________________
Regd. No. MH. By/South 54 Licence No. : 37
1
‘પ્રબુદ્ધ જૈન'નું નવસંસ્કરણ
વર્ષ ૪૫: અંક: ૨૪
પ્રબુદ્ધ જીવને
-
મુંબઈ ૧૬ એપ્રિલ ૧૯૮૨, શુક્રવાર વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૨૦ : પરદેશ માટે શિલિગ ૬૦
મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું મુખપત્ર પાલિક
છૂટક નકલ રૂ. ૧-૦૦
તંત્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ સહતંત્રી રમણલાલ ચી. શાહ
ગાંધી કુટુંબનો કલહ અને દેશની પનોતી
I ચીમનભાઈ ચકુભાઈ શાહ વળતી ઈન્દિરા ગાંધીએ, મા ૨૯, સોમવારની રાત્રે, ઈન્ડિયન એકસપ્રેસમાં ૩૧મી તારીખે પ્રકટ થઈ. ૨ા જવાબ
* તેમના પ્રિય પુત્ર સંજ્ય ગાંધીની ૨૫ વર્ષની વિધવાને, પહેલું વાકય, ઈન્દિરા ગાંધીને ચોક ઝાટકે કાપી નાખે છે. એ પહેલું તેના બે વર્ષના બાળક સાથે, તત્કાલ, પિતાનું નિવાસસ્થાન છોડી વાકય છે: જવા આદેશ આપ્યો. ૨૯મી તારીખે, ૧ સફદરજંગ રોડ પર શું બન્યું As usual you have written a letter meant for તેના વિવિધ અહેવાલો વર્તમાનપત્રોમાં વિગતથી આવ્યા છે અને publicity and the press. In that are several stateઅફવાઓ તેથી પણ વિશેષ ફેલાઈ છે. ૨૮મી તારીખે મનેકા ગાંધી ments that are quite simply not true. લખન સંમેલનમાં હાજરી આપી દિલ્હી પાછી ફરી તે દિવસે, ઈન્દિરા ગાંધીને કહાં, તમે જુઠું લે છે અને પ્રચાર માટે જપત્ર વડાપ્રધાનના નિવાસસ્થાને પેલીસની મોટી જમાવટ હતી. ૨૯ભીને લખ્યો છે. ઈન્દિરા ગાંધીએ મનેકાના ગેરવર્તણૂંકની રિયાદ કરી દિવસ, ધાંધલધમાલ, શોરબકોર, કોલાહલ, આકો અને પ્રતિઆકો
હતી, કોઈ દિવસ તેમને આપવું જોઈનું માન આપ્યું ન હતું. તેના પિમાં વીત્યું અને છેવટે રાત્રે દસ વાગે મનેકા ગાંધીએ વિદાય લીધી. કુટુંબ અને કુળની પરંપરા ભિન્ન હોવા છતાં, તેને પુત્રવધુ તરીકે પ્રાપ્ત થતા અહેવાલ મુજબ, મનેકા ગાંધીને ટેલિફોન કાપી નાંખે
લીધી, એજ્ય સતત તેના વર્તનની ફરિયાદ કરતા હતા વગેરે. મનેકાર હતું, તેના ભાઈ અને બહેનને આવતાં થોડો વખત અટકાવ્યા હતા, જવાબ આપ્યો. આ ઘરમાં મેં જે અપમાને સહન કર્યા છે અને તેના નેકરને રજા આપી હતી, ધીરેન્દ્ર બ્રહ્મચારીએ તેના સામાનની જે શારીરિક અને માનસિક ત્રાસ ભોગવ્યો છે તે કોઈ મનુષ્ય સહન ઝડતી લેવા પ્રયત્ન કર્યો, ઉગ્ર બોલાચાલી થઈ, નેકર, આયાએ, ન કરી શકે તેવા હતા. બધો વખત ભડિયા વિના મને મારી રીતે પોલીસ વગેરેની રૂબરૂ આ બધું નાટક ભજવાયું. મનેકા ગાંધીને કહે. જીવવા , વગેરે. વિામાં આવ્યું કે તેણે તેની માને ત્યાં જવું, તેણે જવાબ આપ્યો કે વર્તમાનપત્રોમાં નિવેદને અને પ્રતિનિવેદન . આમાં મારે મનફાવે ત્યાં જઈશ. મનેકા ગાંધીએ બે દિવસનો સમય માગ્યો કોણ સાચું અને કોણ ખોટું તે શેધવાની ભાંજગડમાં પડવાની પણ તત્કાલ ઘર છોડી જવા હુકમ થયો. તેના પુત્ર વણને તાવ હતો, જરૂર નથી, પણ ઈન્દિરા ગાંધી ઇરની આ ફજેતી જાહેર થવા તેને લઈ જતા રોકવા પ્રયત્ન થયે, અને ઈન્દિરા ગાંધી તરફથી કેમ દીધી (જાહેર કરી)? પોતે જાણતાં હોવા જોઈએ કે પિતાની મનેકા ગાંધીને એક પત્ર આપવામાં આવ્યો અને મનેકા ગાંધી મિડી પ્રતિષ્ઠાને ધક્કો પહેચો. મનેકાને કઈ ગુમાવવાનું, નથી, તેમણે જ રાત્રે દિલ્હીની એક હોટેલમાં જઈ રહ્યાં.
