Prabuddha Jivan 1979 Year 42 Ank 01 to 16

SR No.: 525964
Original Sutra Author: N/A
Author: Chimanlal Chakubhai Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1979
Total Pages: 158
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 16 MB

Page 147

તા. ૧-૧૨-....
"
પ્રબુદ્ધ.'જીવન ,
ઓકસફર્ડમાથી
We were so happy hand in hand together,
And now I know whatever I may do, પૃથિવી તણું ભર્ગ, - ભૂષણ,
The road I tread can only lead me back, dear, સદીઓ : ઊજળું શાનતીર્થ આ
To Heidelberg again and you. ડગલે • ડગલે મહેકતી "
થયા કરે છે. ફરી ફરીને તમારી કને આવીશ, પ્રિય હાઈડબલબર્ગ કઈ વિદ્યાતપસીની ' સાધના.
ઓકસફર્ડ, વૉશિંગ્ટન, વિયેના!
- યશવંત ત્રિવેદી ભમ્ યાત્રિક આત્મતીર્થને લધુ શા આચમનેય તૃપ્ત હું.
શિવસંક૯૫ ‘ ૧,૧૬માંથી ઘડિયાળ - ત્રિકાળનું મુખ
માણસનું મન અદભૂત છે. તે સતત વિચારતું રહે છે. ઊંઘમાં મૃત ભાસે અહીંયાં ભલે, કવિ,
સ્વપ્ન રૂપે, જાગૃતિમાં સંકલ્પ વિકલ્પ રૂપે સારા અને ખરાબ
વિચારોનું આવાગમન ત્યાં ચાલે છે. આ મનને શાંત રાખવું ધરનું જ ત્રિકાળનું ઉર
જોઈએ. તેને બંધન અને મુકિતના વિચારોથી મુકત (free) ચિરમુદ્રા શુભ નામની તવ.'
રાખવું જોઈએ. શી રીતે? બાળપણથી જ મનને કેળવવાની રીતસરની છેલ્લે પશ્ચિમની જિજ્ઞાસા અને ઊંડી અધ્યયનશીલ
તાલીમ લેવી જોઈએ. માણસનું મન અતિ ચંચળ - વાંદરા તાને દાંત અવતારીશ. તા. ૯-૫-૭૯ એ યુ. કે. ના હાઈ
જેવું છે. સતત કૂદાકૂદ કરતું રહે છે. એક વસ્તુ વિષય કે કમિશનર માનનીય શ્રી એન. જી. ગોરે દ્વારા રાત્રે ૮-૦૦ વાગ્યે
સ્થળને ટી રહેવું તો નથી. તેને ઈચ્છા, વાસના, દ્વેષ અને અહં. ઓકસફર્ડ યુનિવર્સિટી કૉલેજમાં "Indian Thought and
કરાદિના વળગણે છે. રસ્તે ચાલ્યો જતે માનવી, તેની નજર દુકાLiterature વિશે મારું પ્રવચન ગોઠવાયું હતું. દોઢેક
નના શે કેઈસમાં રહેલા ગુલાબજાંબુ પર ચોંટાડે છે. મોઢામાં ક્લાક હું બોલ્યો હોઈશ. મેં મારા પ્રવચનમાં
જીભને સળવળાટ પેદા થાય છે. હાથ ખિસ્સામાં પહોંચી જાય છે.
એવું કહ્યું હતું કે, શંકાશીલ અવસ્થામાં હેમ્લેટ’ મૃત્યુ પામે
અને પગ દુશ્મન નજીક, ઘડીના છઠ્ઠા ભાગમાં તો પેલું ગુલાબ - આ પારે . અર્જન ભકિતયોગથી કૃષ્ણને ચરણે બધું
જબ “હજરીવાસી' બની જાય છે. આ છે મનની ચંચળતાનું ઉદાસમાપત કરી દઈને તરી જાય. છે. યુરોપ - અમેરિકામાં પ્રવ
હરણ. ખરેખર પેલા ચાલ્યા જતા માનવીને ભૂખ લાગી હોતી ચનને અંતે પ્રશ્નોતરીને રિવાજ છે. હું બોલીને બેસી ગયે.
