________________
૧૬ જાન્યુઆરી, ૨૦૦૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
જૈન શાસનના કીર્તિ કળશ-રમણભાઈ ચી. શાહ સાથેના
સુખદ સ્મરણોની ઝલક
D મનુભાઈ શેઠ
રમાભાઈ એટલે જેન શાસનનો ઝળકતો સિતારો
પ્રકાશનનો પુંજ, સાહિત્ય સર્જક, દર્શન ચારિત્રના સત્ત્વશીલ ઉપાય
સાહિત્યના સ્વામી
દેશ તથા સાત સમંદર પાર પરદેશમાં જૈન ધર્મના મર્મભર્યા પ્રવચનો દ્વારા શ્રોતાઓને મુગ્ધ કરનાર વિદ્વાન વક્તા. શૂન્યમાંથી સર્જન કરનાર જન્મભૂમિ પાદરાનાં ફક્ત ચાર પોરા ભણી પિતા ચીમનભાઈ સાથે મુંબઈ જવું પડ્યું. ઉચ્ચ અભ્યાસ દ્વારા તેજસ્વી તા૨લા તરીકે કૉલેજમાં Ph.D. ની ડિગ્રી સુધી પહોંચી પ્રાધ્યાપક બન્યા અને મુંબઈને કર્મભૂમિ બનાવી સિદ્ધિના શિખરો સર કર્યા. અને ૧૯૫૩માં તેમના જીવનમાં પૂ. તારાબહેનના પગલાં થકી બન્નેનો જીવનબાગ ખીલી ઉઠ્યો અને પ્રસન્ન દામ્પત્યજીવનનું પ્રતિબિંબ જોતા આપણને આનંદ થાય તેવું તેમનું બન્નેનું જીવન હતું. મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના મોવડી બન્યા, ‘પ્રબુદ્ધ જીવન' દ્વારા તેમની વિદ્વતાના દર્શન થાય છે.
`, સને ૧૯૮૬માં સમસ્ત ગુજરાત સૌરાષ્ટ્રમાંથી શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ દ્વારા મને યુરોપના પ્રવાસે મોકલવા તેઓએ જણાવ્યું ત્યારે મારું મન કેટલું મુકુલીત બન્યું હશે તે મને અત્યારે કલ્પના નથી થતી.
૫રમાર્થ, પરગજુપણુ અને બીજાનું ભલુ કરવાની તત્પરતા તેમના અંતરમાં હંમેશાં ધબકતી રહેતી હતી, મારી સાથેના તેમના સુખદ સ્મરણોની થોડીક ઝલક આલેખું છું. પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા દ્વારા જનહિતાર્થે લાખ્ખો રૂ.નું ફંડ સ્વેચ્છાએ આપી જનાર દાતાઓ તેમની જબાનના જાદુ દ્વારા મોટી સંખ્યામાં હતા અને આવેલ ફંડનો કેવ સુંદર સદ્ઉપયોગ કરતા કે જરૂરિયાતવાળી આયિક રીતે પછાત સંસ્થામાં પોતે મુલાકાતે જાય, બધી ચકાસણી કરે પછી પોતાની યુવક સંઘની ટુકડીને લઈ જઈ બધું જ સમજાવે અને તે સંસ્થાને માટે આવેલ ફંડની રકમ સાદા સમારંભ દ્વારા આશરે પંદર લાખથી વધુ જેવી માતબર મની અર્પણવિધિ કરે.
