Prabuddha Jivan 2006 Year 17 Ank 01 to 12 - Ank 04 is not available

SR No.: 525991
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2006
Total Pages: 318
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 80

૮o
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૬ જાન્યુઆરી, ૨૦૦૬
એમના ગુર્જર ફાગુ સાહિત્ય'ના ગ્રંથમાં કેટલીક માહિતી પૂરી (ભાગ-૧ થી ૬)', ‘તાઓ દર્શન', ‘આધ્યાત્મસાર ભાગ-૧-૨' તથા પાડનાર તરીકે મારો ઉલ્લેખ કર્યો છે તે મારા પ્રત્યેના તેમના માન અને અંગ્રેજીમાં લખેલ 'Shraman Bhagawan Mahavir & Jainism' અને પ્રેમનું સૂચક છે.
Jina Vachana' ખૂબ ઉપયોગી બની શકે છે. એમના વિપુલ સંશોધન-અધ્યયન અંગે માહિતી આપવાનું અત્રે પ્રવાસી-શોધ-સફરના ક્ષેત્રમાં એમનું આગવું પ્રદાન છે. જે તે સ્થળના પ્રસ્તુત નથી પણ એમના સંશોધનકાર્ય અંગે અંગુલિનિર્દેશ કરવાનો એમણે કરેલ પ્રવાસનું માત્ર માહિતીપૂર્ણ વર્ણન જ નથી પણ એક સરસ પ્રયત્ન કરું છું.
નિબંધ બની રહે છે. આ કારણે કે તે લોકોમાં અત્યંત લોકપ્રિય બની એમનું પ્રાચીન-મધ્યકાલીન સાહિત્ય સંશોધન અનેકવિધ વિષયો રહ્યું છે. પાસપોર્ટની પાંખે-ઉત્તરાલેખન', “પ્રદેશે જય-વિજયના” સાથે સંકળાયેલા છે અને આ પ્રદાન મહામૂલ્યવાન છે.
નોંધપાત્ર છે. જીવનચરિત્ર-રેખાચિત્ર-સંસ્મરણના વિષયમાં એમણે લખેલા શ્રી રમણભાઈ એક સફળ અને લોકપ્રિય પત્રકાર પણ હતા. “પ્રબુદ્ધ ગ્રંથોમાં ‘ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી', હેમચંદ્રાચાર્ય', 'વંદનીય જીવન'ના તંત્રી તરીકે એમણે લખેલા તંત્રી લેખો અત્યંત લોકપ્રિય હૃદયસ્પર્શ (ભાગ-૧-૨)', 'પ્રભાવક સ્થવિરો (ભાગ-૧ થી ૫)' નીવડયા હતા. ઉલ્લેખપાત્ર છે. સાહિત્ય-વિવેચન ક્ષેત્રમાં તેમણે કરેલ કાર્યમાં ‘ગુજરાતી તેઓ વર્ષો સુધી મુંબઈ યુનિવર્સિટીના ગુજરાતી વિભાગના વડા સાહિત્યનું રેખા દર્શન' (અન્ય સાથે), નરસિંહ પૂર્વેનું ગુજરાતી તરીકે હતા તે દરમ્યાન અનેક વિદ્યાર્થીઓએ એમનું માર્ગદર્શન મેળવી સાહિત્ય', ‘સમયસુંદર', 'ગુર્જર ફાગુ સાહિત્ય', “નલ-દમયંતીની પીએચ.ડી.ની ઉપાધિ પ્રાપ્ત કરી હતી. ' કથાનો વિકાસ’ નોંધપાત્ર છે.
જૈન સાધુ-સાધ્વી સાથે પણ એમને સારો એવો પરિચય હતો. અને કે પ્રાચીન-મધ્યકાલીન કૃતિઓનું હસ્તપ્રત પરથી કરેલ એમનું સાધુ-સાધ્વીને તેમણે અભ્યાસ કરાવ્યો અને એમના માર્ગદર્શન ની શોધકાર્ય આ ક્ષેત્રમાં કામ કરનાર વિદ્યાર્થી અને વિદ્વાન ને મૂલ્યવાન સંશોધન કાર્ય કરી કેટલાક સાધુ-સાધ્વીએ પીએચ.ડી.ની ઉપાધિ પણ માર્ગદર્શન પૂરું પાડનાર ઉમદા ઉદાહરણરૂપ છે. જેમાં સમયસુંદર કૃત પ્રાપ્ત કરી છે. નલ-દવદંતી રાસ', યશોવિજયજી કૃત 'જબૂસ્વામી રાસ', ઉદ્યોતનસૂરિ તેઓ સ્વભાવે સૌમ્ય અને કોઈને પણ ઉપયોગી થવાની ઉદારતઃ કૃત ‘કુવલપમાળા', ઋષિવર્ધન કૃત ‘નલરાય દવદંતી ચરિત્ર', ગુણવિનય ધરાવનારા હતા. એમના પરિચયમાં આવનાર હર કોઈ વ્યક્તિ એમનું ફત ધન્ના-શાલિભદ્ર ચોપાઈ' અને જ્ઞાનસાગર કૃત અને ક્ષમા કલ્યાણ ચાહક બની રહેતી. એમની સંશોધન-અધ્યયનની નોંધ દેશ તેમ જ કૃત ‘બે લઘુરાસ કૃતિઓ' નોંધપાત્ર છે.
