Page Text
________________
-
in
R
પ્રય વન
તા૧-૨- *. ', ' ' . . . . . . ‘આ
‘ઝબકારના નિબંધ
કાર
- જ, બળવંત જાની - તાજેતરમાં પ્રગટ થયેલ લબ્ધપ્રતિષ્ઠ સર્જક શ્રી રજનીકુમાર તથ્ય અને સત્યને જાળવીને સામગ્રીને રસકીય પદાથરૂપે મૂકવામાં પંડ્યાને લેખસંગ્રહ ‘ઝબકાર એ હકીકતે તે અંગત નિબંધ રજનીભાઈ પુરા સફળ થયા છે. એ નિરુપણને જ જોઈએ. લલિત નિબંધને સંચય છે.
તમારી આંખમાં મને લાગણીના એઘ દેખાય છે. આ નિબંધ એ આત્મલક્ષી સાહિત્ય પ્રકાર છે. આપણે ત્યાંના
સાડાત્રણ વરસ મે તમારું મૃદુ, વત્સલરૂ૫ ભરપેટ માણી લીધું ગુજરાતી અંગત નિબંધે બહુધા બિનંગત બાબતેને અંગત
છે-હવે મારી અંતિમ ક્ષણે તમારે હાથ મારા હાથ ઉપર અનુભૂતિના રૂપમાં અભિવ્યકિત અર્પતા હોય છે. પરિણામે આ
રાખજો, જેથી જન્મજન્મ તમારે જ સાથ રહે.” મેં એને નિબંધે ધારદાર, તીવ્ર સંવેદનાનુભવ કરાવનારા કે સ્પર્શદાયી
કહ્યું, “તું સુખેથી સિધાવ. ચિંતા ન કર.” એનો હાથ પકડી બની રહેતા નથી “ઝબકારે” એ પ્રકારનો નિબંધસંગ્રહ નથી
લીધે, બીજો હાથ એના માથે ફેરવે. બેઃ નસીબ હશે એવું વિધાન કરી શકાય એવાં ચક્કસ પ્રકારનાં તાર્કિક
તે જન્માંતરે કયારેક પાછાં મળશું. તું મુક્ત થઈને જાજા કારણે પણ છે.
જીવ, તારે પંથ પ્રકાશથી ઝળહળા. તારો પંથ પ્રકાશમય હે. ( પિતાના અનુભવજગતના પ્રસંગને રજનીકુમાર પંડયા એણે છેલ્લું ડચકું ખાધું અને ગઈ. એના મૌમાં મેં પાણી જે રીતે કલારૂપ અર્પે છે એમાંથી એમની અંગત નિબંધ- ટયુ, જીભ અંદર લીધી. પિપચાં બંધ કરી દીધા અને જે સજન કળાશકિતના દર્શન થાય છે.
ચાદર તાણીને એને ચહેરો ઢાંકી દેવા જાઉં છું ત્યાં જ મારી - “ઝ કારમાં કુલ ૧૬ નિબંધો છે. બહુધા કેઈ ચરિત્ર બેબી પારુલ ખેલી ઉઠીઃ “પપ્પા જઓ, જુઓ મારી બાને આ નિબંધમાં કેન્દ્રસ્થાને હોય છે. પણ એ ચરિત્રને ઉપસાવવા ચહેરે કેવા સુંદર લાગે છે. પહેલાં તો એ જ–નહીં પપ્પા ?” માટે અંગત અનુભ, અન્ય ચરિત્ર કે પરિસ્થિતિનું સજને આ સંગ્રહના બીજા પણ અનેક નિબંધ, સંવાદ, કયાંક તેઓ કરે છે અને નિરુપણુ શૈલી એ રીતની હેય છે કે
સીધું કથન (સુંદર પદાવલિ) અને બહુધા પ્રસંગોજનથી એમાંથી વાર્તા ન સર્જાતાં કે ચરિત્ર-નિબંધ ન સર્જાતાં
અંગત નિબંધનું રૂપ ધારણ કરે છે. બહુધા સાંપ્રત સમયની અંગત નિબંધ-લલિત નિબંધ” સજાય છે.