મને યાદ છે કે આવા બે પ્રસંગો જે બન્નેમાં હું સંકળાયેલો હતો. ઋથરીની ટી. બી. હોસ્પિટલ એટલે સમગ્ર ગુજરાતમાં જ નહીં ભારતમાં વધુ સંખ્યામાં ટી. બી.ના દર્દીઓની ભાવનગરનાં મહારાજાના જમીનના દાનથી સર્જન પામેલી સંસ્થા જ્યાં ૬૦ ઉપરાંત ટી. બી. ના દર્દીઓની સારવાર થતી. રમણભાઈ તે સંસ્થા આખી ટીમને રૂબરૂ લાવી બતાવી સાથે પાલિતાણા, શત્રુંજયની યાત્રા કરાવી નક્કી કરાયું કે તે વર્ષના પર્યુંપશ વ્યાખ્યાનમાળાનું ફંડ આ સંસ્થાન આપવું. હું બધું સ્થળ સાથે જ હતી. મેં મુ. ભતકાકાના કહેવાથી આ સંસ્થા દેખાડવાનું કાર્ય માથે લીધેલ. પૂ. રમાભાઈને ખૂબ આનંદ થયો અને તે વર્ષનું ફંડ આશરે ૧૭ લાખ અર્ધા કરવાનો મેળાવડો યુ. મુક્તકાકાના અધ્યક્ષ સ્થાને ઘરી હોસ્પિટલમાં જ યોજવાનું નક્કી થયું, ટી. બી. હૉસ્પિટલના સંચાલકો શ્રી દુલેરાયભાઈ, શ્રી ગાંધી, શ્રી મનસુખભાઈ વકીલ, શ્રી ગુજશવંતભાઈ વસ્તદરી વગેરે ખુશી થયા અને આવા પ્રોત્સાહક સમારંભમાં પૂ. સંત શિરોમણી મોરારિબાપુ પધા૨ે તો રંગ રહી જાય અને ખરેખર તે મુજબ સુંદર મેળાવડી ફંડમાં ભેગી થયેલી રકમ અર્પણ વિધિ માટે યોજાયો. પૂ. મોરારિબાપુના રૂબરૂ આશીર્વાદ મળ્યા. યુ મફતકાકાને અધ્યક્ષસ્થાન સ્વીકાર્યું અને ફ્લશ્રુતિ રૂપે મુ. મશભાઈની ઇચ્છા એકવીશ લાખનો આંકડો થાય તો સારું તેમ કહ્યું અને મેં પ્રયત્નો શરૂ કર્યા અને ખરેખર ઈશ્વર કૃપાથી ચાલુ સમારંભમાં જ ખૂટતું ફંડ પૂરું કરી પૂ. મોરારી બાપુના હસ્તે રૂા. એકવીસ લાખની થેલી સંસ્થાના
૯
પ્રમુખ શ્રી દુલેરાયભાઇને મુ. મફતકાકાની ઉપસ્થિતિમાં અર્પણ થઈ. આ બધાના મૂળમાં પૂ, રમાભાઇની દીર્ઘદ્રષ્ટી અને આગવી સૂઝ હતા.
આ જ રીતે મેં તેઓને ભાવનગરની વિકલાંગોની સંસ્થા PR. સોસાયટી એટલે પરસનબેન નારણદાસ રામજી શાહ તળાજાવાળા સોસાયટી ફોર રિલિફ એનું રિએબિલિટેશન ઓફ ધ ડિસેબલ્ડનું સૂચન કર્યું. આ સંસ્થા જૂના ચેરમેન કાંતિલાલ નારણદાસ શાહ અને અધ્યક્ષ શ્રી દીપચંદભાઈ ગાર્ડી છે અને કાર્યદક્ષ માનદ્ મંત્રીશ્રી અનંતભાઈ કે. શાહ છે અને હું સ્થાપક ટુસ્ટી છું. તે દેશ અને પરદેશમાં તેના માનવતાના કાર્યોથી પ્રસિદ્ધ છે. તે સંસ્થાના જુદા જુદા વિભાગો જોવા અને પોલિયોના ઓપરેશન કરાતા તે હૉસ્પિટલ અને કૃત્રિમ પ્રભાકુટની વર્કશોપ દેખાડી જ્યાં એક નહીં બબ્બે પગ અને બબ્બે હાથ કપાયેલા હોય તેઓને નવું જીવન પ્રાપ્ત થાય તે રીતે ડૉ. વિજય નાયકની રાહબરી નીચે ચાલતા અને કામ કરતાં થયેલા દર્દીઓને નવપલ્લવિત જોયા. અને તેઓ તથા તેમની સમગ્ર ટીમ ખૂબ પ્રભાવિત થયા અને તુરત જ નિર્ણય કર્યો કે તે વર્ષનું વ્યાખ્યાનમાળાનું ફંડ PN.R. સોસાયટી ભાવનગરને આપવું. અમને ટ્રસ્ટીઓને પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળામાં રૂબરૂ બોલાવ્યા અને અમે જ્યારે બુદ્ધીજીવીઓ, શ્રેષ્ઠીઓ, શિક્ષિત વર્ગના શ્રોતાઓને શ્રવણ કરતા જોયા મુ. રમભાઈની જબાન દ્વારા જે સંસ્થાને દાન આપવાનું હોય તે સંસ્થાની વિગત કહેવાની તેમની પદ્ધતિ-સમજાવવાની કળા કે આવડત જોઈ આવા સંત સંસારી સાધુ જેવા રમણભાઈને વંદન સાથે શિર ઝૂકી ગયું કે બીજાના ભલા માટે આ પ્રતિભાસંપન્ન વિધાન ધ્વનિ કેટલો શ્રમ વે છે. તેમની કામના જાદુ દ્વારા અને વાણીના અસ્ખલિત પ્રવાહ જેવી ભાષા દ્વારા જનતાને મુગ્ધ કરવાની કેવી તાકાત છે.
