________________
Regd. No. MH. by youtb 54 Licence No.: 37
પ્રણ જૈનનું નવસંસ્કરણ વર્ષ ૩૯ : અંક: ૧૯,
મુંબઇ, ૧ ફેબ્રુઆરી ૧૯૭૫, શનિવાર વાર્ષિક લવાજમ રૂ. ૧૦, પરદેશ માટે શિલિંગ : ૨૨
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર
છૂટક નકલ ૦-૫૦ પૈસા
તંત્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ
પ્રકાશ બુઝાઈ ગયો છે
જ
જ તિto ૩૦ મી જાન્યુઆરી ગાંધીજીની પૂણ્યતિથિ ૧૯૪૮ ના જન્યુઆરીની ૩૦મીએ જવાહરલાલ નેહરુએ કરેલું વાયુપ્રવચન અહીં આપવામાં આવે છે.] - મિત્રો અને સાથીઓ, આપણા જીવનમાંથી પ્રકાશ રાદશ્ય કૃતનિશ્ચયી બનીને, અને હું માનું છું તેમ, એમને આત્મા થયો છે અને સર્વત્ર રાંધકાર છવાયો છે. મને ખબર નથી કે આપણને અવકી રહ્યો છે અને નિહાળી રહ્યો છે. અને આપણે તમને શું કહેવું અને કેવી રીતે કહેવું. આપણા પ્યારા નેતા, જેને કોઈ શુદ્ર વર્તાવ કે કોઈ હિંસાને માર્ગે વળ્યાં છીએ એ જોઈને આપણે બાપુ કહેતા તે રાષ્ટ્રપિતા, હવે આપણી વચ્ચે નથી. કદાચ એમના આત્માને જે દુ:ખ થશે તેવું બીજા કશાથી નહિ થાય એ આમ કહેવામાં હું ખોટો છું. આમ છતાં, આ ઘણાં વર્ષો સુધી વસ્તુ સ્મરણમાં રાખીને આપણે એક બળવાન અને કૃતનિશ્ચયી આપણે એમને જોયા છે તેવા ફરી જોઈશું નહિ. આપણે રાલાહ પ્રજા તરીકે વર્તવાનું છે. માટે એમની પાસે દોડી જવું નહિ અને તેમનું આશ્વાસન પામીશું એટલે આપણે એ ન કરવું જોઈએ, પણ તેને અર્થ એ નથી નહિ. મારા એકલા માટે જ નહિ, આ દેશના લાખ કરોડો લોકો માટે કે આપણે નિર્બળ રહેવું. ઊલટાનું આપણે બળ અને એકતા આ એક દાણ કે છે. હું કે અન્ય કોઈ આપને જે બીજી કઈ
સાધીને આપણી સામેની મુશ્કેલીઓનો સામને કરવું જોઈએ. સલાહ આપી શકીએ તે વડે એ ઘાને હળ બનાવવાનું કઠિન છે. આપણે સંગઠિત બની રહેવું જોઈએ. અને આ મહાન સંકટને
પ્રકાશ બુઝાઈ ગયો છે એમ મેં કહ્યું, અને છતાં હું ખોટો સમયે આપણાં બધાં ક્ષુલ્લક વિવાદો, સંઘર્ષો અને મુશ્કેલીઓને છું. કારણ આ દેશમાં ઝળહળી ઊઠેલી એ કોઈ સામાન્ય જ્યોતિ અંત આણવો જોઈએ. એક મહાન ‘આફત અને જીવનની મહાન ન હતી. આ અનેક વર્ષો સુધી આ દેશને અજવાળનાર એ પ્રકાશ બાબતને યાદ કરવાનું અને જે વિષે બહુ રચ્યાપચ્યા રહીએ છીએ ઘણાં વધુ વર્ષો સુધી આ દેશને અજવાળશે અને હજાર વર્ષ પછી તે નાની વસ્તુઓને વિસારી દેવાનું આપણે માટે પ્રતીક બની પણ એ પ્રકાશ આ દેશમાં જોઈ શકાશે અને જગત એ જોશે રહે છે. ગાંધીજીએ તેમના મૃત્યુ દ્વારા જીવનની મહાને વરઅને અગણિત હૃદયને એ શાતા આપશે. કારણ એ પ્રકાશ
એનું, જીવંત સત્યનું આપણને સ્મરણ કરાવ્યું છે. અને આપણે જો સમકાલીન વર્તમાન કરતાં કંઈક વિશેષનું પ્રતીક હતે. જીવંત અને
તે યાદ રાખીશું તો ભારત કલ્યાણમાર્ગે હશે...