નથી. ખાવાને ઈરાદો કે વિચાર પણ નથી હોતો. પણ “દષ્ટિદોષ” ક્લિફી ડીપાર્ટમેન્ટના એક સ્કોલરે અત્યંત નમ્રતાથી મને
મનને નડે છે. આ જ રીતે સુંદર યુવતીને જોવાથી પણ મન પ્રશ્ન કર્યો કે, પ્રૉફેસર, આપે હેમલેટ અને અર્જુન વિષે
વાસના - કામના ભણી હડસેલાય છે. પરંતુ, ગુલાબજાંબુ અને જે વિધાન કર્યું છે તે આપને ફરી વિચારવા જેવું લાગે છે? હું
ગુલાબના ફૂલ જેવી પેલી યુવતી. વચ્ચે આસમાન જમીનનો તે સમજું છું કે, હેમ્લેટનું મૃત્યુ ઉત્તમ પ્રકારનું છે, કારણ કે હેમ્લેટ,
તફાવત મને નોંધે છે. કઈ વાસના સંતોષવી અને કઈ સંખ્યા જીવન વિશેની સતત સમજણ કેળવવાની પ્રક્રિયામાં મૃત્યુ પામે
વગરની રાખવી તે તરત જ બુદ્ધિ નક્કી કરી દે છે. મનની મદદ છે. આપને કેમ લાગે છે?” મારે મુદદો. એને ગળે ઉતારવા
બુદ્ધિ આવે છે, આ કરવું કે ન કરવું? તે નક્કી કરવાનું કામ મેં ઠીક ઠીક પ્રયત્નો કર્યાનું મને સ્મરણ છે. એ સમજ્યો કે
મને બુદ્ધિ ઉપર છોડી દે છે. શું કરવાથી સારું થાય અને શું કરનહિ તેની મને ખબર નથી. પણ હું ઓકસફર્ડમાંથી જરૂર ઘણું
વાથી ખરાબ થાય - પિતાનું અને જગતનું એ વિશે માનવીનું શીખીને આવ્યો. કેટલું નવું અને અર્થપૂર્ણ મર્મધટન! કેટલી
મન સતત વિચારતું રહે છે. આ અર્થમાં મનનું ઉદ્ઘકરણ નમ્રતા! અને કેટલી પ્રબળ જિજ્ઞાસા!
(Sublimation) કરવું અત્યંત જરૂરી છે. એકવાર જે દિશામાં જવાની
મનને ટેવ પડશે તે પછી કાયમ માટે ચાલુ રહેશે. જીવનમાં ડગલે ' યુરોપ - અમેરિકાની કેળવણીને મારે એ જ અનુભવ ને પગલે નિર્ણય લેવાની ઘડી આવી પહોંચે છે. શ્રેય અને પ્રેર્યા વચ્ચે કાયમ રહ્યો છે. નિષ્ઠા અને વિજ્ઞાસા!
પસંદગીની પળ આવી પહોંચે છે. ત્યારે મને કોની પસંદગી કરે . ભારત આવ્યા પછી ય ત્યાંના તીર્થધામ સમાં વિદ્યાધામમાં
છે તેના ઉપર તેના ભાવનું નિર્માણને આધાર રહેલ હોય મન ગોચરી કરતું રહે છે. ડો. આકરંજન દાસગુપ્તાએ હાઈડલ
છે. એકવાર દિશા પકડયા પછી મને સ્વાભાવિક રીતે જ એ દિશામાં 'ના કિલ્લાની દુકાનમાંથી ત્રણ ચિત્ર ભેટ આપ્યાં હતાં. તેમાંનું
પ્રયાણ કરતું થાય છે. તેથી તો શાસ્ત્રોમાં કહ્યું છે, કે મને શિવસંકલ્પ (- lost my heart in Heidelberg') ની કવિતા
"કરતું થાય તે જોવું. સંકલ્પ ખરો, પણ કલ્યાણકારક, લ્યાણ શબ્દ - જો બેઠો છું. ચિત્રમાં નીચે નેકાર નદી ને તેને પુલ છે.
