Prabuddha Jivan 2013 Year 61 Ank 01 to 12

SR No.: 525998
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2013
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 18 MB

Page 123

માર્ચ, ૨૦૧૩
પ્રબુદ્ધ જીવન
| ૨૭
જયભિખ્ખું જીવનધારા : ૪૮
| ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈ [જયભિખ્ખના વિપુલ સાહિત્યમાં માનવજાત માટેનો અસીમ પ્રેમ અને જીવનમાંગલ્યની અખૂટ શ્રદ્ધા તુલસીક્યારામાં મૂકેલી ઘીના દીવડાની પેઠે પ્રગટે છે. એમનું સર્જન સાંપ્રદાયિકતાઓની સીમાઓને વીંધીને જીવનસ્પર્શી સાહિત્ય બની રહ્યું અને એનું રહસ્ય તેમની ચરમ જીવનસાધનામાં ગોપાયેલું છે. આવા ગુજરાતી સાહિત્યના પ્રસિદ્ધ સર્જક જયભિખ્ખના જીવનની એક ઘટના જોઈએ આ અડતાલીસમાં પ્રકરણમાં.]
સિંહ કદી ખડ ખાય ખરો? જયભિખ્ખનું જીવન એટલે ખુમારી અને મસ્તીનો પર્યાય. કોઈ એવો અતૂટ સંબંધ કે બંને કલાકોના કલાકો સુધી વાત કરે. પરસ્પરની અન્યના પાસે એમના જીવનનું સુકાન હોય અને એ પ્રમાણે જીવન ભાવનાઓનું આદાનપ્રદાન કરે. એકબીજા માટે રાતદિવસ ચિંતા સેવે. ગાળવું, એ એમને સહેજે મંજૂર નહીં. આવી ખુમારી જાળવવા જતાં એક દિવસ જાદુગર શ્રી કે. લાલને થયું કે મસ્તીમાં જીવતા આવનારી આફતોની સહેજે ફિકર કરે નહીં. ‘પડશે એવી દેવાશે’ એમ જયભિખ્ખને માટે મારે કશું કરવું જોઈએ. જેમણે સામે ચાલીને પિતાનો માનીને અન્યાયના પ્રસંગોએ આખર સુધી લડી લેવામાં માને. આવે કોઈ વારસો લીધો નથી, એમને કઈ રીતે કશું લેવા સમજાવી શકાય? વખતે કોઈ પ્રકારનો ભય એમને સ્પર્શે નહીં. આર્થિક નુકશાન થતું એમણે ખૂબ વિચાર કર્યો. કે. લાલે એમના પત્ની પુષ્પાબહેન સમક્ષ હોય કે જાનનું જોખમ હોય, તોપણ સહેજે ડગે નહીં. ભલભલા પોતાની ભાવના વ્યક્ત કરી. એ બંને જયભિખ્ખની બેફિકર મસ્તી ચમરબંધીને સાચું કહી દેતી વખતે તેઓ એના પરિણામોનો ભાગ્ય અને અટંકી ખુમારીથી પૂરેપૂરા પરિચિત હતા. મનમાં એવી પૂરી દહેશત જ વિચાર કરતા. ગ્વાલિયર પાસે જંગલોથી ઘેરાયેલા શિવપુરીના હતી કે આ મુરબ્બી કોઈ સહાય કે મદદનો સ્વીકાર કરશે ખરા ? બીજી ગુરુકુળમાં અભ્યાસ કર્યો, સાધુજનોની વચ્ચે સંસ્કાર પામ્યા, પરંતુ બાજુ કે. લાલને થતું કે મને જાદુકલાની દુનિયામાં નામ રોશન કરવા ક્યાંય કશું અનુચિત લાગે તો એની સામે બેફિકર બનીને અવાજ માટે મદદરૂપ થયેલા હમદર્દ જયભિખ્ખને આવી પરિસ્થિતિમાં હું મદદ ઉઠાવતા હતા. આ સંસ્થાનો હેતુ વિદ્યાર્થીઓને જૈનદર્શનમાં પારંગત ન કરું તો સાવ નગુણો કહેવાઉં! આથી કે. લાલ અને પુષ્પાબહેને બનાવીને વિદેશમાં જૈન ધર્મના