________________
૩૪
આવી છે તેમાંના કેટલાક દેશેએ તે પોતાનું કશું જ મૂડીરાકાણુ કયુ નથી. વિદેશમાં હેટેલ – ઉદ્યોગના વ્યવસાય કરનારી મેટી મેોટી કંપનીઓ આવા દેશેામાં પેાતાનુ મૂડી રાકણુ કરીને સરસ ડેન થોડા સમયમાં જ તૈયાર કરે છે. અને દુનિયાભરના પ્રવાસરસિક સહેલાણીએ ને પેતાની જાહેરાતે અને જાહેરખબરો દ્વારા આકષી' લ:વે છે. શરૂઆતનાં ખે-ચાર વર્ષ હોટલ સરખી ન ચાલે તે પણ તેને તેની કિર નથી, કારણુ કે દુનિયાની પેાતાની ખીજી ધણી બધી હાટેલા તેમને એટલુ સારુ કમાવી આપે છે કે નવી ટેક્ષનુ મૂડીરોકાણુ તેમને પરવડે છે. એક વખત હોટેલ ચાલુ થયા પછી હજારો પ્રવાસીઓની વધુઝાર વિસરાત [ ચાલ્યા કરે છે. મેટા ભાગની હૉટેલે ધણું સારું કમાય છે અને તે તે પછાત દેશને સારું વિદેશી હુંડિયામણુ કમાવી આપે છે. અન્ય દેશના નાગરિા ત્યાં પ્રવાસાથે આવે છે, પરંતુ એને એક વિશિષ્ટ લાભ એ થાય છે કે તેને એ સ્થળ પ્રત્યે અને તે દ્વારા તે દેશ અને પ્રજા પ્રત્યે મમતા બંધાય છે. વિભિન્ન દેશ વચ્ચેના નાગરિકામાં રહેલી પૂર્વ ગ્રહયુકત ગ્રંથિ દૂર કરવામાં આવી હાલે ણેા સારા ભાગ ભજવી શકે છે. જેટ વિમાનોની ઝડપી અને સીધી જવરને કારણે દુનિયાના પ્રવાસીઓ હવે થાડા કક્ષાકામાં જ હજારો માઇલ દૂર પહેાંચીને, ચેડા દિવસની મેાજ માણીને થોડા કક્ષાામાં સ્વદેશ પાછા કરી શકે છે. દુનિયાના કેટલ,ક શ્રીમંત દેશા પાસે એટલુ અઢળક નાણુ` છે કે સરસ પચતારક ટુટો દ્વારા પટન ઉદ્યોગને વિકસાવીને સારા લાભ ઉઠાવવાની તક કેટલાય દેશ માટે વધતી જાય છે.
વર્
પ્રશુદ્ધ જીવન
પ*ટન ઉદ્યોગના વિકાસ થતાં દુનિયાનાં કેટલાય શહેરમાં મોટી મેાટી પાંચતારક હોટેલ છેલ્લા બેત્રણ દાયકામાં સ્થપાઇ છે. એક રાત રહેવાના પાંચ-દસ દુજાર રૂપિયા સુધીનુ ભાડુ એવી કેટલીક હાર્ટલેામાં લેવાય છે. આટલી મોંઘી હોટેલમાં શુ રહેવા જતું હશે એવા ભાપણુને પ્રશ્ન થાય, પરંતુ નજરે જોઇએ ત્યારે ખબર પડે કે દુનિયાભરના શ્રીમત પ્રવાસીએથી તેવી હૉટેલે ભરચઢ રહે છે. એવી હોટેલની ડિઝાઇન દુનિયાના શ્રેષ્ઠ આર્કિ ટેકટા પાસે કરાવાય છે. એક જુએ મને એક ભૂલે એટલી ધી નવીનતા તેના વાતાવરણુમાં, તેની ડિઝાઇનમાં, તેનાં કૂનઝાડ અને ફુવારામાં, તેના સ્વીમિંગ પુલ અને રૅસ્ટારાનાં શણગારમાં, વિવિધ ચીજવસ્તુની પસદગીમાં અને ગઠવણીમાં જોવાય છે. એકલા ઓસ્ટ્રેલિયાની હૉટેલેના સ્વીમિંગ પુલની ડિઝાઇન ઉપર કાઇ લેખક સારા ચિત્ર અભ્યાસગ્રન્થ પ્રગટ કરી શકે એટલુ બધુ વૈવિધ્ય ત્યાં છે.
તા. ૧૬-૬-૮૭ પ્રવાસીઓ આવે છે. પાતાના વતનથી આવીને સીધા હોટેલમાં પહેાંચે છે. પંદર-પચીસ દિવસ હૉટેલમાં રહે છે અને આખા વસ સ્વીમિંગ પુલ પાસે કે કિનારાની રેતીના તડકામાં અધ્ નગ્ન શરીરે માત્ર સ્વીમિગ કાસ્ચ્યુમ પહેરીને પડયા રહેવાની પ્રવૃત્તિ કરીને છેવટે સીધા પોતાના વતન ચાલ્યા જાય છે. પોતાના વતનને! આકરા શિયાળે આવી રીતે તે નિવારે છે. અને શરીર માટે આવશ્યક શકિત મેળવીને પાછા કરે છે. ઋતુ અનુસાર સ્થળ[તર કરનારાં પક્ષીએ (Migrating birds) શિયાળામાં જેમ યુરોપની ઉત્તરેથી ઊડતાં ઊડતાં આફ્રિકા અને એશિયાના દેશમાં આવી પહેોંચે છે તેમ Migrating Touristsની સખ્યા હવે જેટ વિમાનેાની વધતી જતી સગડાના કારણે દુનિયાભરમાં દિન-પ્રતિદિન વધતી જાય છે. પ્રવાસીઓને આકર્ષવાના અવકાશ વર્તમાન સમયમાં એટલે બધા વધતા જાય છે કે અવિકસિત દેશેએ આવી તક ગુમાવવા જેવી નથી. ભારતમાં વિદેશી મૂડીના રોકાણને માટે વધુ પડતાં કડક નિયંત્રણા છે; અનેક અટપટા કાયદા છે; સરકારી વિધિઓની જટિલ જ જાળ છે અને ડગલે ને પગલે ભ્રષ્ટાચાર છે. એ બધા અવરેધા ઝડપથી દૂર કરીને પશુ સરકારે આ ખાખતમાં વિશેષ જાગૃત થવાની જરૂર છે.
