________________
22
૨૦૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૧૨-૧૯૭૧ સમૃદ્ધ લોકશાહીને ટેકો આપવાને બદલે અમેરિકા લશ્કરી સરમુખ- ૯૦ લાખ માનવીઓની નિરાધારી, ૭ કરોડની પ્રજાની શેષણમુકિત ત્યારને મદદ કરે છે તે નિફસનનું દુર્ભાગ્ય છે. શેષિત અને ગરીબ માટેની લડત, ચૂિંટણીનાં પરિણામે - આ કોઈ વાત દુનિયાના પ્રજાએાના આધાર હોવાને અને શાહીવાદ અને સંસ્થાનવાદના વિધી રાજપુરુષના આત્માને સ્પર્શી શકી નહિ. રાષ્ટ્રસંઘના સિદ્ધાંતે, લેકશાહી, ગણાવતું ચીન યાહ્યાખાનને ટેકો આપે છે. નિક્સન અને માએની ન્યાય, આત્મનિર્ણયનો અધિકાર, માનવરાહાર (Genocice) ગોઝારી ભાગીદારી ઈતિહાસનું આશ્ચર્ય રહેશે.
ગુનો - આ બધાને સંપૂર્ણ તિલાંજલિ આપવામાં આવી. એમ જ દેશની લોકશાહી અને બિનસાંપ્રદાયિક પાયાથી જ ૯૦ લાખ લાગે કે કોઈ નૈતિક મૂલ્ય રહ્યાં જ નથી. સમજમાં નથી આવતું કે શરણાર્થીઓને બોજો સહન કરી શકયા. પશ્ચિમ બંગાળની ઘણી લોકશાહીને વરેલ અમેરિકા આટલી અવળચંડાઈ (Perversity) નબળી પરિસ્થિતિ હોવા છતાં કોઈ આંચકો ન લાગે. દેશમાં કોઈ ' કેમ આચરે છે? બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી સંસ્થાનવાદ અને શાહીવાદકેમી ઉશ્કેરાટ ન થયું. આ નાનીસૂની સિદ્ધિ નથી. બધા રાજકીય માંથી મુકિત મેળવેલ એશિયા અને આફ્રિકાના દેશો પિતાને પો પણ જવાબદારીના ભાનથી વર્યા. હમેશાં અમેરિકા પ્રત્યે ભૂતકાળ ભૂલી ગયા. આપણે જેને મિત્ર ગણતા હતા તેવા પણ પક્ષપાત રાખતા જનસંઘ અને સ્વતંત્ર પક્ષ અને ચીન પ્રત્યે પક્ષ- ફરી બેઠા. આરબ દેશે અને ખાસ કરીને ઈજિપ્તની મૈત્રી રાખવા પાત રાખતા માર્કેસિસ્ટ અને નકસલવાદીઓ પણ આ કટોકટીમાં ઈઝરાયલને આપણે અન્યાય કર્યો. યુગોસ્લાવિયાનું વલણ કોઈ સરકારને સાથ આપે છે અને તેને લાભ લેવાને કોઈ પ્રયત્ન રીતે સમજાય તેવું નથી. દુનિયામાં સ્વાર્થ સિવાય કાંઈ છે જ નહિ? કર્યો નથી.