કે
આ વખતે આશરે ૧૮ લાખ જેવી માતબર રકમ એકઠી થઈ. ભાવનગરમાં EN.R. સોસાયટીમાં આ રકમ અર્પાવિધિનો જ્યારે સમારંભ થયો તે ખૂબ જ શાનદાર બન્યો. મુ. મફતકાકા પણ ખાસ પધાર્યા. મુ. રમાભાઈ સંધની મોટી ટીમ સહકાર્યકરી લઇને પધાર્યા, મને ખાસ કહ્યું કે આ વખતે તેની ઇચ્છા રૂા. પચીશ લાખ થાય તો રંગ રહી જાય. મેં તો તેઓને મારા ગુરુ માન્યા હતા. ગુરુની આજ્ઞા શિષ્ય પાળવી જોઇએ જ અને તેમના આશીર્વાદથી મેં ચાલુ સમારંભમાં જ પ્રયત્નો શરૂ કર્યા. સાત લાખ જેવી મોટી રકમ થોડા સમયમાં જ મર્યાદિત વ્યક્તિઓ વચ્ચે થાય તે આકરું હતું. છતાં મારી ઉપર ઇશ્વરની મોટી કૃપા છે, આંગળી ચીંધ્ધાનું પુણ્ય મળે છે. ખરેખર સારી રકમ ભેગી કરી માઇક પાસે ગયો. છતાં આંકડી પૂરી નહીનો ધર્યા એટલે શું. મનકાકા સામે જોયું અને ખૂટતી રકમ માટે તેમની મંજૂરી મળી અને મેં ઉત્સાહપૂર્વક રૂ।. પચ્ચીશ લાખ જાહેર કર્યા, તાળીઓના ગડગઢાદ વચ્ચે યુ. રમાભાઈ અને પૂ. તારાબહેન ખૂબ જ ખુશ ખુશ દેખાતા હતા. આવી ટ-અઢારેક સંસ્થાઓને આજ સુધીમાં રૂા. અઢી કરોડ જેવી માતબર રકમ સ્વેચ્છાએ આવેલ ફંડ દ્વારા અર્પણ કરેલ છે.
પરદેશમાં લેસ્ટર (લંડન) પ્રતિષ્ઠા પ્રસંગે પણ વ્યવસ્થામાં અગાઉ ગો હતો ત્યારે તેઓ સાથે સારો સત્સંગ થયો હતો-તેઓ કોઈનું હોતા નથી પણ તેમનું જ્ઞાન બીજાને આપે છે. મને ઘ ઘણું પરદેશ વિશે જાણવા મળ્યું હતું. સાહિત્યનો ભંડાર તેમરી જનતાને ચમક ધર્યો છે.
છે.
પરદેશના પ્રવાસ અંગેના પાસપોર્ટની પાંખ પુસ્તકોએ પણાં રેકોર્ડ તોડ્યા ખૂબ જાણવાનો ખજાનો વાચકોને તેમણે પૂરો પાડ્યો છે. તેના કોઈ પુસ્તક માટે તેણે પોતાના હક્ક રાખ્યા નથી. ગમે તે તેનો ઉપયોગ કરી શકે છે. આવા ઉમદા અને ઉદાર દિલનો મહા માનવ ગુમાવતા આપણને સૌને ખૂબ જ દુઃખ થાય. પણ તેમને પ્રિય કાર્યો શરૂ રાખી સાચી શ્રદ્ધાંજલિ અર્પીએ. પરમ કૃપાળુ તેમના પવિત્ર આત્માને વિશ્વ શાંતિ અર્પે.