Prabuddha Jivan 1971 Year 32 Ank 17 to 24 and Year 33 Ank 01 to 16

SR No.: 525956
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1971
Total Pages: 312
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 25 MB

Page 18

પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૧-૧-૧૯૭૧
=
=
=
=
=
=
-
-
પ્રકીર્ણ નેંધ
સમાજના પિતામહ ભકતકવિ શ્રી શિવજીભાઈને સ્વર્ગવાસ
હોમ સાયન્સ કૅલેજના વેજીટેરિયન વિદ્યાથી એને અલગ સગવડ - તા. ૮ મી જાન્યુઆરીની વહેલી સવારે વયેવૃદ્ધ ભકતકવિ આપવાને લગતા ઠરાવો શ્રી શિવજીભાઈને ૯૨ વર્ષની ઉમ્મરે ભાવનગર ખાતેના તેમના ૧૬ મી ઑકટોબરના પ્રબુદ્ધ જીવનમાં જેની જાહેરાત કરનિવાસસ્થાનમાં બહુ થોડા દિવસોની અસ્વસ્થતા બાદ દેહોત્સર્ગ વામાં આવી હતી તે મુજબ હોમ સાયન્સ એસેસિયેશન ઑફ થયો છે. આવી રીતે એક વિશિષ્ટ અને વયોવૃદ્ધ વ્યકિતની પડતી ઇન્ડિયાનું ૧૦મું અધિવેશન ગયા ઍકટેબર માસના છેલ્લા અઠવાખોટ નજીકના સ્વજનોને લાગે એ સ્વાભાવિક છે. આમ છતાં
ડિયામાં ભરવામાં આવ્યું હતું અને એ અધિવેશનમાં હોમ સાયન્સની પણ આવા વિરલ મૃત્યુને આપણે પ્રસન્નતાપૂર્વક આવકારવું ઘટે. અને શિવજીભાઇ ભાગ્યશાળી થઇ ગયા એ પરિભાષામાં તેમના
કોલેજોમાં ભણતા વેજીટેરિયન કુટુંબની માગણી અને લાગણીને મૃત્યુનું આપણે ચિન્તન કરવું ઘટે.
ખ્યાલ કરીને નીચે મુજબને ઠરાવ સર્વાનુમતે પસાર કરવામાં - 'મુ. શિવજીભાઇને જન્મ ઇ. સ. ૧૮૭૯ માં કચ્છના નળીઆ આવ્યું હતું :ગામમાં થયેલે પણ પ્રારંભની જીંદગીનાં વીશ વર્ષ કચ્છમાં : "This Conference sympathises with the વીતાવ્યા બાદ તેમાં સૌરાષ્ટ્રમાં આવ્યા. અને પાલીતાણામાં સ્થિર sentiments of the Vegetarian families in India and થયા અને ૨૪ વર્ષની ઉંમરે તેમણે પાલીતાણામાં એક કછી requests the various Universities to provide separate બેડિંગ સ્ક લની સ્થાપના કરી અને ત્યારથી તેમના જાહેર facilities for cooking vegetarian and non-vegetarian
જીવનની શરૂઆત થઈ અને તેમને હાથે અનેક શિક્ષણ સંસ્થાઓ, foods, as a part of the courses of study and નિર્માણ થતી રહી. ૧૯૧૦ માં પાલીતાણામાં એક વિધવાશ્રમની examinations of Home Science. This arrangements પણ તેમણે સ્થાપના કરેલી, આ બન્ને સંસ્થાઓ, ત્યારબાદ will encourage Vegetarian families to send their પાલીતાણામાં આવેલા ભયંકર જલપ્રલયમાં તણાઇ ગયેલ. ' wards in large numbers to take the benefit of