આમાં સ્વાર્થ પણ સરત નથી. આપણી ઈર્ષા છે? રશિયા આ યુદ્ધનાં પરિણામે માત્ર પાકિસ્તાન અથવા બંગલા દેશ સામેના વિરોધે અમેરિકા અને ચીનને આંધળા બનાવ્યા છે? આપણે પૂરતાં સીમિત નથી. તેનાં આંતરરાષ્ટ્રીય પરિણામે દૂરગામી અને ક્યાંય દોષ છે? બંગલા દેશમાં આપણે બળવો કરાવ્યું છે? ૯૦ વ્યાપક છે. ભારત ગૌરવપૂર્વક એક સબળ રાષ્ટ્ર તરીકે વિશ્વમાં સ્થાન લાખ માણસોને આપણે ઘરબાર છોડાવ્યાં છે? પાકિસ્તાનનું વિભાપામશે. મહાસત્તાઓ અને દુનિયાના ઘણા દેશને વિરોધ છતાં, જન તેની ૨૪ વર્ષની શેષણનીતિનું પરિણામ છે એ દીવા જેવી ભારત પોતાના પગ ઉપર ઊભું રહી લોકશાહી સમાજવાદી બળોને સ્પષ્ટ હકીકત છે. આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવહારમાં ન્યાયનીતિનું ધોરણ જળવાશે જ જાળવી શકે છે. દુનિયાના દેશ-ખાસ કરીને એશિયા-આફ્રિકાના નહિ? રાષ્ટ્રસંઘને આપણે હમેશાં ટેકો આપ્યો છે. તેને સબળ બનાદેશને હવે પછી આ મહાન બનાવની કિંમત સમજાશે અને ભારતની વવા પ્રયત્નો કર્યા છે. તેના તરફથી ઘેાર અન્યાય થાય ત્યારે ભારે કદર કરશે.
દુ:ખ થાય. સહન કરવું જ રહ્યું. આપણે સાચે માર્ગો છીએ. બંગલા દેશની સરકારે જાહેર કર્યું છે કે તેનું રાજતંત્ર લોકશાહી, ન્યાય આપણા પક્ષે છે. આ અંધકારમાં બ્રિટન અને ફ્રાન્સનું બિનસાંપ્રદાયિક અને સમાજવાદી હશે. ૨૫ વર્ષનું કોમી ઝેર તટસ્થ વલણ કિરણ રેખા છે. નીચેવાય છે.
અમેરિકા અને ચીને આપણી વિરુદ્ધ વર્તન કર્યું છે, પણ આ પણ, કોટીના આપણા દિવસો વીત્યા નથી. વધારે કસોટી ખરી રીતે આપણા કરતાં પાકિસ્તાનને વધારે નુકસાન કર્યું છે. હવે થવાની છે. જે મહાસત્તાઓના માંધાતાઓ ઈર્ષાથી, સ્વાર્થથી અમેરિકા અને ચીનની ઉશ્કેરણી યાહ્યાખાનને ન હોત અને તેને અને મેલી રાજરમતમાં આપણી વિરુદ્ધ અત્યારે પડયા છે તે જંપવાના સાચી સલાહ આપી હતી કે શેખ મુજબને મુકત કરી તેમની સાથે નથી. પાકિસ્તાનના લશ્કરી સેનાપતિઓ પેતાની પ્રજાના હિતની સમાધાન કરવું, તે પાકિસ્તાન અને સાથે આપણે અને બંગલા પરવા કર્યા વિના પૂરો જંગ ખેલે તે નવાઈ નહિ. આપણી સમકા દેશ ખાનાખરાબીમાંથી બચી જાત. આ યુદ્ધ કરીને પાકિસ્તાને ઘણો ભય ઊભે છે. ઇંદિરા ગાંધીએ તેને નિર્દેશ કર્યો છે. શું મેળવ્યું?
યુદ્ધને કદાચ નજીકમાં અંત આવે તે પણ ભારે વિકટ પ્રશ્ન આપણી સમક્ષ ખડા છે. યુદ્ધને આર્થિક બેજો અસહ્ય છે. આર્થિક દીક્ષા અને બાળદીક્ષાઓ ' ' ' પરિસ્થિતિ વણસતી રહી છે. બંગલા દેશને પણ સારી પેઠે સહાય જૈન” સાપ્તાહિકના ૪-૧૨-'૭૧ના અંકમાં મુંબઈ-ગોડીજી કરવી પડશે. આપણી પૂરી કસોટી થવાની છે. તેમાંથી પાર ઊતરવા ઉપાશ્રયમાં ઉજવાયેલી દીક્ષાઓને અહેવાલ છે. ચાતુર્માસ દરમ્યાન ભગીરથ પુરુષાર્થ, ત્યાગ અને સંગઠન જોઈશે.
