Prabuddha Jivan 2009 Year 19 Ank 01 to 12 - Ank 03 is not available

SR No.: 525994
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2009
Total Pages: 320
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 5 MB

Page 275

નવેમ્બર, ૨૦૦૯
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૧
પટ્ટવાળી તથા કાજળ અને ભ્રમરોના સમૂહ જેવા કાળા, મૃદુ, વિશદ પ્રતિબિંબ ન હોય એવા, સંતોષથી વિસ્તાર પામેલાં નયન કમળની અને જેમાંથી સુગંધ નીકળે છે એવાં સર્વ કુસુમો વડે સુવાસિત માળા વડે ચિરકાળ સુધી દર્શન કરવા લાયક, ઘાણને અમૃત જેવી અને શોભતા કેશવાળી, સર્વ અંગ-ઉપાંગોમાં પ્રશસ્ત અને પ્રસન્નતા આપનાર, વિશુદ્ધ જ્ઞાનરત્ન વડે પ્રકાશિત સૂક્ષ્મશાસ્ત્રોના અવિષ્ણ રીતે દર્શન કરવા લાયક તે સુંદરીને મેં જોઈ.” નિર્ણયને સમજનારા-આ બધા સૂચક સૂક્ષ્મ શબ્દ પ્રયોગોમાં
[શ્રી સંઘદાસગણિ વાચક-વિરચિત ‘વસુદેવ-હિંડીના “ધમ્મિલ- ભગવાનના દિવ્ય વ્યક્તિત્વને યથાર્થ ઉઠાવ મળે છે. વસુદેવ ને હિંડી'માં શ્યામદત્તાને જોતાં અગડદત્તનો પ્રતિભાવ.] વસુદેવ- શ્યામદત્તાના ચરિત્ર ચિત્રણ કરતાં ભગવાન શાંતિનાથના વર્ણનમાં શરૂઆત શિખાથી તે ચરણ કમલના નખ સુધીની હતી વ્યક્તિત્વના વ્યાવર્તક લક્ષણો કેટલાં બધાં ભિન્ન રીતિએ નિરૂપાયાં તો, ગ્રંથના પ્રથમ કક્ષાના “ધમિલ-હિંડી’માં શરૂઆત કરી છે કે તેની પ્રતીતિ તુલના કરતાં થઈ જાય છે. નખથી તે શિખાના અંત સુધીની. વર્ણનક્રમ ઉલટાવી દીધો છે. એના પછી મને વૃદ્ધોએ કહ્યું: ‘હે પ્રિયસ્વરૂપ! કહે, ‘વેદનોપરમાર્થ આદિ-અંતની ઉપમાઓનું નાવીન્ય જુઓ. ‘નવા શિરીષના સુંદર શો છે? પછી મેં કહ્યું: ‘નરુક્તિકો કહે છે-વિદ્ ક્રિયાપદ જ્ઞાનના પુષ્પ સમાન રંગવાળા ને સોનાના કૂર્મ જેવા ઘાટીલા પગથી તે અર્થમાં આવે છે; તેને જાણે છે, તે વડે જાણે છે અથવા તેને વિષે ‘સર્વ અંગ-ઉપાંગો'માં પ્રશસ્ત ને અવિસ્તૃષ્ણ રીતે દર્શનીય’એવી જાણે છે તેથી વેદ કહેવાય છે. તેનો અમિથ્યાવાદી અર્થ તે તેનો સુંદરીનું વર્ણન છે. વસુદેવ-વર્ણન અને શ્યામદત્તાના વર્ણનમાં પરમાર્થ છે.' વેદ-પારગામીઓ એથી પ્રસન્ન થયા અને મને કહ્યું: ઉપમાન-ઉપમેયનું ભાગ્યે જ પુનરાવર્તન થતું હોય છે. કેટલેક ‘તેનું ફળ શું છે ?' કહ્યું: ‘વિજ્ઞાન એ એનું ફળ છે.' તેઓએ સ્થળે બળે ઉપમાનોની સહાય લીધી છે. કલેડામાં પાણી ફૂટે તેમ કહ્યું: ‘વિજ્ઞાનનું ફળ શું છે?' મેં કહ્યું: ‘વિજ્ઞાનનું ફળ વિરતિ છે.' વિશેષણો ફૂટે છે. વાક્યબંધ ક્યાંય શિથિલ પડતો લાગતો નથી. તેઓએ કહ્યું: ‘વિરતિનું ફળ શું છે?' મેં કહ્યું: “સંયમ'. તેઓ બોલ્યાઃ સળંગ સૂત્રતાનો સાદંત અહેસાસ થાય છે.
સંયમનું ફળ શું છે?' મેં કહ્યું: “સંયમનું ફળ અનાસવ છે.' તેઓ ભગવાન શાંતિનાથનું વર્ણન