મારે બાળઉછેર ભાવનગરમાં થયેલે, અને મારા પિતાશ્રી growing facilities for studying in Home Science". સાથે શત્રુંજયની યાત્રા અર્થે અને અનેકવાર પાલીતાણા જવાનું “ આ પરિષદ ભારતમાં વસતા શાકાહારી કુટુંબની તીવ્ર બનતું ત્યારથી મુ. શિવજીભાઇને ઓળખતો થયેલ. તેમની સાથે લાગણીઓ પ્રત્યે સહાનુભૂતિ દાખવે છે અને હોમ સાયન્સની પરીતે સંબંધ આજલગી અતૂટ રહ્યો છે. તેમની લાંબી જીવનકાર- ક્ષાઓ અને અભ્યાસક્રમના એક અંગ તરીકે વેજીટેરિયન અને નેનકીદની અનેક ઘટનાઓ આજે સ્મરણપટ ઉપર તરી આવે - વેજીટેરિયન ( નિરામિષ અને સામિષ) ખેરાક પકવવા માટે છે. ઉપર જણાવેલી પ્રવૃત્તિઓ બાદ તેમણે મઢડામાં સ્વ. પંડિત અલગ અલગ સગવડો પૂરી પાડવા ભિન્ન ભિન્ન યુનિવર્સિટીએને લાલનના માર્ગદર્શન નીચે સ્થાપેલે પેગ આશ્રમ, બેટાદના જૈન વિનંતિ કરે છે. આવી ગઠવણ હોમ સાયન્સના અભ્યાસ અંગે વધતી
.મૂ. સંધે કરેલો તેમને તથા પં. લાલનો બહિષ્કાર, ૧૯૧૮-૨૦. જતી સગવડોને લાભ લેવા માટે પોતાનાં સંતાનોને મોટી સંખ્યામાં ના અસહકાર આન્દોલનમાં સ્વ. ગોકુળદાસ રાયચુરા સાથે તેમણે એક મેકલવાની બાબતમાં વેજીટેરિયન કુટુંબને પ્રોત્સાહિત કરશે.” ભજનિક તરીકે અને વકતા તરીકે ભજવેલે અગ્રભાગ, ગાંધીજી સાથેની આ ઠરાવ અત્યન્ત આવકારપાત્ર છે. જે સંસ્થાઓ હેમતેમની અથડામણ, ત્યાર બાદ તેમનું પોંડિચેરી શ્રી અરવિંદના આકા- સાયન્સના શિક્ષણ સાથે સંકળાયેલી છે તે સંસ્થાઓને વિનંતિ કે
તેઓ આ ઠરાવને જદિથી અમલ કરે અને જે વેજીટેરિયન માબાપ મમાં જઈને વસવું, ત્યાર બાદ પંજાબમાં થયેલું તેમનું વર્ષો પર્ય
પિતાનાં સંતાનને હોમ સાયન્સ કૅલેજમાં ભણવા મોકલતા હોય નતનું પરિભ્રમણ અને મગન બાબા ' ના નામથી તેમની એક
અથવા ભણવા મોકલવા માગતા હોય તે માબાપો પ્રસ્તુત સંસ્થાઓ ભજનિક ભકત તરીકે ચેતરફ વ્યાપેલી ખ્યાતિ, ઉમ્મર વધતાં પંજાબ ઓ ઠરાવને સત્વર અમલ કરતી થાય એ દિશાએ યોગ્ય પ્રયત્ન છાડીને તેમણે મઢડા-ભાવનગરમાં ધારણ કરેલે સ્થિરવાસ-આવી
હાથ ધરવા સક્રિય બને. આમ બને તે જ આ ઠરાવની સાર્થકતા છે. અનેક ઘટનાઓનાં સ્મરણો આજે તાજાં થાય છે. પણ આ બધી
નહિ તો ઠરાવ કરવા છતાં ચાલુ પરિસ્થિતિ છે તેમની તેમ કાયમ
રહેશે અને વેજીટેરિયન વિદ્યાર્થીઓની મુંઝવણને કદિ અનત નહિ ઘટનાઓને વિગતવાર ઉલેખ કરવા માટે અહિ અવકાશ નથી.