બિરાજતા મુનિનાં પ્રભાવશાળી વ્યાખ્યાને અને થયેલ ૧૨-૧૨-'૩૧
ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ તપસ્યાને અને દાનને ઉલેખ કરી, અહેવાલમાં જણાવવામાં
આવ્યું છે કે “તે બધા ઉપર કળશ ચડાવે એમ .... બે બાળકોએ
ધામધૂમપૂર્વક દીક્ષા અંગીકાર કરી.” આ બે બાળકોમાં એકની ઉંમર ભારત અને રાષ્ટ્રસંઘ
૧૩ વર્ષની અને બીજાની ૧૨ વર્ષની દીક્ષાના ભવ્ય વરઘોડાની અને ભારત અને પાકિસ્તાનના સંઘર્ષમાં રાષ્ટ્રસંઘની કાર્યવાહી નિરા- ગોડીજીના ટ્રસ્ટીઓ અને બીજા આગેવાનોની હાજરીને ઉલેખ છે. શાજનક જ નહિ પણ આઘાતજનક રહી છે. રાષ્ટ્રસંધના બધા મુંબઈમાં થોડા દિવસ પહેલાં મૂર્તિપૂજક સમાજમાં બીજી કેટલીક
આદર્શોને જાણે દફનાવી દીધા. લીગ ઑફ નેશન્સને પ્રેસિડન્ટ દીક્ષાઓ થઈ. એક કરછી કુટુંબ, પતિ-પત્ની, તેમના એક પુત્ર વિલ્સને જન્મ આપ્યો હતો. અમેરિકાએ જ તેને સાથ ન આપ્યો ઉંમર વર્ષ ૨૧, અને ત્રણ પુત્રીઓ - ઉંમર વર્ષ ૧૮, ૧૬ અને ૯અને છેવટ ખતમ થઈ. રાષ્ટ્રસંઘને જન્મ આપવામાં પ્રેસિડન્ટ બધાંએ સાથે દીક્ષા લીધી. આ દીક્ષાએ પણ ખૂબ ધામધૂમથી થઈ. રુઝવેલ્ટ અગ્રસ્થાને હતા. નિક્સન તેનું વિસર્જન કરવાનું નિમિત્ત જૈન સાપ્તાહિકના તે જ અંકમાં કામણ સંઘની વધતી જતી થશે. અમેરિકા-ખરી રીતે નિકસન–અને ચીને આપણી પાકી શિથિલતા પ્રત્યે ચિન્તા વ્યકત કરતો અને કામણ સંઘની શુદ્ધિની દુશ્મનાવટ કરી. રશિયાએ પૂરી મૈત્રી જાળવી. દુનિયાના દેશે અને રક્ષા માટે કાંઈ જ નહિ કરીએ તેમ સવાલ પૂછતો લેખ છે જેમાં રાજપુરુષને અહીંની સાચી પરિસ્થિતિને ખ્યાલ આપવા આપણે જણાવ્યું છે: કાંઈ બાકી રાખ્યું નથી. બધા દેશમાં આપણા પ્રતિનિધિએ ફરી આપણા શ્રમણ સંઘની વર્તમાન સ્થિતિ જોતાં અને એમાં વળ્યા. ઈન્દિરા ગાંધી પોતે જઈ આવ્યાં, પણ વાસ્તવિકતાની શિથિલતાને જે રીતે વધુ ને વધુ પ્રાય મળતો જાય છે અને વિચાર સર્વથા અવગણના થઈ. લાખ માણસને સંહાર, ભયંકર અત્યાચારે, કરતાં, કંઈક એમ માનવું પડે છે કે આપણે વેશની ભકિતસેવામાં
- પ્રકીર્ણ નોંધ