________________
પ્રબુદ્ધ જીવન .
૧૬ જાન્યુઆરી, ૨૦૦૬ પ્રભુ! તારા સાન્નિધ્યમાં આવેલા રમણભાઈનો આત્મા સર્વવિધ આવા વિદ્વાન અને જૈન શાસનના એક સફળ લેખક શ્રી રમણભાઈનું અમોને માર્ગદર્શન આપતો રહે !! એ પ્રાર્થના.
દુઃખદ અવસાન થતા કુટુંબીજનોને તો ખોટ પડે તે સ્વાભાવિક છે, લિ. મિત્ર, રતનચંદ પી. ઝવેરી પરંતુ સમસ્ત જૈન સમાજને મોટી ખોટ પડેલ છે.
સોમચંદ પેથરાજ એક પ્રખર જિનદર્શનના તત્ત્વચિંતક તરીકેની છાપ તેઓના
ટ્રસ્ટી, ઓશવાળ ચેરિટિઝ, જામનગર લખાણોમાંથી મળી રહેતી. તેઓના દેહવિલયથી એક તત્ત્વચિંતકની ખોટ જૈન અને જૈનેતર સમાજને પડી છે. 'પ્રબુદ્ધ જીવનમાં પ્રકાશિત ' તેમની સ્મૃતિમાં તેમના સમગ્ર સાહિત્યના સારરૂપ ગ્રંથો પ્રગટ કરી તેઓનો તંત્રીલેખ હું વારંવાર વાંચી મનન કરતો અને તેમાંથી મને મુંબઈ જૈન યુવક સંઘે એક વિદ્વાન શ્રેયાર્થી શીત ગુણધર્મને શોભે તેવી આધ્યાત્મિક પ્રેરણા મળી રહેતી. જે મને સ્વાધ્યાયમાં ઉપયોગી નીવડતી. ચિરંજીવ સ્મૃતિ સાચવવાનું યોગ્ય જ વિચાર્યું. સુમનભાઈ શાહ
મનુ પંડિત વડોદરા
અમદાવાદ
કચ્છ.
શીલ ચરિત - સાધુ જેવા આવા વિદ્વાનની વિદાયથી એક શૂન્યવકાશ તા. ૧૬ નવેમ્બરનું પ્રબુદ્ધ જીવન મળ્યું. અંગ્રેજીમાં મોકલેલા ઊભો થયો છે.
સંદેશાઓ સિવાયના સર્વ લખાણો, શ્રધ્ધાંજલિઓ અને શોક ઠરાવો માવજી કે. સાવલા
અક્ષરે અક્ષર વાંચી ગયો. આટલા બધા પ્રાજ્ઞ પુરુષ, મુનિ ભગવંતો, સામાજિક કાર્યકરો, સાહિત્ય શિક્ષણના ક્ષેત્રની અગ્રીમ વ્યક્તિઓના
સન્માન અને સ્નેહને આદરપાત્ર બનેલ સ્વ. ડો. રમણલાલ શાહના મુ. રમણભાઈ વિષે લખવું એટલે ગાગરને સાગરમાં રાખવા જેવું જીવન, સર્જન, ચિંતનના વિવિધ પાસાંઓ વિશે જે હું નહોતો જાણતો કાર્ય છે.
તેવું ઘણું જાણવા મળ્યું. જૈન યુવક સંઘ દ્વારા એમણે ભારતના મહા માનવોનો પરિચય આ વાંચનને અંતે - પરિણામે મનમાં પ્રશ્ન થયો કે આવા મહત્ત્વ કરાવ્યો. એમના વિશે એક શબ્દમાં - લખુ તો એઓ મહામાનવ હતા. વ્યક્તિત્વ અને શુધ્ધાત્મા અને સર્વેને પૂજ્ય, માનનીય માનવી તેઓ શી
નાનુભાઈ રીતે થયા હશે ? જેઓ પૂનર્જન્મ અને કર્મફળમાં શ્રધ્ધા ધરાવે છે તેમને ગાંધી બુક સેન્ટર, તારદેવ- મુંબઈ ગળે તો આ વાત તુરંત ઊતરી જશે કે તેઓ આગલા જન્મમાં અપૂર્ણ
મૂકી આવેલ તે કાર્ય કરવા તેના અનુસંધાનમાં - પૂરું કરવા કે આગળ અજાતશત્રુ, નિખાલસ, સદાય હસતો તેમનો ચહેરો ભુલાય તેમ વધારવા જ આવ્યા હશે. આ વિશ્વમાં અને જીવનભર સાહિત્યસર્જન, નથી. 'પ્રબુદ્ધ જીવન” જૈન તત્ત્વજ્ઞાનની મીઠી વિરડી જેવું તેમણે બનાવ્યું. ચિંતન, શિક્ષણ-પ્રશિક્ષણ, સામાજિક સહાનુકંપા અને પ્રેમાળ તેમના દરેક પ્રકારના લેખો ખૂબ જ સરળ - ઊંડાણભર્યા તથા રસપ્રદ વ્યક્તિત્વવાળું જીવન જીવીને તેમણે જે વધુ ને વધુ પુણ્યનું ભાતું બાંધ્યું રહેતા. જીવનના છેલ્લા શ્વાસ સુધી તેઓ કાર્યરત હતા.