બધુ ગુમાવવાનું છે તે છતાં આમ કેમ કર્યું? ઈનિદરા ગાંધીએ કહ્યું સાસુ-વહુના આવા કલહ આપણા દેશમાં સામાન્ય છે. મોટા કે મનેકાને રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘનો ટેકો છે, ભાજપનો ટેકો છે, ઘરની થોડી મોટી વાત, પણ નવાઈ પામવા જેવું કાંઈ નથી. સૌ બહુગુણ અને જર્જ ફર્નાન્ડિઝ્મ ટેકો છે, કોઈને કશું વિદેશી એ જ માટીના માનવી છે.
તને હાથ છે. ૨૫ વર્ષની આ છોકરીએ એવું શું કરી નાખ્યું કે આ વાત કદાચ આટલેથી પતી જાત-બધે બને છે તેમ તે
ઈન્દિરા ગાંધી ચાટલાં બધા બ્લાવર બની ગયાં, મે બળવો થયો
હોય અને ભીરપણે પડકાર ઝીલતાં હોય તેમ દેખાવ થઈ ગયો. કદાચ ભુલાઈ જવાની અને ફરી મનમેળ થાય.
ઈન્દિરા ગાંધી એટલા બધાં ભયભીત કેમ છે? અથવા ઈરાદાપૂર્વક પણ ઈન્દિરા ગાંધીએ, લાગે છે કે ઈરાદાપૂર્વક, તેને વ્યાપક દેખાવ કરે છે? કોંગ્રેસ પક્ષને માટે મોટો ખતરો હોય તેમ આ લખન સ્વરૂપ આપ્યું. પોતે મનેકા ગાંધીને લખેલ પત્ર રાતોરાત સંમેલનને પક્ષવિરોધી પ્રવૃત્તિ ગણાવી. એની ઉપેક્ષા કરી હત, સમાચારસંસ્થાઓને પહોંચાડશે. વર્તમાનપત્રને પિતાને કેસ ૨જ
સંજય ગાંધીના પાંચસૂત્રી કાર્યક્રમને અમલી બનાવવા આ સંમેલન કરતા હોય તેમ અહેવાલો અપાયા અને બીજે દિવસે સવારે દેશના
હનું તે હળવા દિલે સફળતાને સંદેશ મોકલ્યો હોત, મનેકાને ઘરવર્તમાનપત્રમાં આ બધા અહેવાલ પ્રકટ થયા. એક ગૃહકલહ
આંગણે સમજવી ઠપકો આપ્યો હોત, તેમ ન બનત? અથવા બાજી હતો તેને રાજકીય અને રાષ્ટ્રીય સ્વરૂપ અપાયું. વર્તમાનપત્રોને હાથની બહાર ગઈ હતી, તેને ડામવા, માખીને મારવા હાડો ઉપાડવાની ખેરાક મળી ગયો.
જરૂર હતી? - ઈન્દિરા ગાંધીએ આવું કેમ કર્યું? તેનાં કારણે વિચારીયે તે તેમના જ ઘરમાં રહી તેમની વિરુદ્ધ પ્રચાર કરે અથવા તેમના પહેલાં, મનેકા ગાંધીએ શું કર્યું તે જોઈએ. એ પણ ઓછી ઊતરી નહિ. વિરોધીઓને આશ્રય આપે તે સહન ન થાય એ સમજી શકાય તેવું 'ઈન્દિરા ગાંધીના પત્રને તત્કાલ પોતાના હસ્તાક્ષરમાં સણસણત છે, પણ શાતિથી, અથવા થોડા સમયમાં, મનેકાને જુદા રહેવાની ! જવાબ આપે. વર્તમાનપત્રોને મેકલાવ્યો અને તેની ફોટો કોપી ફરજ પાડી શકાત. આટલી બધી ઉતાવળ અને ઉગ્રતા શાને?