Prabuddha Jivan 2014 Year 62 Ank 01 to 12

SR No.: 525999
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2014
Total Pages: 700
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 19 MB

Page 327

કર્મવાદ | કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાર
ઓગસ્ટ ૨૦૧૪
પ્રબદ્ધ જીવનકર્મવાદ વિશેષાંક, પુષ્ટ ૧૧
વાદ ક કર્મવાદ કર્મવાદ કર્મવાદ ક
કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ # કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ૬ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ કર્મવાદ કર્મવાદ F
હું કોઈ હોંશિયાર હોય છે.
હોવા છતાં આત્મા પર ચોંટીને પોતાનો ભાગ ભજવે છે. ક વિચિત્રતા નશાનું દૂષણ જાણે છતાં નશો કરવા પ્રેરાય, ચોરી અગ્નિભૂતિ : પણ કર્મો તો અદૃષ્ટ છે? તો તેની સત્તા કેવી ? 3 કરવી ગુનો છે છતાં બીજા નવા લોકો ચોરી કરે. આ રીતે સંસારમાં રીતે માનવી? * વિવિધતા, વિષમતા, વિચિત્રતા દેખાય છે.
પ્રભુ મહાવીર : કર્મો તો અદૃષ્ટ છે છતાં કર્મની સત્તા માનવી જ શું 3 અગ્નિભૂતિ : તો પછી આવા ત્રિવિધ સંસારના કર્તા કોણ? પડે કારણ કે તે અત્યંત સૂક્ષ્મ પરમાણુરૂપે હોવાથી દૃષ્ટિગોચર હૈ ક પ્રભુ માહવીર : ઈશ્વરને કર્તા માનવાની ભૂલ તો કરાય નહિ. થતાં નથી તેમ જ કોઈ પણ ઈન્દ્રિયથી ગમ્ય નથી. પરંતુ જે જે ૨ હું ઈશ્વર નિરાકાર છે તો કર્મનો કર્તા કેમ મનાય? અને સાકાર માનીએ અદૃષ્ટ છે તે દેખાય નહિ એટલે ન માનવા એવો નિયમ નથી. ફ્રિ * તો પણ આટલા બધા ભેદ-ભાવ, હિંસા-દુઃખાદિ શા માટે આપે? એવો નિયમ હોય તો આત્મા, મન, કાળ વગેરે પણ દેખાતાં નથી. આ હું અને જો એમ માનીએ કે તેઓ પોતાની ઈચ્છાથી કાર્ય કરતા નથી, તો શું તેને ન માનવા? તેના માનવા માટે અનુમાન આદિ ઘણાં ક્રિ ક તો તો પછી તેઓ પરતંત્ર ગણાય. તો પછી જે શક્તિ એમની પાસેથી પરોક્ષ કારણ છે. વળી મને (સર્વજ્ઞ પ્રભુ) તો એ પ્રત્યક્ષ જ છે. હું ? હું કાર્ય કરાવે તે ઈશ્વર ગણાશે. ઈશ્વરને કૃતકૃત્ય ગણીએ તો સંસારના જોઈ શકું છું. કોઈને પ્રત્યક્ષ ન હોય ને કોઈને પ્રત્યક્ષ હોય એટલે ત્રિ ક કાર્યોમાં સંસારી જીવોની જેમ જ મોહજાળમાં ફસાઈને રહેવાવાળો અદૃષ્ટ નથી. રણમાં રહેતી વ્યક્તિને દરિયો પ્રત્યક્ષ ન હોય તેથી શું છે કું સાધારણ પ્રાણી બની જશે. આમ અનેક દોષો આવી શકે માટે એમ માની લેવું કે દરિયો નથી. દરિયા કિનારે રહેવાવાળાને તો તે જે * ઈશ્વર કર્મનો કર્તા નથી. કર્મનો કર્તા રાગદ્વેષ કરવાવાળો સંસારી પ્રત્યક્ષ જ હોય છે. વળી જેનો પ્રત્યક્ષથી અનુભવ થાય, પ્રતીતિ છે જીવ જ છે અર્થાત્ આપણે પોતે જ છીએ.
થાય તે પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ છે. આમ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણથી પણ કર્મની સિદ્ધિ | અગ્નિભૂતિ : આ કર્મની શરૂઆત ક્યારથી થઈ?
થાય છે જેમ કે નાના મોટા દરેક જીવને સુખ-દુ:ખનો અનુભવ $ પ્રભુ મહાવીર : જીવ અને કર્મ બંને સંસારમાં અનાદિકાળથી તો થાય છે. સુખ-દુ:ખ કાર્ય છે. કાર્ય હોય તો કારણ પણ અવશ્ય જૈ ક અસ્તિત્વ ધરાવે છે. એ બંનેનો સંયોગ સંબંધ અનાદિનો છે. જેમ હોય. કારણ કે કારણ વિના કાર્ય સંભવે નહિ. જો સુખ-દુ:ખનું તે હું સોનું માટીની સાથે મિશ્રિત જ ખાણમાંથી નીકળે છે એમ જીવ પણ કારણ ઈશ્વરને માનીએ તો આગળ કહ્યું તેમ કેટલાંક દોષો ઊભા ક અનાદિકાળથી નિગોદમાં-અવ્યવહાર રાશિમાં કર્મ સહિત જ હોય થાય. માટે સુખ દુઃખનું કારણ કર્મને માનવું પડે.
