________________
-
અઠવાલ
પાન-શ્રેણીના ચોથા
ક .૧૬-૫-૮૪
પ્રબુદ્ધ જીવન મિશ્ર સરકાર : લોકશાહીમાં એક વિકલ્પ
* સંકલન : જયેન્દ્ર શાહ (ગતાંકથી પૂણ) ,
શ્રી જયપ્રકાશ નારાયણ અને આચાર્ય કૃપલાની સાચા અર્થમાં શ્રી એમ. વી. કામથી
કર્યા હતા આજે તેમની ખોટ આપણને સાલે છે. વ્યાખ્યાન-શ્રેણીના ત્રીજા દિવસે જાણીતા પત્રકાર શ્રી
શ્રી સતીશચંદ્ર અગ્રવાલ પર એમ. વી. કામથે જણાવ્યું હતું કે આગામી ચૂંટણીમાં કોઈ
વ્યાખ્યાનશ્રેણીના ચોથા દિવસે ભારતીય જનતા પક્ષના એક પક્ષને બહુમતી મળશે નહિ. મિત્ર સરકાર અનિવાર્ય
સંસદસભ્ય શ્રી સતિશચંદ્ર અગરવાલે જણાવ્યું હતું કે ની રહેશે. આવી મિશ્ર સરકાર રચવા માટે આપણે સૌ
મિશ્ર સરકાર એ નબળી સરકાર છે એ માન્યતા ભૂલભરેલી એકત્ર થઈએ અને લેકે માસે આપણી વિશ્વસનીયતા પુરવાર
છે. આજે કેન્દ્રમાં ઈન્દિરા સર્વોપરી નેતા છે. સંસદમાં બે કરીએ તે આજના સંજોગોમાં જરૂરી છે.
તૃતિયાંશ બહુમતી ધરાવે છે, કેઈ તેને પડકારી શકે તેમ આપણી સમક્ષ શી વાસ્તવિકતાઓ છે તે આપણે પ્રથમ
નથી, અને વર્તમાન સરકાર એક જ પક્ષની હોવા છતાં “સમજવું જોઈએ. આગામી ચૂંટણી એક વર્ષની અંદર
તે સાવ નબળી પુરવાર થઈ છે. આસામ, પંજાબ થવાની છે, શ્રીમતી ગાંધીએ જવું જ રહ્યું. આપણામાં તેમને
અને બીજી અનેક સમસ્યાઓ અંગે હાલની સરકાર કરાવવાની ક્ષમતા છે. આ ત્રણ વાસ્તવિકતાએ આપણે
કેઈ પણ પગલાં લઈ શકતી નથી. તે શું હાલની સરકાર સમજી લેવી જોઈએ. તેમણે વધુમાં કહ્યું હતું કે લેકે નેતાની
નબળી નથી? વિશ્વસનીયતાથી આકર્ષાય છે. કાર્યક્રમ ગમે તે હોય, કામગીરી
૧૯૭૭ની પરિસ્થિતિને ઉલ્લેખ કરતાં તેમણે જણાવ્યું જમે તેટલી સારી હોય પણ જે વિશ્વસનીયતા ગુમાવે હતું કે જનતા સરકાર નિષ્ફળ નથી ગઈ. તે પક્ષનાં ઘટકે નરેને લેકે પસંદ કરતા નથી. કટોકટીના વર્ષમાં શ્રીમતી
વચ્ચેના મતભેદોના કારણે સરકાર તૂટી હતી. દુનિયાના ચાંધીએ અર્થતંત્રમાં અભૂતપૂર્વ સિદ્ધિઓ મેળવી હતી ઇતિહાસમાં કયારે પણ એવું બન્યું નથી કે પ્રથમ સરકાર છતાં તેમને પરાજય થયો હતો, કારણ કે તેમણે વિશ્વસનીયતા
રચાયા બાદ પક્ષની રચના થઈ હોય. ૧૯૭૭ માં પ્રથમ. ગુમાવી હતી. પંજાબની સમસ્યા તેમનાથી હલ થઈ શકતી સરકારની રચના થઈ ત્યાર બાદ વિધિસર રીતે જનતા પક્ષની “ખથી. ભ્રષ્ટાચાર અંગેના કાયદામાં સુધારો કરવા તેમણે રચના કરવામાં આવી. "સંમતિ આપી. પછી શ્રી રાજીવ ગાંધીએ નિર્ણય બદલ્ય.
આજ સાવાદી પક્ષે સિવાયના બાકીના પક્ષોમાં • એમાં વિશ્વસનીયતા કયાં રહી ?
