________________
_2_
૨૨૬.
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૯-૨-૧૯૭૧ અને રક્ષણ કરે છે. શાસકૉંગ્રેસે દઢપણે જાહેર કર્યું છે કે સામ્ય ચારપક્ષી સંયુકત મોરચે જોઇએ. તેમાં સંસ્થાકેંગ્રેસના વાદી પક્ષ અથવા મુસ્લીમ લીગ સાથે તેણે કોઈ સમજૂતી કે જોડાણ સેવાભાવી આગેવાને છે, સ્વતંત્રપક્ષ અને જનસંઘના આગેકર્યું નથી. તેમના પિતાના હિતમાં, તેઓ શાસકૉંગ્રેસને ટેકે આપે વાને અને સભ્યો છે. સંસ્થાકેંગ્રેસના આ જ આગેવાને, સ્વવંત્ર તે આવકારે છે. મિલકતના અધિકાર વિશે તેણે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે, મિલકત- પક્ષ અને જનસંઘના વર્ષો સુધી સખત વિરોધ કરતા આવ્યા છે. હવે ના મૂળભૂત અધિકાર તે સ્વીકારે છે પણ તેના ઉપભાગ અને ઉપ- કદાચ સ્વતંત્રપક્ષે સમાજવાદ સ્વીકાર્યો હશે અને જનસંઘ બિનયેગ ઉપર અંકુશ જરૂરી છે. તે પક્ષ Concentration સાંપ્રદાયિક રાષ્ટ્રિય પક્ષ થયો હશે. સંસપનું શું કહેવું? of wealth and Economic Power નું નિયંત્રણ કરશે. હવે પરિણામને વિચાર કરીએ. ધારે કે શાસકૉંગ્રેસને બહુવધારે પડતી આર્થિક અસમાનતાઓ ઘટવી જોઇએ.
મતિ ન મળી, કેઇ બીજો પક્ષ બહુમતિ મેળવી શકવાને છે? ચારપક્ષી એક હકીકત સમજી લઇએ. દેશની વર્તમાન પરિસ્થિતિ કઇ મેરશે, લઘુતમ કાર્યક્રમ પણ નક્કી કરી શક્યા નથી. સંયુકત દળના અકસ્માત અથવા અચાનક સર્જાયેલ નથી. પ્રભાવશાળી, ઉદારચિત્તે, રાજ્યતંત્રો જે રાજ્યોમાં થયા તેને અનુભવ આ ચાર વર્ષમાં થઇ સેવાભાવી નેતાગીરી રહી નથી. દેશ સમક્ષ જે મહાન અને જટિલ ગ. ક્ષણે ક્ષણે રંગ બદલાય, તંત્ર જેવી વસ્તુ જ આ રાજ્યમાં પ્રશ્ન પડયા છે, ભયંકર ગરીબાઇ, બેકારી, કોમવાદ, મેઘવારી, નથી રહી. કેન્દ્રમાં રાષ્ટ્રપતિના શાસન માટે કે બંધારણીય જોગવાઇ સામાન્ય પ્રમાણિક્તા અથવા સદાચારને અભાવ, હિંસક વાતાવરણ નથી. ફરી ફરી ચૂંટણી જ કરવી પડે. વિગેરે, કઈ રાજકીય પક્ષ કે વ્યકિત, ટૂંક સમયમાં ઉકેલી શકે જે લેકે પ્રમાણિકપણે એમ માનતા હોય કે શાસક કેંગ્રેસ તેમ નથી. સમગ્ર પ્રજા એક ભગીરથ પ્રયત્ન કરે અને દેશને માટે બહુમતિમાં અથવા સત્તા પર આવશે તે આ છેલ્લી જ ચૂંટણી ત્યાગ, સેવાની ભાવના જાગૃત ન થાય ત્યાં સુધી, વર્તમાન વિષમ પરિસ્થિતિમાં મેટે પલ્ટે તત્કાલિક આવી શક્ય નથી.