પ્રસાર માટે મોકલવાનો હતો. નક્કી કર્યું કે એક વાર પ્રયત્ન તો કરી લઈએ. જો તેઓ સ્વીકારે તો જયભિખ્ખને એ રીતે વિદેશ મોકલવાની તૈયારી પણ થઈ ચૂકી, કિંતુ સારું. આમેય કે. લાલ જ્યારે ઘેર આવે, ત્યારે એમનાં પત્ની પુષ્પાબહેન એ સમયે એક મતભેદ ઊભો થતાં એમણે આખી કારકીર્દિ હોડમાં અવારનવાર મિઠાઈનું કે કોઈ ચીજવસ્તુનું પેકેટ લઈને આવે. આથી મૂકી અને વિદેશ જવાનો ઈન્કાર કર્યો.
કે. લાલે ઘેર આવીને જયભિખ્ખના હાથમાં પેકેટ મૂક્યું. એમાં ઘણી એમની મસ્તી પણ એવી કે વર્ષોથી ડાયાબિટીસનો વ્યાધિ હોવા મોટી રકમ હતી. જયભિખ્ખએ એ કવર હાથમાં લીધું. એમને તાગ છતાં એની ક્યારેય કશી પરવા કરી નહીં. ચા પીએ તો ‘ડબલ ખાંડવાળી મળી ગયો કે આ કવરની અંદર ચલણી નોટો છે. જીવનભર ખુમારીથી પીએ અને પોતે નિરાંતે મીઠાઈ આરોગે અને મિત્રોને પણ પ્રેમથી જીવનાર જયભિખ્ખું મૌન રહ્યા. આજ સુધી સહુને મદદ કરનારને ખવડાવે ! કિડનીની તકલીફને કારણે પગમાં સોજા રહેતા હતા અને કોઈ સ્વજન સાચા ભાવથી સહાય કરવા દોડી આવે, ત્યારે કેવી આંખો તો બાળપણથી જ નબળી હતી. બ્લડપ્રેશર પણ રહેતું હતું. આનંદશોક-મિશ્રિત લાગણી થાય! એમાંય કે. લાલ સાથે તો અભિન્ન આટલા બધા રોગો દેહમાં વસતા હતા, છતાં એનો જરાય ભય નહીં. હૃદય હતું. એમની વાતનો સ્પષ્ટ કે તત્કાળ અસ્વીકાર પણ કરી શકે ડૉક્ટર તપાસ કરીને કહે કે તમારે જરા વિશેષ ધ્યાન રાખવાની જરૂર નહીં. છે, ત્યારે કહેતા કે “ડૉક્ટર! ચોથની પાંચમ થતી નથી. હું મોજથી હાથમાં કવર હતું અને જયભિખ્ખું ઊંડા વિચારમાં ડૂબી ગયા. કે. મર્દની માફક જીવવામાં માનું છું. મારા પ્રારંભના પુસ્તકો હતાં લાલ એમના ચહેરા પરની અવઢવને પારખી ગયા એટલે તરત કહ્યું, જવાંમર્દ', “હિંમતે મર્દા” અને “એક કદમ આગે.' પણ મર્દની ‘આ કવર તમારે માટે નથી. જયભાભીને માટે છે. એમને આટલું માફક હિંમતપૂર્વક જીવીને જિંદગીના આગેકદમ ભરવા ચાહું છું.” આપવાનો તો મારો હક્ક ખરો ને! હું આવું ત્યારે મારું કેવું સરસ
કવચિત્ તો એવું બનતું કે એમની મોજ-મસ્તી જોઈને ડૉક્ટરો આતિથ્ય થાય છે અને એમની તલસાંકળીનો સ્વાદ તો મારી દાઢે વળગી સ્વયં એમનું દર્દ કહેવા લાગતા. જયભિખ્ખું એમને હતાશ થવાને ગયો છે.' બદલે હિંમતપૂર્વક જીવવાની કે પછી જીવનની જવાંમર્દીની કોઈ ઘટના જયભિખ્ખએ કહ્યું, “કે. લાલ! તમને હું દિલથી ચાહું . એટલા વર્ણવતા. એને પરિણામે ક્યારેય કોઈને એમની આર્થિક મુશ્કેલીનો ચાહું છું કે તમારે માટે મારો પ્રાણ પણ આપું; પરંતુ તમે આ કવર ખ્યાલ આવતો નહીં. એમનો આત્મીય સંબંધ શ્રી કે. લાલ સાથે બંધાયો. પાછું લઈ જાઓ.’