આવે. " તેમને મારા ઉપર વર્ષોથી ખૂબ જ પ્રેમ હતું. તેઓ જ્યારે
સ્થાનકવાસી એટલે સ્થિરવાસી નહિ, મળે ત્યારે મને ઉમળકાથી ભેટી પડે. એક કાળે, ઉપર જણાવ્યું તેમ,
“મૈત્રી' માસિકના નવેમ્બર’૭૦ના અંકમાં પૂજ્ય વિનોબાતેમને સંઘબહિષ્કાર થયેલ; ૧૯૩૬ માં અમદાવાદના જૈન શ્વે. મૂ. સંઘે મારે પણ બહિષ્કાર જાહેર કરેલ. આમ અમારા સમાજમાં
જીએ નીચે મુજબ જાહેરાત કરી છે.
* “ આજ હું અહીં એટલા માટે આવ્યો છું કે આવતી કાલથી એછવધતા બળવાખોરમાં અમારી ગણતરી થતી રહી છે. આ
હું સ્થાનકવાસી બનવાન . જેમાં એક આચાર હોય છે. કદાચ અમને સંલગ્ન રાખવાનું કારણ હોય. છેવટનાં થોડાંક વર્ષથી
સ્થાનકવાસી અનેક વસ્તુઓને યાગ કરતા હોય છે, અનેક ક્ષેત્રોનો તેઓ ભાવનગરમાં જ રહેતાં. જ્યારે પણ ભાવનગર જવાનું બને પણ ત્યાગ કરે છે.
ત્યારે તેમને મળ્યા વિના હું ન રહેતા, અને મને મળવા આવ્યા “ આજ આટોબરની છઠ્ઠી તારીખ છે. દરેક દિવસ પવિત્ર વિના તેઓ પણ ન રહેતા. ઋષિ જેવી તેમની શ્વેત દષ્ટિમાંથી હાસ્ય હોય છે. પણ આવતી કાલને દિવસ મારા માટે વિશેષ મહત્ત્વને
છે. ૪૦ વર્ષ પહેલાં ૭ મી આક્ટોબરે મે ગીતાઇ લખવાને આરંભ સતત વરસ્યા કરતું લાગે. તેમને કદિ અપ્રસન્ન જોયાનું મને યાદ
કર્યો હતો. એટલા માટે આવતી કાલથી અમે ‘ડિટેશન કેમ્પમાં નથી. આવી એક વ્યકિતને દેહવિલય થતાં એક સ્વજન મુરબ્બીને પ્રવેશ કરીશું. જેનેની ભાષામાં આ અમારે સ્થાનકવાસ હશે, ગુમાવ્યાનું હું દુ:ખ અનુભવું છું.
હિન્દુઓની ભાષામાં ક્ષેત્ર-સંન્યાસ કહેવાશે, આધુનિક ભાષામાં તેમના બે પુત્રો ભાઇ સુધાકર અને સુમતિચંદ્રએક ભાવનગર ડિટેશન કેમ્પ છે.” * * ખાતે અને બીજા મુંબઈ ખાતે પોતાના પરિવાર સાથે બધી રીતે ઉપરના નિવેદનમાં સ્થાનકવાસ એટલે સ્થિરવાસ અને સ્થાસુખી અને સ્વસ્થ જીવન ગાળે છે. ભાઈ સુમતિચંદ્રનાં પત્ની સૌ. નકવાસી એટલે કે એક અમુક સ્થળે સ્થિરતાપૂર્વક રહેવાનો નિર્ણય સરલાબહેન શ્રી અરવિન્દ અને માતાજીના એક અગ્રગણ્ય ઉપાસક કરતી વ્યકિત એ મુજબ ઉપરના બે શબ્દોના અર્થ ગુહિત કરીને તરીકે જાણીતાં છે. તેમના કટુંબને પડેલી આ ખેટ અંગે આપણા ‘આવતી કાલથી હું સ્થાનકવાસી બનવાન છું' એવું વિધાન વિનાસર્વની તેમના પ્રત્યે ઊંડી સહાનુભૂતિ છે !
બાજીએ કર્યું હોય એમ લાગે છે અને કેવળ શબ્દાર્થ જ ધ્યાનમાં