છે. ત્યાં પણ જીવ કે કર્મ ઉત્પન્ન નથી થતા. પણ અનાદિકાળથી એમ અગ્નિભૂતિ તો શું સંસારમાં વિચિત્રતા કરનાર કાળ, સ્વભાવ, હૈ ક જ છે. જેનો પણ પરસ્પર કાર્યકારણભાવ સંબંધ હોય છે તેની નિયતિ આદિ કર્તા છે? E પરંપરા હંમેશાં અનાદિની હોય છે. દા. ત. જેમ ઇંડુ અને મરઘી, પ્રભુ મહાવીર : જો કે એમ માનવાથી પણ અનેક દોષો ઉત્પન્ન છે બીજ અને વૃક્ષનો કાર્યકારણભાવ-જન્ય જનકભાવ સંબંધ પરસ્પર થાય છે. જેમ કે કાળ પણ જડ છે અને કાળ તો સર્વત્ર એક સરખો છું છે. આ બંનેમાં કોણ પહેલું એ નિર્ણય થઈ શકે નહિ માટે એને અનાદિ જ હોય તો પછી એક સુખી અને બીજો દુઃખી શા માટે હોય? જ્યોતિષ | છે માનવા પડે.
ચક્રના સૂર્ય, ચંદ્ર, ગ્રહ, નક્ષત્રને પણ કારણ ન માની શકાય કારણ ૬ અગ્નિભૂતિ : ત્યારે શંકા થાય છે કે આત્મા તો ચેતન છે અને કે એક જ રાશિમાં જન્મેલો એક સુખી છે, તો બીજો દુ:ખી. વળી ૬
કર્મ જડ છે. તો શું જડ કર્મો ચેતન આત્મા પર ચોંટી શકે? શું જડ સ્વભાવને કારણ ગણીએ તો વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ વગેરે પુગલના ચેતનને અસર કરી શકે ?
સ્વભાવ છે તો પછી પુદ્ગલથી રચાયેલાં મોરના પીંછા અને ૬ પ્રભુ મહાવીર : ત્યારે એમની શંકાનું નિરાકરણ કરતાં સમજાવ્યું ગુલાબની પાંખડીમાં વર્ણભેદ શા માટે? કમળ, જૂઈ આદિની # છું કે, કર્મ કાર્મણવર્ગણાના પુદ્ગલ પરમાણુઓથી બન્યા છે. જેમ સુગંધમાં ફરક શા માટે? કારેલું કડવું અને શેરડી મીઠી શા માટે ? 8 આ માટીમાંથી ઘડો બને છે તેમ. તેથી કર્મ જડ છે. અજીવ તત્ત્વના બધાનો સ્વભાવ એક સરખો કેમ નથી? કારણ કે આ બધામાં 5
પેટાદ પુગલ પરમાણુમાં તેની ગણતરી થાય છે. આ જડ અને વિવિધતા જીવના કર્મના કારણે છે. એટલે સર્વદોષ રહિત પ્રબળ ( ચેતન દ્રવ્યોનો સંસારમાં સંયોગ-વિયોગ થતો હોય છે. જડ એવા કારણ સિદ્ધ થતું હોય તો તે “કર્મ” જ છે. શુભ-અશુભ કર્મોને ક્ર છુ દારૂની અસર ચેતન એવા મનુષ્ય પર થાય છે તે સુવિદિત છે. દારૂ કારણે જીવ સુખી-દુઃખી થાય છે. એટલે કાર્યરૂપી દેખાતાં É પીએ એટલે કેટલીક અસર થાય છે. જેમ કે બકવાસ કરે, ચાલવાનું, સુખદુ:ખના કારણરૂપે શુભાશુભ કર્મને માનવા પડે. એટલે જ્યાં ક્ર બોલવાનું ભાન ન રહે, વગેરે જોઈને જ આપણે કહી શકીએ છીએ જ્યાં સુખદુ:ખ રૂપ કાર્ય હોય ત્યાં ત્યાં કર્મ રૂપ કારણ અવશ્ય હોય .
કે આ માણસે દારૂ પીધો છે. આમ જડ જેવા દારૂની અસર પણ એમ અનુમાન પ્રમાણથી પણ સિદ્ધ થાય છે. વળી સાક્ષાત્ કર્મની છ પીનાર ચેતન આત્મા ઉપર સ્પષ્ટ દેખાય છે. તે જ પ્રમાણે કર્મો જડ સત્તા પ્રતિપાદન કરનાર વેદ વાક્યો પણ છે જેમ કે,
કર્મવાદ કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ 4 કર્મવાદ | કર્મવાદ 4 કર્મવાદ " કર્મવાદ 4 કર્મવાદ કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ ર્ક કર્મવાદ
કર્મવાદ કર્મવાદ
કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ પૂર્વ કર્મવાદ કર્મવાદ ક કર્મવાદ ક કર્મવાદ કર્મવાદ કર્મવાદ ક્ર કર્મવાદ ક કર્મવાદ પૂર્વ કર્મવાદ પૂર્વ કર્મવાદ કર્મવાદ