બોલ્યા: ‘અનાસવનું ફળ શું છે?' કહ્યું: “અનાસવનું ફળ તપ દેવતા વડે પરિગૃહીત થયેલા અને સુકૃતનું જાણે પ્રતિબિંબ ન છે.” તેઓ બોલ્યા: ‘તપનું ફળ શું છે?' મેં કહ્યું: ‘તપનું ફળ નિર્જરા હોય એવા અતિશયયુક્ત દેહવાળા, શરદકાળના પૂર્ણચન્દ્ર જેવા છે.” તેઓ બોલ્યા: ‘નિર્જરાનું ફળ શું છે? મેં કહ્યું: ‘નિર્જરાનું ફળ સૌમ્ય વદનચંદ્રવાળા, શિશિરકાળના બાલસૂર્ય જેવા તેજયુક્ત, કેવળજ્ઞાન છે.' તેઓ બોલ્યાઃ “કેવળજ્ઞાનનું શું ફળ છે?' મેં કહ્યું: મનુષ્યોને પ્રીતિ ઉત્પન્ન કરનાર, સંતોષથી વિસ્તાર પામેલાં નયન ‘કેવળજ્ઞાનનું ફળ અક્રિયા છે' તેઓ બોલ્યાઃ “અક્રિયાનું ફળ શું કમળોની માળા વડે ચિરકાળ સુધી દર્શન કરવા લાયક, નંદનવન છે?' મેં કહ્યું: ‘અક્રિયાનું ફળ અયોગ છે.” તે ઓ બોલ્યાઃ અને મલય પર્વતમાં ઉત્પન્ન થયેલાં પુષ્પોની સુગંધવાળા સુખદાયક ‘અયોગતાનું ફળ શું છે?' મેં કહ્યું: ‘સિદ્ધિગમન જેનું પર્યાય છે પવનની જેમ ઘાણને અમૃત જેવી પ્રસન્નતા અર્પનાર શીતળ અને એવું અવ્યાબાધ સુખ તે અયોગતાનું ફળ છે.’ સુરભિ સુગંધ જેમનો છે એવા, પગની આંગળીઓના પ્રશસ્ત સમૂહ ઉપરનું આ અવતરણ, ‘સોમશ્રીલં ભક'માંથી, ‘વસુદેવનું વડે જેમણે કમળવનની શોભાનો સ્વીકાર કર્યો છે એવા, બળવાન વેદાધ્યયન અને તેની પરીક્ષામાંથી લીધું છે. વસ્તુ સ્વયં સ્પષ્ટ છે. મૃગરાજને પણ શિક્ષણ આપવાને સમર્થ તથા લક્ષણશાસ્ત્રને પેલાં ત્રણ દષ્ટાંતોની તુલનાએ આ પ્રશ્નોત્તરી કેટલી બધી અનુકૂળ એવી સ્વચ્છંદ લલિત ગતિવાળા, સુરદુંદુભિ તેમજ જળ લાઘવયુક્ત છતાંયે સીધી, વેધક, સોંસરી ઉતરી જાય તેવી સચોટ ભર્યા મેઘના જેવી હૃદયહારી મધુર વાણીવાળા, વિશુદ્ધ જ્ઞાનરત્ન ને સત્ય છે. પરિભ્રમણકથામાં આત્મનિવેદન આવે એની શૈલી વડે પ્રકાશિત સૂક્ષ્મ શાસ્ત્રના નિર્ણયને સમજનારા, ઉત્તમ સંહનન- સીધી-સરળ હોય તો વ્યક્તિઓ, વિવિધ સ્થળોના વર્ણનમાં એ વાળા મહા સત્ત્વશાલી, અનંતવીર્ય, દાતા, શરણ લેવા લાયક, રંગીલી ને રોચક પણ બને. જૈનધર્મના ઉપદેશમાં એ પારિભાષિક દયાપર તથા વૈદૂર્ય મણિની જેમ નિરુપલેપ એવા તે ભગવાન ને પર્યેષણા-પ્રધાન બને તો વાદસ્થળોમાં નેયાયિકી-લક્ષણયુક્ત (શાંતિનાથ) સુખપૂર્વક ઉછરતા હતા. કૃતપ્રયત્ન એવા દેવો પણ પણ બને. લોકકથાઓની રંગદર્શિતાનો પણ અહીં અભાવ નથી, પણ તેમના ગુણાસાગરનો પાર પામવાને સમર્થ નથી તો મતલબ કે સ્થલ, કાળ, પ્રસંગ અને વ્યષ્ટિના નિરૂપણમાં એનું વૈવિધ્ય પૃથજનો-સામાન્ય મનુષ્યોનું તો શું કહેવું?
જોવા મળે છે. ભગવાન શાંતિનાથના આ વર્ણનમાં શરદના પૂર્ણ ચંદ્ર ને રસિકભાઈ રણજિતભાઈ પટેલ, શિશિરના બાલસૂર્યને, નંદનવન ને મલયગિરિને અચૂક યાદ કર્યા C/12, નવદીપ એપાર્ટમેન્ટ, સારથિ બંગલોની સામે, છે. પણ મોટાભાગના દિવ્ય ને ભવ્ય ગુણો માટે ઉપમાન-નાવીન્ય
A-1, સ્કૂલ પાસે, મેમનગર, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૫ ૨. જોવા મળે છે. ‘દેવતા વડે પરિગ્રહીત થયેલા', સુકૃતનું જાણે મોબાઈલ : ૯૮૯૮૧૬૯૦૬૯,,