Prabuddha Jivan 2006 Year 17 Ank 01 to 12 - Ank 04 is not available

SR No.: 525991
Original Sutra Author: N/A
Author: Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 2006
Total Pages: 318
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 228

પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૬
તોડીને મુંબઈથી સુરત, અમદાવાદ, ધ્રાંગધ્રા, લંડન, ન્યૂયોર્ક, મહાવિદેહક્ષેત્ર, દેવલોકના દેવવિમાનો સુધી મનથી જઈ આવી શકે તેમ જીવને એક દ્રવ્યની વિચારણામાંથી બીજા તત્વની વિચારણામાં વિષયાંતર કરવામાં કોઈ વાર લાગતી નથી. તેવી જ રીતે મનને આ સંવત ૨૦૬૨ ૩ ઈ. સ. ૨૦૦૬ના એપ્રિલના વર્તમાનકાળમાંથી બ્રિટિશકાળ, મોગલકાળ, મૌર્યકાળ, મહાવીરસ્વામીજી, આદિનાથ પ્રભુ સુધીના ભૂતકાળમાં ડોકિયું કરવામાં કાળવિલંબ હોતો નથી. એ જ પ્રમાદ જીવન પ્રાપ્ત દીર્ઘકાલિકી સંજ્ઞા શક્તિથી આલોક, પોક, પરલીક આદિની ભાવિની દીર્ઘકાલિકી વિચારણા થઈ શકતી હોય છે. વળી શાંત બેઠેલું મન નિમિત્ત મળતાં જ પલકારામાં શાંતભાવથી ખસી રૌદ્રસ્વરૂપ ધારણ કરી શકતું હોય છે. મન જે આત્માનો અંશ છે એની આંશિક શક્તિ જો આવી અગાધ હોય તો છે પછી પૂર્ણ એવાં પરમાત્મસ્વરૂપની શક્તિ પૂર્ણ-અનંત હોય એમાં આશ્ચર્ય પામવા જેવું નથી, પણ સંકલ્પ કરવાની જરૂર છે કે અધ્યક્ષ એવી હું સર્વજ્ઞ બનું અને મારા અંશને એના પૂર્ણ સ્વરૂપમાં વિકસિત કર્યું. આમ અંશમાંથી પૂર્ણ થવા માટે મોક્ષ મેળવવાનો છે. આત્માનું આવું એકમેવ અદ્વિતીય અદભુત પરમાત્મપણું જે પોતાની માલિકીનો મૌલિક આત્મવૈભવ અર્થાત્ સનાતન આત્મ એશ્વર્ય છે, જે પોતામાં હું અપ્રગટ પડેલ છે, તેને ભ્રાન્ત દુન્યવી નાર ઐશ્વર્યનો ત્યાગ કરી પ્રકાશમાં લાવવું તે બુદ્ધિશાળીનું કર્તવ્ય છે.
એ તો આપણી જ પોતાની માલિકીની ચીજ છે જે આપણે પોતે જ કોઈપણ ભોગે મેળવીને જ રહેવું જોઇએ?
સંસારમાં તો આપણે અભાવનો ભાવ કરવા મથીએ છીએ. અને પાછા અભાવમાં જ રહીએ છીએ. કર્મજનિત અવસ્થામાં જે સત્તામાં રહેલ પ્રારબ્ધ કર્મ છે તેનો ઉદય થતાં એ કર્મનો ભોગવટો કરી એને ખપાવીએ છીએ. આ નથી, છે, નથીની સ્વપ્નાવસ્થા જેવી પ્રક્રિયા છે. સ્વપ્નપૂર્વેની અવસ્થામાં સ્વપ્ન હતું નહિ, સ્વપ્નાવસ્થામાં સ્વપ્નસૃષ્ટિ જે છે તે પાછી જાગૃતાવસ્થામાં આવતા રહેતી નથી. પૂર્વે જે હતું નહિ, પછી જે એનાર નથી તેનું વચગાળાના વર્તમાનમાં હોવાપણું એ ન હોવાપણા બરોબર છે. બધીય સાંસારિક અવસ્થા મોહનિદ્રામાં પડેલા સંસારીની મોહદશા એટલે કે સ્વપ્નદશા છે.
એથી વિપરીત અધ્યાત્મક્ષેત્રે તો સાધકાત્માને ભાવનો જ ભાવ કરી પોતાના આત્મભાવ એવાં સ્વભાવમાં સાદિ-અનંત સ્થિત થવાનું હોય છે. એ તો છે, છે, છેની ઉજ્જાગર થવાની પ્રક્રિયા છે. આ તો જે આપણું જ હતું અને આપણા જ ઘરમાં દટાયેલું, છુપાયેલું, ગુપ્ત રહેલું હતું તે ઘટાયેલાને ખોદી કાઢી પ્રકાશમાં લાવવાનું છે અને અને અનુભૂતિમાં લાવવાનું છે. આ આપણી, આપણાપણામાં પોતાપણામાં આવવાની પ્રક્રિયા છે.'
આપણા આપ્તપુરુષોએ આપણને જે સાધના ચતુષ્કો, અનંત ચતુષ્કની પ્રાપ્તિ માટે આપવાની કૃપા કરી છે, તે વિષે વિચારીશું તો જણાશે કે એ સાધના ચતુષ્કોના કળશમાં ભાવથી ભાવમાં એટલે કે સ્વભાવમાં જવાની સાધનાનો જ નિર્દેશ છે. એ સાધના ચતુ નો છે... (૧) દ્રવ્ય ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવ.