તડકા કેટલા ક્રિમતી છે એ તે વિદેશમાં ઠંડા પ્રદેશમાં ચાવીસે કલાક વાદળાથી ઘેરાયૈલા આાકાશવાળા હવામાનમાં રહેતા લાકાને જ્યારે મળીએ ત્યારે તેની ખાતરી થાય છે. યુરોપ-અમેરિકાના લાખા સહેલાણીઓ શિયાળાની ઋતુમાં (અન્ય ઋતુમાં પણુ) એશિયા । આફ્રિકામાં સમુદ્રકિનારે આવેલી સારી હોટલેમાં માત્ર તડકા માણવા માટે જ જાય છે. માણુવા માટે જાય છે તેમ કહેવા કરતાં તડકા ખાવા જાય છે એમ કહેવુ કદાચ વધારે યોગ્ય ગણાય. સવારથી ઊડીને સાંજ સુધી હેટેક્ષના ખુલ્લા ચેગાનમાં કે હોટેલને અડીને આવીને સાગરના કિનારાની રેતીમાં તડકામાં પડયા રહેવાનું તેમને ખૂબ પ્રિય હોય છે. તડકાના અભાવના કારણે શરીરમાં ખૂટતાં વિટામિન અને અન્ય શક્તિ મેળવી લેવાના એક માત્ર માશયથી પશુ કેટલાક
પ્રવાસના શોખ વિશે ભારતના લેાને કહેવું પડે એમ નથી, કારણુ કે તીથ યાત્રાનું માહાત્મ્ય તા બા પ્રાચીનકાળથી સ્વીકારાયેલુ છે. હુજારા વર્ષ' પૂર્વ' ભારતના ચાર છેડે માવેર્લા ચાર ધામેાની પગપાળા યાત્રા કરનારા અનેક યાત્રિકા થઇ ગયા. મેડી નદીની પરિક્રમા કરનારા યાત્રિકાને ઇતિહાસ પણ મળે છે ઘર છેાડી બહાર નીકળી યાત્રા કરવી એ ભારતીય લેાકાના લોહીમાં રહેલા સરકાર છે. વર્તમાન સમયમાં સ્મૃતિ વસતિ, નબળા આર્થિક સંજોગો અને સુવિધાના અભાવના કારણે ભારતના યુવાનામાં ખડતલ પ્રવાસની તમન્ના જેટલી ખીલેલી હોવી જોઇએ તેટલી જાતી નથી. દક્ષેા, વેલા, પુષ્પા, કળા, પક્ષી, પ્રાણીઓ, શંખલા વગેરેની ઓળખ ભારતીય સુશિક્ષિત યુવાનેાતે ધણી એછી હોય છે. એવી અન્ય સ્થળે પ્રત્રાસ કરવા જયારે તે જાય ત્યારે પશુ તે સ્થાનિક પ્રદેશ સાથે આત્મીયતા ઓછી અનુભવે છે. કેટલ[ય શ્રીમત યુત્રક, યુવતીઓને મન પ્રવાસ એટલે કાઇ સ્થળે જઇ એરકન્ડિશન્ડ રૂમમાં ભરાઇ જઇ ટી. વી. પરના કાયક્રમે જોયા કરવા અને જાતજાતની વાનગીઓના એર માપી હાટેલના નાકરાને ક્રૂઝવવા અને ધમકાવત્રા, એથી વિશેષ રસ પ્રવાસમાં તેમને હોતા નથી. એવા કેટલાકની બહાદુરી હાટલામાંથી કાષ્ટ સારી ચીજવસ્તુ ઉઠાવી લાવવામાં જ હોય છે. દિલ્હીની એક શ્રીમંત મહિલાએ પોતાના પતિને રિયાદ કરતાં કહ્યું કે માણા ધરનોકરને તરત રજા આપી દેવાની જરૂર છે, કારણ કે તે ાપણા સારામાં સારા ખે ટાવેલ ચેરી ગયા છે'. પતિએ પૂછ્યું', : ટેવેલ ચેરી ગયા ?” મહિલાએ કહ્યુ કે, ‘ઢોંગકોંગની હિલ્ટન હોટેલમાંથી આપણે જે ઉઠાવી લાવ્યા હતા તે ચારી ગયા છે.' આ તે એક ટૂચકા જેવું દૃષ્ટાન્ત છે. પરંતુ આપણા યુવાન વતા કે આપણા પ્રવાસીઓને દેશ-વિદેશના પ્રવાસ પ્રત્યેના અભિગમ વધુ ઉત્સાહજનક, તંદુરસ્ત અને પ્રામાણિક થવાની જરૂર છે.
પ્રવાસ કે પર્યટનને હવે વેપાર-ઉદ્યોગ તરીકે ઓળખાવવામાં (અનુસંધાન પૃષ્ઠ ૪૧ ઉપર)