- કેટલાક મિત્રોનું એવું રૂચિન હતું કે મહાત્માજીના દેહને થોડા શાશ્વત સભ્યોને એ પ્રતિનિધિ હતો. આપણને સન્માર્ગે દોરતા,
દિવસ જાળવી રાખવે, જેથી લાખો લોકો એમને છેલી વંદના ભૂલભર્યા માર્ગથી પાછાં વાળતા એ આ પ્રાચીન રાષ્ટ્રને સ્વાતંત્ર્ય કરી શકે, પણ એમણે વારંવાર એવી ઈચ્છા દર્શાવી હતી કે એવું . બક્ષી ગયો.
કશું કરવું ન જોઈએ. દેહને ઔષધ પૂરી જાળવી રાખવા સામે એમને માટે હજી આટલું બધું કરવાનું પડયું હતું ત્યારે જ
તેમને મોટે વિરોધ હતો અને તેથી બીજાઓની ગમે તેટલી બીજી
ઈચ્છા છતાં આ બાબતમાં એમની ઈચ્છાને અનુસરવાનું અમે આ સઘળું થયું. આપણે કદી એવું વિચારી પણ શકયા નથી કે
ઠરાવ્યું છે. તેઓ બિનજરૂરી હતા કે તેમનું જીવનકાર્ય પૂરું થયું છે. પણ હવે,
ન જવાહરલાલ નેહરુ ખાસ કરીને આટલી બધી મુશ્કેલીઓ આપણી સામે પડી છે ત્યારે, તેમનું આપણી વચ્ચે ન હોવું એ ખૂબ જ અસહ્ય એવો ઘા છે. આવા માણસને કદાચ મૃત્યુ મળે....
એક પાગલે એમના જીવનને અંત આર્યો છે, કારણ કોઈ પણ સુધારે શરૂઆતમાં ગમે તેટલો અસંભવિત જેણે એ કર્યું તેને હું કેવળ પાગલ જ કહી શકું છું. અને લાગતું હોય તે પણ એ કરવા માટે એક સારો માણસ બસ છે. છતાં આ દેશમાં છેલ્લાં થોડાં વર્ષો અને મહિનામાં ઘણું બધું
આ વાત અચંબો પમાડે એવી છે, તેમ છતાં સાચી છે. સંભવ ઝેર પ્રસરેલું છે અને આ ઝેરની લેકના મન પર અસર થયેલી
છે કે આવા માણસને બદલામાં હાંસી, તિરસ્કાર અને મૃત્યુ જ મળે,
અને ઘણી વાર એવું બને છે પણ ખરું. એ માણસ ખતમ થઈ જાય છે. આપણે આ ઝેરનો સામનો કરવાનો છે, એને નષ્ટ
તે પણ એણે આદરેલા સુધારા ટકી રહે છે અને આગળ વધે છે. કરવાનું છે. આપણને ઘેરી રહેલાં સર્વ જોખમને પણ આપણે તે પેતાના લોહી વડે એ સુધારા ચિરંજીવ બનાવતે જાય છે. એટલે સામનો કરવાને છે. પાગલપણે કે ખરાબ રીતે નહિ, પણ આપણા
હું ઈચ્છું છું કે, કાર્યકર્તાઓ તાકાત વગરની સંખ્યાને વિચાર કરવા પ્રિય ગુરુએ તેમનો સામનો કરવાનું આપણને શીખવ્યું છે તે રીતે..
કરતાં થોડા નિષ્ઠાવાન લેકોની તાકાતનો વિચાર કરતા થાય.
વિસ્તાર કરતાં ઊંડાણની વધારે જરૂર છે. જો આપણે પાયો મજઅત્યારે સૌપ્રથમ એ યાદ રાખવાનું છે કે કંપાવિષ્ટ બનીને
બૂત નાખીશું તે ભાવિ પ્રજા એના ઉપર સંગીન ઈમારત બાંધી આપણાંમાંના કોઈએ ગેરવર્તન કરવાનું નથી. આપણને ઘેરી રહેલાં
શકશે. પણ પાયે જે રેતી પર ચલે હશે તે એને ફરીથી નાખવા સર્વ જોખમો સામનો કરવા નિરારિત બનીને, આપણા મહાન માટે એ રેતી ખાદી કાઢવા સિવાય ભાવિ પ્રજા પાસે બીજું કામ ગુરુ અને મહાન નેતાએ આપેલા આદેશને પાર પાડવા રહેશે નહીં.
–ગાંધીજી