તા. ૧૬ ઓગસ્ટ ૨૦૦૬
-
(૨) દાન-શસ-તપ-ભાવ. (૩) નામ-સ્થાપના-દ્રવ્ય-ભાવ. (૪) ધર્મ-અર્થ-કામ-મોક્ષ. (જે સ્વ ભાવસ્વરૂપ છે) અનુકૂળ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળના સંધોને મેળવીને કે પછી પૂર્વકર્મ અનુસાર મળેલાં દ્રવ્ય ક્ષેત્ર-કાળના સંયોગોને સાધનામાં અનુકૂળ બનાવી સાધ્યને અનુરૂપ ભાવ ભાવતાં ભાવતાં ભાવમાં એટલે કે સ્વભાવમાં જવાનું છે, અર્થાત્ મોક્ષ પામવાનો છે. પરિણામે દેશ (ક્ષેત્ર) અને કાળના બંધનથી મુક્ત થવાય અને દ્રવ્ય જે ભાવસ્વરૂપ છે તે ભાવ એટલે કે ગુણપર્યાયથી દ્રવ્ય અભેદ થાય. ફળસ્વરૂપ ક્ષેત્ર દ્રવ્યમાં સમાઈ જાય અને કાળ ભાવમાં સમાઈ જાય.
દાન-શીલ-તપના ત્યાગધર્મથી હિત પુદગલોન; દાન દ્વારા ત્યાગ કરીને, અગૃહિત પુદ્ગલોની ઇચ્છા અને કામનાનો, શૌલધર્મના પાલન દ્વારા વિષયસેવન અને અબ્રહ્મના સેવનથી દૂર રહેવારૂપ, ત્યાગ કરીને, તપ એટલે તલપ કહેતાં ઇચ્છાનો નિરોધ કરવા રૂપ ઇચ્છાનિરોધ તપથી આહારસંશા તોડી અશરીરી, અહી, અનામી અરૂપી બનવા અણ્ણાહારીપદને એટલે કે સ્વભાવને પામવાનો છે. અર્થાત્ પુદગલયુક્ત એવાં આપણે પુદગલમુક્ત બનવાનું છે.
પ્રાપ્ત સંયોગોમાં જિનોક્ત ચાર પ્રકારના ત્યાગધર્મની પાલના માટે જિનેશ્વર ભગવંતના નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય, ભગવદભાવનું આલંબન લઈને પરમભાવ એવાં સ્વભાવમાં આવવાનું છે,
ઉપર્યુક્ત ધર્મારાધના કરતાં કરતાં એટલે કે ધર્મપુરુષાર્થ કરતાં વચમાં આવતા અર્થ અને પડાવ એવાં મોક્ષના અંતિમ મુકામે પહોંચવાનું છે અને અનંતદર્શન, અનંતજ્ઞાન, અનંતવીર્ય, અનંતસુખને પામવાનું છે, જ્યાં કળશમાં અનંતર્ખ છે તે પણ ભાવસ્વરૂપ છે.
આ માટે પરમ દુઃખી આપણાં જેવાં પરમાત્મસ્વરૂપ સંસારી જીવીની સેવા કરવારૂપ ક્રર્મીંગની પાંખ અને પરમસુખી એવાં પરમાત્માની ભક્તિરૂપે ભક્તિયોગની પાંખ, પ્રશાશક્તિથી પસારી સાધનાના વિહંગમ માર્ગે ઉડ્ડયન કરી મોતને આંબવાનો છે.
દુનિયા આખી ફરીએ પણ ઘરે આવીએ ત્યારે ઠરીએ ! દુનિયા આખીમાં કરવા છતાં ઘર ભૂલાતું નથી. તેમ ચૌદ રાજલોકરૂપ બ્રહ્માંડ આખામાં રખડીએ છતાં આત્મા-આત્મઘર ભૂલાતું નથી. પરિભ્રમણ અને પરિવર્તનનો અંત આણી આપણે ઘરે જઇએ તો ઠરીએ, તે માટે પણ મોક્ષ મેળવવાનો છે. પરદેશ બહુ ફર્યાં. પરદેશમાં આપણું કોણ ? હવે તો આપણે દેશ ચાલીએ!
આપણે સહુ કોઈ સર્વથા સર્વદા દુઃખથી મુક્ત થઈ વાંછીત સંપૂર્ણ શુદ્ધ, સ્વાધીન, શાશ્વત, સર્વોચ્ચ સુખને પ્રાપ્ત કરી આપના માલિક સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપમાં રમીએ! જોકે એ પ્રપ્તિ આ કાર્ય આ ક્ષેત્રમાં શક્ય નથી. પરંતુ એને મેળવી આપનાર સમ્યક્ત્વ જે વર્તમાનકાળે આ ક્ષેત્રમાં મળી શકે એમ છે, તે તો આપણી સહુ મેળવીએ જ એવી અભ્યર્થના!
***
સંકલન : સૂર્યવદન ઠાકોરદાસ ઝવેરી ૫૦૧-એ, જાડે એપાર્ટમેન્ટ, શંકર લેન, કાંદિવલી (વેસ્ટ),મુંબઈ–૬૭.