________________
બુ
જીવન
તા. ૧૬-૧-૧૯૭૧
S૪
પ્રકીર્ણ નોંધ કરી ગુજરાતનું રાજકારણ
નક આક્રમણ કરી, કાળો કેર વરતાવ્યો. ત્યારપછી જ સ્વતંત્ર બાંગલા અંતે, ગુજરાતમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન આવ્યું. તે પહેલાં બે દેશની ઘોષણા થઇ. ત્રણ મહિનામાં જે બનાવો બન્યા તે ગુજરાતના કેઇ પક્ષને શોભા. ૨૬મી માર્ચથી પજાબી લશ્કર બંગલા દેશને સ્મશાનભૂમિ આપે એવા ન હતા. શ્રી હિતેન્દ્ર દેસાઇએ રાજીનામું આપ્યું, પછી બનાવી રહ્યું છે. લાખે નિર્દોષ સ્ત્રીપુરુષ અને બાળકોનો સંહાર ફરી મંત્રીમંડળની રચના કરી, તેમાં પાટલીબદલુઓની બોલ- થયું છે. ૪૦ લાખ નિર્વાસિત ભારત આવી છે અને હજી પ્રવાહ બાલા હતી. શ્રી દેસાઇએ જાણવું જોઈતું હતું કે આ રેતીને મહેલ ચાલુ છે. દેશના ભાગલા વખતે બન્યું હતું તેનું પુનરાવર્તન થઈ લાંબે વખત ટકે નહિ. શ્રી વીરેન્દ્ર પાટીલ પેઠે ગૌરવપૂર્વક વર્યા રહ્યાં છે. આ દુનિયા ઘણી દૂર છે એમ લાગે. બીજા દેશો પિતાના હોત તો તેમણે જે પ્રતિષ્ઠા મેળવી હતી તે ટકી રહેત, પણ ત્યારે સ્વાર્થમાં જ રમી રહ્યા છે. અમેરિકા અને બ્રિટને. પાકિસ્તાનને પછી જે બન્યું તેમાં તે ગુજરાતને લાંછન લાગ્યું અને હિતેન્દ્ર આર્થિક અને લશ્કરી સહાય આપવાનું હજી ચાલુ રાખે છે. ચીન દેસાઇએ પિતાની પ્રતિષ્ઠા ઓછી કરી. પક્ષાતર કરાવવામાં એમના પિતાની રમત રમે છે. મુસ્લીમ દેશે પણ મન છે. સૌથી આશ્ચર્યકરતાં કદાચ વધારે કુશળ એવા શાસક પક્ષના આગેવાન શ્રી ચીમન- જનક ઘટના રાષ્ટ્રસંઘ અને તેના સેક્રેટરી જનરલની નિષ્ક્રિયતા છે. ભાઇ પટેલ છેવટ શ્રી દેસાઇના પ્રધાનમંડળને તેડયે રહ્યા. પણ માનવરાહત માટેની અનુકૂળતા પણ પાકિસ્તાન આપવા તૈયાર નથી. તૂટતાં બૂટતાં સત્તાને વળગી રહેવાના શ્રી દેસાઇએ જે વલખાં વિશ્વમત જાગ્રત કરવા ભારત ખૂબ પ્રયત્ન કરે છે પણ સફળતા માર્યા તેણે તો હદ કરી. પિતાની બહુમતિ નથી રહી એમ જાણવા
મળી નથી. જયપ્રકાશજી તે માટે દુનિયાના પ્રવાસે ગયા છે પણ છતાં ધારાસભાને વિસર્જન કરી, રખેવાળ સરકાર તરીકે ચૂંટણી