સિદ્ધાંત કે નીતિઓ અને કોઈ જાતના મતભેદો નથી. ફકત તેમણે વધુમાં કહ્યું હતું કે ભાવિ વડા પ્રધાન તરીકે વ્યકિતઓ વચ્ચે ઘર્ષણ છે. રામકૃષ્ણ હેગડેને પસંદ કરું છું. તેઓ આધુનિક દષ્ટિકોણ
આગામી વર્ષોમાં મિશ્ર સરકારને યુગ આવી રહ્યો છે. ધરાવે છે. કુશળ વહીવટકર્તા છે. હિન્દી સારું બાલી જાણે છે અને રાજકારણના વર્ષોના અનુભવી છે. વિરોધ પક્ષોએ :
ભા. જ. ૫. અને લેકદળે એક વર્ષથી નેશનલ ડેમોક્રેટીક
એલાયન્સ નામથી એકીકરણને પ્રયોગ કર્યો છે તેમાં રાષ્ટ્રીય --જામૂહિક કતની ભૂમિકા નિભાવવી પડશે. આજે વિરોધ ‘પક્ષોમાં સિદ્ધાંતિની દષ્ટિએ કઈ મતભેદ નથી, મતભેદ
વિકલ્પની ખોજ કરવાને ઈરાદો છે. અમે ઇચછીએ કે પ્રામાણિક કિતત્વ અંગે છે.
ઇરાદાઓ અને નિષ્ઠાથી બીજા પક્ષે પણ ભેગા મળે અને તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે ચૂંટણી પછી દરેક
સામ્યવાદી પક્ષો તથા મુસ્લીમ લીગને બાદ કરતાં મોટા પાયે રાજ્યમાં ઈન્દિરા કોંગ્રેસની હાર થવાની પૂરી શક્યતા છે.
જોડાણ સાધવામાં આવે. . . . . ‘યહારાષ્ટ્ર, કર્ણાટક, ૫. બંગાળ જેવાં રાજમાં પ્રાદેશિક પક્ષે * ચૂંટણી પછી એન. ડી. એ., યુનાઇટેડ ફ્રન્ટ, પ્રાદેશિક
જોર બતાવશે. જ્યારે પ્રાદેશિક પક્ષની પ્રાદેશિક પક્ષ તરીકે પક્ષે તથા સામ્યવાદી પક્ષોનું જૂથ એમ ચાર જાતનાં - ટીકા કરીએ છીએ ત્યારે એક વાત ખાસ નોંધવા જેવી છે કે ચૂંટાશે. આ જૂથમાંથી મિશ્ર સરકાર રચવાની શકયતા ઊભી - આ દેશમાં એક ૫ણું રાષ્ટ્રીય પક્ષ નથી, કેસ (આઈ) થશે. તેમાંથી રાષ્ટ્રીય વિકલ્પ ઉમે થશે. પરંતુ માત્ર એક્તાથી જહાં નહીં. ચૂંટણીમાં કોંગી હારશે તે પણ વિરોધ પક્ષો એક - આ કામ નહિ થાય. અન્ય પક્ષના સહયોગમાં નિષ્ઠાથી થઈ શકશે નહીં. આ એક મોટું ભયસ્થાન છે એમ એમણે પ્રામાણિક ઇરાદાથી કામ લેવું પડશે. ' 'મેિર્યું હતું.
ચારે દિવસની વ્યાખ્યાનમાળાનું પ્રમુખસ્થાન શ્રી - ભારતની ન નિવારી શકાય તેવી બે વાસ્તવિકતા ગરીબી
અમર જરીવાળાએ લીધું હતું. પ્રથમ દિવસના વ્યાખ્યાતા અને જ્ઞાતિવાદ-કદી દૂર થઈ શકે તેમ નથી. દેશની ૫૨ ટકા શ્રી ચંદ્રશેખરને પરિચય મુંબઈ જનતા પક્ષના પ્રમુખ શ્રી જી, વસતિ ગરીબીની રેખાથી નીચે જીવી રહી છે ત્યારે દરેક છે. પરીખે, બીજા દિવસના વ્યાખ્યાતા શ્રી ઇ. એમ. એસ. પક્ષને એક મુદ્દાને કાર્યક્રમ હવે જોઈએ કે આ લોકોને
નામ્બુદ્રીપાદને પરિચય માકર્સવાદી પક્ષના પોલીટબ્યુરોના | દઈ રીતે ઊંચે લાવી શકાય.
સભ્ય શ્રી એસ. વાય. કેલહાટકરે, ત્રીજા દિવસના વ્યાખ્યાતા : : શ્રીમતી ગાંધીએ દેશના અને દેશવાસીઓના આત્મ શ્રી એમ. વી. કામથને પરિચય “જન્મભૂમિ' અને જન્મભૂમિ
ૌરવને ભયંકર હાનિ પહોંચાડી છે. આ આત્મ ગૌરવને ઉપર પ્રવાસી'ના તંત્રી શ્રી હરીન્દ્ર દવેએ અને ચોથા દિવસના 'કાવવા વિરોધ પક્ષોએ સંગઠિત પ્રયાસે કરવા પડશે. આજે વ્યાખ્યાતા શ્રી સતીશચંદ્ર અગરવાલને પરિચય, શ્રી વિરેન, વિરોધ પક્ષને માર્ગદર્શન આપવા માટે કઈ કર્તા નથી. શાહે આપ્યો હતે. . . ' ''' , , , , ,