અવસ્થિતિને પ્રણાવતાં આ નિબંધે એક રીતે દસ્તાવેજી નિબંધ એ હકીકતનિષ્ઠ સાહિત્ય સ્વરૂપ છે એટલે આલેખ પણ બની રહે છે. એ રીતે પણ મારે મન એનું બહું વાભાવિક છે કે એમાં કલ્પનાપ્રાધાન્ય, વર્ણનપ્રાચુર્ય કે મેટું મૂલ્ય છે. માનવીય સંવેદનાના ઉદ્દગાતા શ્રી રજનીકુમાર અલંકૃત ગદ્ય આવકાર્ય ન જ બને, કારણ કે સર્જકને ઉપક્રમ પંડયાને આ નિબંધ સંગ્રહ “ઝબકાર' કોઈ પણ વ્યકિતએ હકીકતેને પ્રસ્તુત કરવાનું હોય છે. પણ અહીં સર્જકની વાંચવા જેવું છે. શબ્દચયનની માધુર્યાતા – પદાવલિ – સ્પર્શક્ષમ છે જે આખા નિધની તથપૂર્ણ સામગ્રીને એક પ્રકારનું કલાકીય રૂપ
સાભાર સ્વીકારે અપવામાં પણ બહુ મોટું કારણભૂત તત્ત્વ બની રહે છે. માતાની સાથેના ચારેક પ્રસંગને અનુષંગે
8 उत्तरायभ्ययन के सूकत वचन
લેખક-સંપાદક : પૂ. મુનિશ્રી લલિતપ્રભસાગર મહારાજ માતાની તીવ્ર સ્મૃતિને અભિવ્યકિત અપતી સંગ્રહની પ્રથમ રચના “હું, બા અને અસ્થિ માં સર્જકને ઉપક્રમ માત્ર બાની -
પૃષ્ઠ : ૮૮ મૂલ્ય : ૪-૦૦ જ વાત કહેવાનું હોવા છતાં એ કૃતિ બા વિષયક ચરિત્ર
પ્રકાશક : જયશ્રી પ્રકાશન નિબંધ બની જતી નથી. અહીં પિતાની સ્મૃતિ, પિતાનું ૨૨ એ, બુધ એસ્તાગર લેન, કલકત્તા-૭૦૦૦૦૯ અનુભવજગત અને માતાનું મૃત્યુ વગેરેને સાંકળી લેતું એક પ્રતીક્ષા (વાવાઝ૬) જ રથળ અને આખરે એમાંથી ઉપસતું માતાનું ચરિત્ર અને
લે. ૫. મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગર સર્જકનું ભીતરી જગત આપણા આસ્વાદને વિષય બની રહે છે. પૃષ્ઠ : ૦૮ મૂલ્ય : ર. ૧૦ - “પાનખરમાં દિવસે વસંતના' માનવીને ટકાવી
પ્રકાશક : ઉપર મુજબ રાખનારું બળ કેટલું અને કેવું પ્રભાવક છે એની પ્રતીતિ # ન પ્રિયતે ' '
કરાવતે નિબંધ છે. “ગિન્ગોલાણું” અને “નૂરજહાંની આંખમાં લે. પ્રિયદર્શન (પૂ. પં. શ્રી ભદ્રગુપ્તવિજયજી મહારાજ) ' માસુ” નિબંધે પણ એ કાટિના નિબંધે છે. વીસ વર્ષ
પૃષ્ઠ : ૧૧૯ મૂલ્ય : રૂ ૧૦ પછી માંથી રિલાયન્સવાળા શ્રી ધીરુભાઈ અંબાણીને અતીત પ્રકાશક: શ્રી વિશ્વકલ્યાણ પ્રકાશન ટ્રસ્ટ, કઈ નગરની
અને લેખકની પ્રકૃતિ એક સાથે ઉપસે છે. 'દીવના દરિયા કિનારે પાસે, મહેસાણા (ઉ. ગુજ.) પીન ૩૮૪૦૦૨ આ નિબંધ શુદ્ધ પ્રણયભાવનાનું બળવાન ઉદાહરણ છે.
४ जिनवाणी-आवक धर्म और समाज संगोष्ठी विशेषांक | ‘સવિતાનું ડૂબવું તે' નિબંધની વિષયસામગ્રી એ સર્જકની સંપાદકઃ ડે. નરેન્દ્ર ભાનાવત સુખ્યાત વાર્તા ‘ચંદ્રદાહ’ની. પ્રેગનન્ટ મેમેન્ટ છે. આ નિબંધમાં
પ્રકાશક: સન્યજ્ઞાન પ્રચારક મંડળ, બાપુ.બાર, જયપુર-૩ '. સવિતાબહેન રાણપુરા અને દિલીપ રાણપુરાની સાથે સાથે સર્જકનું
કાળાજકુર સમવાયાગુરૂં . . . . . ચિત્ત પણ આવિકાર પામ્યું છે. અહી ક્રમબદ્ધ રીતે કરણને
- સંપાદક: પૂ. મુનિશ્રી જષ્ણુવિજયજી મહારાજ - , પરાકેટિએ પહેચાય છે. અને એમાંથી ઉપસતી દિલીપભાઇની સ્થત સર્જકની નિબંધલેખન કળાનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે.
પૃષ્ઠ : ૩૯૩ ૪ ૫ બાઈકિંગ ક મૂલ્ય : રૂ. ૧૨૦
વાહ રાણા
થી ઉપસતી હિરણ છે.
| SR No. | 525971 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 1986 Year 47 Ank 17 to 24 and Year 48 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramanlal C Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 252 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 27 MB |