હશે અને ત્યારપછી દેશમાં સામ્યવાદી સરમુખત્યારશાહી જ અત્યારે એટલું જ વિચારવાનું કે કઇ દિશામાં જવું છે અને
વર્તશે, તેમણે જરૂર શાસક કૉંગ્રેસને હરાવવા અને ઉખેડી નાખવા બધા " તે દિશામાં દેશને લઇ શકે તેવી વ્યક્તિઓ જે છે તેમાં, કે છે?
પ્રયત્ન કરવો જોઇએ અને તેનાં પરિણામ માટે તૈયાર રહેવું જોઇએ. 'દિશાને વિચાર કરીએ તો અવિભકત કેંગ્રેસે વર્ષોથી જે નીતિ
જે લોકો એમ માનતા હોય કે આ માત્ર રાજકીય પ્રચાર છે અને નક્કી કરી છે, લોકશાહી રામાજવાદ અને બિનસાંપ્રદાયિકતા, તે જ
દેશને સ્થિર રાજ્યતંત્રની જરૂર છે, તેમ જ સ્થાપિત હિત અત્યારે સાચી દિશા છે. લેકશાહી એટલે વ્યકિતસ્વાતંત્ર્ય અને
લેકશાહીને નામે પિતાના હિતનું જ રક્ષણ કરે છે, અને શાસક સમાજવાદ એટલે સમાનતા, અને ન્યાય, આર્થિક અને સામાજિક.
કેંગ્રેસ સત્તા પર આવે તે સામ્યવાદ આવવાને બદલે, દેશ આ નીતિમાં પ્રમાણિકપણે માનતા હોય અને તે નીતિને પ્રમાણિકપણે
સામ્યવાદથી કદાચ બચી જશે તેમણે આવો પ્રચારથી દોરવાઇ અમલ કરવાનો પ્રયત્ન કરે એ પક્ષ અને વ્યકિતઓ મતદારની જવું ન જોઇએ. સમજદાર મતદારની, સ્વતંત્રપણે વિચાર કરી, પસંદગીને લાયક ગણાય.
નિર્ણય કરવાની અને બીજાને માર્ગદર્શન આપવાની ફરજ થઇ પડે આક્ષેપે અને પ્રતિઆક્ષેપ થાય છે તેમાં કેટલું સત્ય છે તે છે. દેશને માટે આ એક ઐતિહાસિક ચૂંટણી છે. સમજવા, આ આક્ષેપ કોણ કરે છે અને કોની સામે થાય છે તે
'૯-૨-૭૧
ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ વિચારવું રહે.
શાસકૉંગ્રેસમાં ૯૫ ટકા માણસે એવા છે કે જે થોડા સમય પહેલા અવિભકત કેંગ્રેસના આગેવાને અથવા કાર્યકર્તાઓ હતા. આ બધા શું સામ્યવાદી થયા છે કે સામ્યવાદને આવકારે છે
ગુજર તના જોતિર્ધર આખરે વિદાય થયા ! અને લોકશાહીના વિરોધી છે? શાસક કેંગ્રેસના નેતા ઇન્દીરા
તા. ૮ મી ફેબ્રુઆરી સાંજના સમયે આપણ સર્વના ગાંધી છે. પણ તેમને આધાર તેમના પક્ષના બહુમતિ સભ્યો ઉપર છે. આદરપાત્ર શ્રી કનૈયાલાલ માણેક્લલિ મુનશીનું ૮૪ વર્ષની સૌરાષ્ટ્રને જ વિચાર કરીએ. ત્યાંની પાંચ બેઠકે છે. શાસકકેંગ્રેસે
ઉમ્મરે ભારતીય વિદ્યાભવનમાં આવેલા તેમના નિવાસસ્થાને જે ઉમેદવારો ઉભા રાખ્યા છે તેમાં રસિકલાલ પરીખ, ડે. જીવરાજ
ચિતાજનક કહેવાય એવી બે ત્રણ દિવસની માંદગીમાં અવસાન મહેતા ઘનશ્યામ ઓઝા અને જગુભાઇ મહેતા છે. શું આ બધી