તે તો હજી જગતને આપવાનું હજુ બાકી રહ્યું કે શું ? શું સમજવું તે પ્રબોધ કોઠારી મારા જેવા અબુધ આત્માને સમજાતું નથી. મોક્ષ વ. ગહન વાતો હું ન સુદર્શન પી. કોઠારી સમજુ પરંતુ એવી અનુભૂતિ તો અવશ્ય થાય છે કે આવી મહાન
મુંબઈ વ્યક્તિઓએ તો વારંવાર આ જગતમાં જન્મ લઈને જનસામાન્યના
જીવનને ઉર્ધ્વગામી બનાવવાનો પુરુષાર્થ-પરિશ્રમ કર્યા જ કરવો જોઈશે. જન્મ ધારણ કરેલા પ્રાણીમાત્રનું મરણ અવશ્ય હોય છે. પરંતુ
ત્યારે જ જગત થોડું વધારે સારું થશે. મહામાનવોનું મરણ કબીરે કહયું છે તેમ તું જમ્યો ત્યારે તું રડચો જગ
બીજો વિચાર એ આવ્યું કે - પૂર્વ જન્મની અને તે જન્મની અધૂરી હસ્ય. એવી કરણી કરકે તું જ્યારે ચિરવિદાય લે ત્યારે તું હસે અને જગ રહેલી પુણ્ય-યાત્રાના વિચારને બાજુએ મૂકી, વાસ્તવિક જીવનની તેમની રૂએ. એવું જ કંઈ આ પ્રસંગે અનુભવાય છે.
જિંદગીનો વિચાર કરીએ તો તેમણે જાગૃત જીવનની એક એક ક્ષણને જ્ઞાનીજનો કહે છે કે દેહસંબંધી જેનો સંબંધ છે તે સંગનો અવશ્ય કેવી સર્જનમય, ચિંતનાત્મક અને ધર્મમય, આધ્યાત્મિક બનાવી - તેમાં વિયોગ છે. પરંતું પ્રભુસ્મરણ કે આશ્રયના ભાવે દેહ છટે તે સાર્થક છે, જે તેમની મહત્તાનું રહસ્ય રહેલું છે. આ કાર્ય, આવું જીવન બધા નથી રમણભાઈ વિષે આવું બન્યું છે તે પ્રેરણાદાયી છે.
કરી શકતા. તે તો પ્રભુની દિવ્ય કૃપા વગર શક્ય નથી. . સુનંદાબેન વહોરા ઘરના આંગણામાં વિશાળ વૃક્ષ વર્ષોથી તેનો છાંયો અને મીઠાં ફળ
તથા આરોગ્યમય હવા પ્રસરાવતા ઊભા હોય, તેનો લાભ સતત લઈએ.
છતાં તે વૃક્ષની શાખાઓ પર્ણો કે ફળ, ફૂલોની આપણે દરકાર કે કાળજી શ્રી દેવગુરુભક્તિકરનાર મહાન ધર્માત્મા શ્રી ડૉ. રમણભાઈના
કરતા નથી, આપણને તો વૃક્ષના અસ્તિત્ત્વનો લાભ જ લેવાનું સૂઝે છે. અચાનક અવસાનથી અત્યંત દુઃખ થયું છે. ખરેખર જૈન સમાજે એક
સ્વ. રમણભાઈ જેવી વ્યક્તિ આવું એક આંગણાનું વિશાળ વૃક્ષ મહાન હીરલો ગુમાવ્યો છે. એમના ગુણોની જેટલી અનુમોદના કરીએ તેટલી ઓછી છે..
હતું જેની છાયામાં અનેકને આરામ અને વિશ્રામા છાંયો અને ફળો
મળ્યાં છે. એ વૃક્ષ આજે ઢળી પડ્યું છે તેનું ઊડું દુઃખ સૌ અનુભવે તે નલિનીના જય જિનેન્દ્ર
સ્વાભાવિક છે. '
તમારો તંત્રીલેખ - પ્રથમ તંત્રીલેખ લેખે - સમતોલ અને હૃદય ભાઈશ્રી રમણલાલભાઈના તો હું લગભગ છેલ્લા ૩૫ વર્ષ થયા સ્પર્શી છે. અને પ્રબુદ્ધ જીવન'ના વિદ્વાન-સમર્પિત. તંત્રીશ્રીઓની પરિચયમાં છું અને અવારનવાર તેમને મળવાનું થતું હતું. હારમાળામાં તમારી સામેલગીરીનું મિત્ર તરીકે ગૌરવભર્યું સ્વાગત છે