Prabuddha Jivan 2014 Year 62 Ank 01 to 12

SR No.: 525999
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2014
Total Pages: 700
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 19 MB

Page 241

જૂન ૨૦૧૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
૨૧
અભ્યાસ કરવાની જરૂર છે-તેમજ જરૂરી ઉપાયો પણ તુરત જ કરવા એટલે જ વિશ્વધર્મ બનવાની દરેક લાયકાત ધરાવતો જૈન ધર્મ આજે જોઈએ-જો આપણે સાચા જૈનો હોઈએ અને જિન-શાસનની ભવ્ય સંકુચિતતામાં રાચી રહ્યો છે તેમજ ભગવાન મહાવીરે બતાવેલ મૂળ ઈમારતને બચાવવા માગતા હોઈએ તો...
માર્ગથી વિચલીત થઈ ગયો છે. જૈનોની ઘટતી જતી સંખ્યા માટે આર્થિક તેમજ સામાજીક કારણો- ભગવાન મહાવીરના સમયમાં સાચા ધર્મનું સ્થાન ક્રિયા-કાંડોએ પરિબળો જવાબદાર હોઈ શકે. જાણવા-સાંભળવા મળ્યા મુજબ જે જ લઈ લીધું હતું અને ક્રિયાકાંડ એટલે જ ધર્મ તેમ માનવામાં આવતું જૈનો-ખાસ કરીને નાના ગામોના જૈનો-જૈમની આર્થિક પરિસ્થિતિ હતું. તે વખતે ભગવાન મહાવીરે આચરણને ધર્મ બનાવીને ક્રિયાકાંડોનો દયાજનક છે-તેમજ સાધુ-મહાત્માઓ ગામડાઓમાં જતાં ન હોવાના વિરોધ કરેલ. પંચ મહાવ્રત અને તેનું આચરણ એ જ ધર્મ તેમ પોતાના કારણે જેમને જૈન ધર્મ સમજાવવા વાળું કોઈ ન હોવાના કારણે તેઓ જીવન તથા દેશનાથી પ્રસ્થાપિત કર્યું. અહિંસા, અપરિગ્રહ, ધર્મ-પરિવર્તન/ધર્માતરનો ભોગ બને છે. છેલ્લાં કેટલાક વર્ષોમાં લાખો અનેકાન્તવાદ, સત્ય-અચૌર્ય તથા બ્રહ્મચર્યને જીવનમાં સ્થાન આપીજૈનોએ ધર્મ-પરિવર્તન ધર્માતર કર્યું હોવાની પુરી સંભાવના છે, શક્યતા તેને જીવનધર્મ-Way of Life બનાવ્યા. આચરણમાં અહિંસા, વિચારમાં છે. સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયના અનુયાયીઓની સંખ્યા કુદકે ને ભૂસકે અનેકાંત, વ્યવહારમાં પરિગ્રહ, વાણીમાં સ્યાદ્વાદ, જ્ઞાન, દર્શન, વધી રહી છે અને આપણી ઘટી રહી છે. શું આ હકીકતમાં ઊંડા ઉતરવું, ચારિત્ર, તપ, દાન, શીલ, ભાવ, સત્ય, પ્રેમ, કરુણા જેવા શાશ્વત આત્મ-મંથન કરવું જરૂરી નથી લાગતું? એ ઉપરાંત આંતર-જ્ઞાતિ મૂલ્યોની અમૂલ્ય ભેટ આપીને સાચો ધર્મ પ્રસ્થાપિત કર્યો. પરંતુ આજે તથા જૈનેતર સાથેના જૈનોના દીકરા-દીકરીના લગ્નો, જેને સુધારો આપણે આચરણને બદલે ક્રિયા-કાંડો અને તે માટેના અનુષ્ઠાનોને જ કહેવામાં આવે છે તે પણ જવાબદાર છે. એ દરેક પરિબળો શહેરોમાં ધર્મ માની બેઠા છીએ. મરમી ચિંતક વિદ્વાન શ્રી સુરેશભાઈ ગાલાએ પણ એટલા જ જવાબદાર છે.
એમનું દુઃખ અને આક્રોશ બે પંક્તિમાં રજૂ કર્યા છે; જરૂરિયાતમંદ જૈનોની અંદાજીત સંખ્યા લગભગ ૮૦ લાખની છે. “યમ નિયમ એટલે ધરમ માની અટકી જાય એટલે લગભગ ૨૦થી ૨૨ લાખ જૈન પરિવારોને પગભર-સ્વાવલંબી ચઢે ન ઉપર પાયાથી નભ ક્યાંથી દેખાય.’ જીવન જીવતા કરીએ તો કોઈપણ જૈનને કોઈપણ જાતની સહાય માટે જૈન ધર્મના સિદ્ધાંતો સંપૂર્ણ વૈજ્ઞાનિક છે. એમ કહી શકાય કે તે હાથ લાંબો કરવો ન પડે. જરૂરિયાતમંદોને અનાજરાહત, શૈક્ષણિક વિજ્ઞાનથી પણ આગળ છે. આજની પેઢીને તે ધર્મ સાથે વૈજ્ઞાનિક તથા આરોગ્ય વિષયક સહાયના કાર્યો કેટલીયે જ્ઞાતિ સંસ્થાઓ, ધાર્મિક પરિપ્રેક્ષમાં સમજાવવા જોઈએ. જૈન દર્શન કે નિગ્રંથ પ્રવચન બે ધારામાં સંસ્થા, સંઘો, સામાજીક સંસ્થાઓ, મંડળો વિ. કરી રહ્યા છે. જે દરેક પ્રવાહિત થયેલું છે. પ્રથમ અત્યંતર સાધના એટલે કષાયાદિક અભિનંદનને પાત્ર છે. પરંતુ આનો લાભ કેટલાને મળે છે? દરેકની વિભાવોની મુક્તિ અને બીજી બાહ્ય સાધના એટલે સંપૂર્ણ રહન-સહન, મર્યાદા છે. તઉપરાંત આપણે શું હંમેશ માટે તેમને હાથ લાંબો કરતા હલન-ચલન, બોલ-ચાલ, આહાર-પાણી, ભોજન આદિની વ્યવસ્થા, જ રાખવા છે? જો આ અંગે કોઈ નક્કર આયોજન કરવામાં નહીં નિહાર અને વિહાર બંનેના નિયમો અને ઉપનિયમો વગેરે. આગમ આવે તો જિન-શાસનની ઈમારત નબળી પડતા કોઈ રોકી નહીં શકે. ગ્રંથોમાં તેના પર સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિપાત કરી સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ ક્રિયાઓ માટે આટલા સમૃદ્ધ અને બુદ્ધિમાન જૈનો માટે આ આયોજન કરવું જરાપણ આદેશ-પ્રત્યાદેશના ઉપદેશ આપવામાં આવ્યા છે. ખરું પુછો તો બાહ્ય મુશ્કેલ નથી. શું નથી લાગતું કે આ ઈમારતનો પાયો મજબૂત કરવાના ક્રિયાઓ એ દેહાધિક યોગ સંબંધી ક્રિયાઓ છે, જ્યારે આત્યંતર જિર્ણોદ્વારના કાર્યને તાકીદે શરૂ કરવું જોઈએ ? દરેક જૈન સંસ્થાઓ, પરિણીત શુદ્ધ કે અશુદ્ધ આત્મદ્રવ્ય સાથે જોડાયેલી સ્વાભાવિક કે જૈન ઉદ્યોગપતિઓ મોટા વેપારીઓએ જેનોને લાઈને લગાડવા અંગે વૈભાવિક પર્યાયો છે. ક્રિયાઓ દરેક વ્યક્તિએ પોતે પોતાને માટે કરવી નક્કર કાર્યો શરૂ કરવા જોઈએ. સર્વ જ્ઞાની ગીતાર્થ ગુરુ ભગવંતોએ જોઈએ. કેટલીક ક્રિયાઓ આવશ્યક ક્રિયાઓ છે, જે દ્વારા ધર્મ માર્ગે પણ અન્ય કોઈ પણ અનુષ્ઠાનો કરાવવા જેટલું જ મહત્ત્વ આ કાર્ય ચાલી શકાય છે, જેમકે નવકારશી, જિન દર્શન, વંદન તથા પૂજા, અંગે ઉપદેશ આપવા સાથે કરાવવા સંનિષ્ઠ પ્રયાસો કરવા જોઈએ. દેવવંદન, સામાયિક, વ્રત, તપ, પ્રતિક્રમણ વિગેરે. પરંતુ આ સર્વ ક્રિયાઓ દરેકે આ કાર્યને અગ્રક્રમ આપવો અત્યંત જરૂરી છે, દરેકની ધાર્મિક કરવાની રીત, ક્રિયા અંગે સમજણ-ધાર્મિક તેમજ વૈજ્ઞાનિક હોવી જરૂરી છે. તેમજ નૈતિક ફરજ અને જવાબદારી છે.
સમજણ, જ્ઞાન વગરની કોઈપણ ક્રિયા ફળદાયી બની ન શકે. ધાર્મિક પરિસ્થિતિ : કડવું સત્ય એ છે કે આજે ભવગાન મહાવીરના જૈન ધર્મ કર્મના સિદ્ધાંતને મુખ્યત્વે માને છે, સ્વીકારે છે. કર્મ એ જ અનુયાયીઓ, ફિરકાઓ, સંપ્રદાયો, ગચ્છોમાં વહેંચાયેલા છે. United કર્તા છે, અને દરેક વ્યક્તિએ પોતે કરેલા શુભ તેમ જ અશુભ કર્મ we stand and divided we fal' એ સત્ય આપણે સૌ જાણતા હોવા ભોગવવા જ પડે છે. જૈન ધર્મને સાચા અર્થમાં ધાર્મિક તેમજ વૈજ્ઞાનિક છતાં અને ભગવાન મહાવીરના અનેકાંતવાદ તેમજ સ્યાદ્વાદને પરિપ્રેક્ષમાં રજૂ કરવાની, સમજાવવાની તથા પ્રચાર-પ્રસાર કરવાની અનુસરવાનો દાવો કરતાં હોવા છતાં મિથ્યાત્વમાં ફસાયેલા છીએ- ખાસ જરૂર છે. વિદ્વાન મહાત્માઓ તથા સંઘ અગ્રણીઓ જ આ કાર્ય