક્ષ્મ વેદ સે ન્યારા પ્યારા કહે છે.” (૫)
પિંગલામાં અને પિંગલામાંથી ઈંડામાં જાય ત્યારે પ્રાણ સુખ્યામાં થોડો સમય સ્થિર રહે છે. બરાબર તે સમયે જાગૃત રહેતો એક ક્ષણ માટે વીજળીનો ચમકારો થાય છે. ત્રિકુટીમાં જ્યોતિ જાગે છે પછી તો ગગનમંડળમાં નોબત વાગે છે. એટલે કે અનાહત નાદ સંભળાય છે અને તખત ઉપર બેઠેલા અલખ અને આપણી વચ્ચેનો કોઈ ભેદ રહેતો નથી. પછી તો આપણને આપણી ઓળખ થઈ જાય છે. તેજમાંથી
બ્રહ્મમાં મળી જાય તો એ આપણું અંતિમ ધામ છે. જન્મ થયો, અમરાપુર મૂળધામ અને સુરતા અસમાને લાગી જાય,
સંત સાહિત્ય સંશોધન-અધ્યયન ભવન, સંદર્ભ ગ્રંથાલય આનંદ આશ્રમ, ઘોઘાવદ૨,
તા. ગોંડલ, જિં. રાજકોટ-૩૬૦ ૩૧૧.
(૦૨૮૨૫-૨૭૧ ૫૮૨, ૨૭૧ ૪૦૯. મો. : ૯૮૨૪૩ ૭૧૯૦૪) www.anand-ashram.com, www.ramsagar.org