ખુબ જ વ્યાપક છે. જગતના કલ્યાણમાં જે વ્યકિતનું કલ્યાણ તે ઉપરવાસમાં ëિ છે. નીચે. સંગીતલિપિનું ચિત્ર અને
સમાયેલું છે. સત્ય દિશા, શિવસંપ અને સુંદરફળ ત્રણેને મેતી જવું ગીત છે. : : ' , ' ' .
સંગમ રચવા જોઈએ, એ ક્યારે રચાય? જ્યારે માનવીમાં મન,
વચન અને કર્મની એકતા સ્થપાય ત્યારે. મનના વિચાર સાથે Wherever I may wander far over land and sea, જીભથી ઉચ્ચારાયેલા શબ્દોને મેળ બેસે તો જે હાથપગ સત કર્મ In all the wide world over There's just one place તરફ વળે, અન્યથા નહીં. આ માટે સતત જાગૃતિ સાથે સખતે પરિed
for me, શ્રમ આવશ્યક છે. મનને વિવિધ અનુભવોમાંથી પસાર થતું રાખવું, Where love is forever, calling, And life is a dream સારા માઠા પ્રસંગે, અને એના દ્વારા પ્રાપ્ત થતું ખડતલપણું
- divine, Where I whisper'd low in the long ago,
મનની શક્તિને વધારે છે. જે મને મુશ્કેલીમાંથી માર્ગ કાઢવું
રહે છે તે ક્યાય છે, ટેવાય છે. વિપદ, દુ:ખ એ મનનો, મનને With your heart close to mine::.
ભાવતો ખોરાક છે. મનને કયારેય નવરું પડવા દેવું ન જોઈએ. The 'Far away. I roam, dear, wherever I may be, નવરા મનમાં ખરાબ વિચારો પ્રવેશે છે. સત કર્મમાં રમું પચ્યું When I am sad and lonely Your voice still calls રહેતું મને સક્રિય રહે છે. વિચારે ચડેલું મન એ ઝડપથી દોડી જતાં
to me વાહન જેવું છે. જ્યારે મને ગતિશીલ હોય ત્યારે તેના હિન્ડલ” And soon I will be returning to tell you I love ઉપર હાથની અને બ્રેક ઉપર પગની પકડ મજબૂત હોવી જોઈએ,
- a you so, જો તે ન હોય ને અકસ્માત થાય! મનને "અકસ્મત! '. શરતચૂક Then no more well. sigh As in days gone by , જેને અંગ્રેજીમાં (Absenc. of mind) કહે છે. ઘણીવાર For in my heart I know:, .
માણસ પૂળ રીતે હાજર હોવા છતાં મનથી ખોવાઈ ગયેલે માલમ Refrain I lost my heart in Heidelberg to you, પડે છે. અથવા તેનું મન શરીરને એક બાજુ મૂકી પોતે એકલું
A dear, ફરવા ઊપડી ગયેલું દેખાય છે. માટે તો મન દઈને કરેલા કર્મનું Beneth the blue of Summer Skies --- * * * મહત્ત્વ વિશેષ છે. મનથી –આત્માથી થતું કર્ય દીપી ઊઠે છે. . " I lived again and all the world seemed. , , આમ, આપણે જો આપણા મનને યોગ્ય દિશામાં વાળી
૬ *,
new, dear, જગતનું કલ્યાણ કરવામાં નિમિત્ત બની શકીએ તે એ બહુ મોટું કામ I saw the love light shining in your eyes; થયું ગણાય. મનને સંયમ અદ્ભુત છે. મન ઉપર આત્માને કાબુ