ઇજિપ્તમાં પણ તેમને કાંઈ સહાનુભૂતિ ન મળી. ભારતને માટે નિર્વાસિ સુધી ચાલુ રહેવાની માગણી કરી તે અૌતિક અને બીનબંધાર
તોને આર્થિક બોજો અસહ્ય છે. ભારત સરકારે દેશના રક્ષણ કાજે ણીય હતી. રાજ્યપાલે હિંમતપૂર્વક આ માગણીને ઇન્કાર કર્યો તે
કાંઈક અસરકારક પ્રતિકારના પગલાં લેવા પડશે તેમ ઈન્દિરા ગ્ય કર્યું. જતાં જતાં પ્રજાને નવાજેશે આપવાનો પ્રયત્ન કર્યો, ગાંધીએ જાહેર કર્યું છે. પણ સાવચેતીથી કામ લેવું પડે તેમ છે. માધ્યમિક શિક્ષણ મફત જાહેર કર્યું, સીંચાઇકર રદ કર્યો વિગેરે ભારતને આત્મા પણ જેટલો જાગ્રત થવો જોઈએ તેટલે ઉતાવળા પગલાં હાસ્યાસ્પદ હતાં. માધ્યમિક શિક્ષણ મફત જાહેર
ખથી શિવાજી મત જાહેર થયું નથી. નિર્વાસિતોને સહાય માટે પ્રજાકીય પ્રયત્ન થવા જોઇએ. કરતાં પગલાંને શ્રી મનુભાઈ પંચોળીએ ત્યાર પછી બચાવ કર્યો
તેટલા થયા નથી. બંગલા દેશને સ્વીકૃતિ આપવા જોરદાર માગણી તે તેમને માટે શોભાભર્યું ન હતું. સ્પષ્ટ રાજકીય હેતુથી લીધેલું આ
થાય છે. પણ તેમાં રહેલી મુસીબતની અવગણના થાય તેમ નથી. પગલું, કંઈને ભ્રમમાં નાખે તેમ ન હતું.
ભારત સરકાનું વલણ પૂરી સહાનુભૂતિનું છે પણ કોઈ ઉતાવળું આ સંસ્થાકોંગ્રેસ અને શાસકૉંગ્રેસ બન્નેએ મળી ગુજરાતની પગલું ભરાય તેમ નથી. પ્રતિષ્ઠા ગુમાવી. શાસક કેંગ્રેસ જે પ્રજાને વિશ્વાસ મેળવવા
બંગલા દેશના આંતરવિગ્રહને તાત્કાલિક અંત ન પણ આવે. હોય તો સારા માણસે શેધવા પડશે. પ્રજાએ ચૂંટણી વખતે ભારે તકેદારી રાખવી પડશે.
પાકિસ્તાન સ્વેચ્છાએ છોડશે નહિ પણ પરિણામ, વહેલું મર્ડ, એક - રાજ્યપાલ શ્રી શ્રીમનારાયણે હિંમતપૂર્વક ઝડપથી પગલાં લેવા
જ છે-સ્વતંત્ર બંગલાદેશ. ત્યાં સુધી બંગલા દેશની પ્રજાએ શરૂ કર્યા છે તે માટે તેઓ અભિનંદનના અધિકારી છે. ચૂંટણી થાય
અને ભારતવર્ષે સહન કરવું રહ. ત્યાં સુધી તે ગુજરાતને clean, impartial and efficient રૂા. ૬૦ લાખની ભેદી કહાણી administration મળશે, તે પ્રજાનું સૌભાગ્ય છે.
સ્ટેટ બેંકની દિલ્હીની એક શાખામાંથી, તેના મુખ્ય કેશિયર બાંગલા દેશ.