થયું. છેલ્લાં બે ત્રણ વર્ષથી તેમના શરીર ઉપર વૃદ્ધાવસ્થાનું વ્યકિતએ, સામ્યવાદી, લેકશાહીવિરોધી છે? અથવા ઇન્દિરા ગાંધી
આક્રમણ વધતું જતું હતું અને કાંઇપણ વસ્તુ લેતા સામ્યવાદી કે સરમુખત્યાર થવા ઇરછે તો સહન કરે એવી વ્યકિતએ
દેતા હાથે કંપતા હતા અને એકાદ વર્ષથી તે તેમની તબિયત છે? સામે પક્ષે ધ્રાંગધ્રાના રાજવી અને મસાણી છે. શું ધ્રાંગધ્રાના રાજા, વધારે લથડતી જતી હતી. આમ છતાં તેમની બૌદ્ધિક જાગૃતિ આજ હૈ. જીવરાજ મહેતા કે રસિકલાલ પરીખ કે ઘનશ્યામ ઓઝા કરતાં, સુધી પણ અખંડ જળવાઇ રહી હતી, જેની ‘સમર્પણ'માં પ્રગટ થતા લેકશાહી કે સમાજવાદમાં વધારે શ્રદ્ધા ધરાવે છે? શું મસાણી કુલપતિના પન્ને ઉપરથી આપણને પ્રતીતિ થતી રહેતી હતી. સમાજવાદમાં માને છે? એક વખત તે સમાજવાદી હતા. સુવિદિત તેમને મને પ્રથમ પરિચય કયારે થશે તેનું આજે સ્મરણ હકીકત છે કે, સ્વતંત્ર પક્ષ સમાજવાદને કટ્ટર વિરોધી છે. સ્વતંત્ર નથી. પણ વર્ષો પહેલાં તેઓ ભટવાડીના એક મકાનમાં બીજે માળે પક્ષના કેઈ ઉમેદવારને સંસ્થાકેંગ્રેસનું નિશાન આપવાથી કાંઇ મેટે રહેતા હતા અને તેમની પ્રેક્ટીસની શરૂઆત હતી અને ત્યારથી ફેર પડી જાય છે? શું મેરારજીભાઇ જ લેકશાહીમાં માને છે અને તેમના વિશેષ પરિચયની શરૂઆત થયેલી અને ત્યારથી તે આજ સુધી શેખાવાલા સામ્યવાદી, લેકશાહીવિરોધી છે? શાસકૉંગ્રેસે ૪૩૦ અનેક નિમિત્તે તેમને મળવાનું બનતું રહ્યું છે. આ રીતે સતત ઉમેદવારો ઉભા રાખ્યા છે. ઓમાનાં મોટા ભાગના, અવિભકત ઉલક્ષી તેમની લાંબી જીવનકારકીર્દી અને તે સાથે જોડાયેલી અનેક કેંગ્રેસના વર્ષોજના સભ્યો છે. મુંબઇમાં જોઇએ. સાલેભાઇ અબ્દુલ ઘટનાઓને હું સાક્ષી છું. કાદર કે ડૅકૈલાસ, સામ્યવાદી છે? મેરારજીભાઇએ કહ્યું કે શસિક એક વખત તેઓ તત્કાલીન નવી પેઢીના પ્રેરણામૂતિ હતાં. જૂનાં કેંગ્રેસ જીતશે તે આ છેલ્લી ચૂંટણી બનશે. પ્રચાર માટે ભલે આવા
મૂલ્યનું ખંડન અને નવાં મૂલ્યની પ્રસ્થાપના એ તેમના જીવનને સૂત્રે પોકારાય, તેમાં સત્ય નથી.
મુખ્ય સૂર હતે. પાછળનાં વર્ષોમાં તેઓ ધર્મ અને ઉપાસના તરફ ઈદિરા ગાંધીને વ્યકિત તરીકે વિચાર કરવો છોડી દઈ, શાસકૉંગ્રેસને, એક રાજકીય પક્ષ તરીકે વિચાર કર એ થોગ્ય
વધારે વળ્યા હતા અને હિન્દુધર્મવૈદિક ધર્મના પુસ્કત બન્યા. માર્ગ છે.
ગુજરાતની અસ્મિતાને મંત્ર તેમણે આપ્યું. તેમનાં બદલાયેલાં વલણ
પ્રકીર્ણ નેંધ