- વિદેશમાં પણ લેવાઈ હતી. ધર્મ-તત્ત્વજ્ઞાન ક્ષેત્રે પણ એમનું કાર્ય સરળ ભાષામાં આ વિષયની એમના અવસાનથી પ્રાચીન-મધ્યકાલીન સાહિત્યના સંશોધનસમજુતી આપતું હોવાથી અભ્યાસીને ઉપયોગી બની શકે તેમ છે અને અધ્યયન ક્ષેત્રે ન પૂરી પાડી શકાય એવી ખોટ પડી છે. એક સજ્જન અને અભ્યાસીને જૈન ધર્મ-બૌદ્ધ ધર્મ આદિનો સુપેરે પરિચય કરાવનાર છે. સંશોધક તરીકે તે હંમેશા ચિરંજીવી રહેશે. પ્રભુ એમના આત્માને શાંતિ જેમાં જૈન ધર્મ” (છઠ્ઠી આવૃત્તિ), “બોદ્ધ ધર્મ' નિહ્નવવાદ', 'જિનતત્ત્વ અર્પો એવી અભ્યર્થના.
ગુરુનું ધ્યાન કરતાં શિષ્ય સ્વયં બ્રહ્મમય બની જાય છે.
1 ડૉ. રેણુકા જે. પોરવાલા तस्मै श्रीगुरवे नमः ।
રમણભાઈનું નામ હું આચાર્ય બુદ્ધિસાગરજી દ્વારા સ્થાપિત ‘અધ્યાત્મ ગુરુગ્ગા તથા વૃવા સ્વયં શ્રેમવો ભવેત્ ! .
જ્ઞાન પ્રસારક મંડળના પ્રમુખ તરીકે વર્ષોથી વાંચતી અને સાથે તેમના पिण्डे पदे तथा रुपे मुक्तोऽसौ नात्र संशय: ।
દ્વારા લિખિત પ્રસ્તાવનાઓ પણ. અન્ય લેખકોની અભિનવ કૃતિઓમાં
વિષયપ્રવેશ કરાવતી તેમની પ્રસ્તાવનાઓ, પ્રતિભાવ કે વિવેચનો ઘણાં (સ્કંધ પુરાણ ઉત્તર ખંડ-શ્રી ગુરુગીતા શ્લો-૧૧૯, પૃ.૩૫) ભાવાર્થ વાંચ્યા. તે સમયે હું કલ્પના કરતી કે આવા વિદ્વાન લેખક કેટલા - આ પ્રમાણે અનન્ય ભાવે (ભક્ત અને ભગવાન વચ્ચેનો ભાવ પ્રતિભાશાળી હશે ! વર્ણનાત્મક ધારાવાહિક “પાસપોર્ટની પાંખે'માં સંબંધ) ગુરુનું ધ્યાન કરતાં કરતાં શિષ્ય સ્વયં બ્રહ્મમય બની જાય છે. સ્વાનુભવોનું વર્ણન કરી એમાં વાચકને તરબોળ કરાવનારની અનુભવ પિંડમાં, પદમાં અને રૂપમાં તે મુક્ત છે એમાં સંદેહ નથી. સ્કંદ પુરાણમાં મૂડીનું મુલ્યાંકન થાય ખરું ! એ સમયે મેં મનોમન એમને મારા શ્રદ્ધેય ઉત્તર ખંડમાં શિવ પાર્વતી સંવાદ રૂપે આલેખાયેલી શ્રી ગુરુ ગીતા ગુરુના ગુરુ તરીકે સ્થાપી દીધા, કંઈ કેટલાયે ગ્રંથો, વિવેચનો, ચરિત્રો, અનન્યાશ્રય સંદર્ભે છે.)
નિવાપંજલિઓ, પરિચય પુસ્તકો વગેરેની એમણે રચના કરી છે. જીવનના વિદ્વતવર્ય ડૉ. શ્રી રમણભાઈ શાહના વિરલ પ્રતિભાપૂજનું આલેખન અંતિમ તબક્કામાં રચાયેલા અણમોલ ગ્રંથો તે શ્રી મહોપાધ્યાયજી દ્વારા તો કદી શક્ય પણ બને પરંતુ એમની સાથે વિતાવેલી આત્મીય ક્ષણોને રચિત જ્ઞાનસાર અને અધ્યાત્મસારના અનુવાદ અને વિશેષાર્થ અધ્યાત્મ અંકિત કરવી એ અતિ દુષ્કર. કારણ ? સ્મરણ પટ પર પૂર ઝડપે યોગી શ્રીયુત રમણભાઈ દ્વારા રચિત એ વિશેષાર્થો એટલા અદ્ભૂત છે ધસમસતી આવતી એમની યાદો અને સ્મૃતિઓનો અવિરત પ્રવાહ એટલો કે સર્વ ગ્રંથોની માળામાં હિરજડિત પેન્ડન્ટશા દેદિપ્યમાન થઈ ચોમેર તો વેગવંત હોય છે કે ઝીલતાં પહેલાં જ સરી જાય. તેમ છતાં મરજીવાને પ્રકાશ વેરે છે. એ અણમોલ કૃતિઓ નિહાળીએ કે તુરંત જ ફુરણા થાય લાધેલ અમૂલ્ય મોતીની જેમ જે કાંઈ હાથ લાગ્યું તેને ભારે હૈયે હું અહીં કે આનાથી સુંદર કૃતિ સંભવી શકે ખરી ? તેમના ઉચ્ચ કોટિના આવા વર્ણવું છું.
અનેક ગ્રંથો કેટલીયે પીએચ.ડી. અને ડી.લીટ જેવી ડિગ્રીઓ પામવા મારી એમની સાથેની ઓળખાણ જરા જુદી-એ વિરલ વિભૂતિ સક્ષમ છે. •