મહોત્રાએ, ઈન્દિરા ગાંધી અને તેમના મંત્રી હકસરના કહેવાતા બંગલા દેશની કરુણ કહાણી ભારત માટે અતિ વિકટ સમસ્યા ટેલિફોન સંદેશાથી રૂા. ૬૦ લાખ રોકડા લઈ, સાંકેતિક શબ્દને બની રહી છે. ધર્મના નામે અકુદરતી જોડાણ--પશ્ચિમ અને પૂર્વ આધારે, એક અજાણી વ્યકિતને સંપ્યા. ત્રણ ક્લાકમાં પોલીસને પાકિસ્તાન-ઉભું કર્યું. પણ ભાષા, સંસ્કૃતિ, ભૂગોળ, આર્થિક હીતે,
ફરિયાદ થઈ, આ વ્યકિત–નગરવાલા-પકડાઈ અને આખી રકમ વધારે બળવાન છે. પાકિસ્તાનના જન્મ પછી, આ ૨૪ વર્ષમાં હાથ થઈ. નગરવાળાએ મેજીસ્ટ્રેટ સમક્ષ ગુન્હાને એકરાર કર્યો. પૂર્વ બંગાળનું એક સંસ્થાન Colony પેઠે શોષણ કર્યું અને મેજીસ્ટ્રેટને બીજી કોઈ જુબાનીની જરૂર ન લાગી અને માત્ર ત્રણ બેહાલ થયું. અયુબખાન અને યાહ્યાખાનના લશ્કરી અમલમાં દિવસમાં નગરવાલાને પાંચ વર્ષની જેલની સજા કરી, આ કેસ પશ્ચિમ પંજાબની સરમુખત્યારી હતી. યાહ્યાખાને લોકતંત્ર દાખલ
ઉપર પડદો પડશે એમ લાગ્યું. પણ પછી મલહોત્રાની ધરપકડ કરવાને દેખાવ કર્યો. પરિણામથી ભડકી ગયા. નેશનલ એસેમ્બલીની થઈ, તેની જામીનઅરજી પહેલા' નામંજૂર થઈ, પછી જામીન પર ૩૧૩ બેઠકમાંથી ૧૬૭ શેખ મુજીબની અનામી લીગને મળી. પશ્ચિમ છૂટયા છે અને તેને કેસ હવે ચાલશે. પાકિસ્તાનમાં ભૂતની People's Party ને ૮૫ બેઠક મળી. બાકીની આ આશ્ચર્યજનક ઘટના ઘણા અણઉકલ્યા રહસ્યો મૂકી જાય બીજા પક્ષે અથવા સ્વતંત્ર ઉમેદવારોને મળી. પૂર્વ પાકિસ્તાનની ધારા- છે. નગરવાલાએ કહ્યું, તેણે ઈન્દિરા ગાંધી અને હકસરના અવાસભામાં ૩૮૮૦ માંથી ૨૯૧ બેઠક એવામી લીગને મળી. ૯૮ ટકા જનું અનુકરણ કર્યું. મલ્હોત્રાએ માની લીધું. એવી રીતે રકમ મેળવી મતદારએ શેખ મુજીબનું નેતૃત્વ સ્વીકાર્યું. આ અભૂતપૂર્વ વિજ- શકાય તે નગરવાલાને કયાંથી ખબર? એ કોણ છે? મલહોત્રાને થથી શેખ મુજીબ સમસ્ત પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાન થવા જોઈતા આવા ટેલિફોન સંદેશાઓ અગાઉ મળ્યા હોવા જોઈએ. આવો સંદેશે. હતા. યાહ્યાખાન અને ભૂતને કોઈ વાતે આ સ્વીકાર્ય ન હતું. યાહ્યા- પહેલે જ હોય તો અવાજ ઓળખે અને તેના આધારે ૬૦ લાખ ખાને વાટાઘાટ કરી. શેખ મુજીબે સ્વતંત્ર બંગલા દેશની માગણી જેવી રકમ અજાણી વ્યકિતને સેપે એ ન બને. આ રકમ કોની કરી જ ન હતી. તેમણે લશ્કરી દર હટાવી લોકતંત્રના અમલની છે? સ્ટેટ બેંકને ચેપડે જમે છે? હોય તે કોને નામે? નગરવાલાને જ માગણી કરી હતી. યાહ્યાખાને દગો દીધો. વાટાઘાટને નામે એકરાર એરેબિયન નાઈટ્સની કથા જેવો છે. તેમાં સત્યને રણકાર ૭૦ થી ૮૦ હજારનું લશ્કર પૂર્વ પાકિસ્તાનમાં ઉતાર્યું અને અચા- નથી, કૃત્રિમતા છે. નગરવાલા સામેના કેસમાં મલહોત્રા મુખ્ય