Prabuddha Jivan 1964 Year 25 Ank 17 to 24 and Year 26 Ank 01 to 16

SR No.: 525949
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1964
Total Pages: 276
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 36 MB

Page 97

• તા. ૧૬-પ-૧૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૩
36 એક પત્ર ૯
તેણે આમ કર્યું એટલે આપણે શાને જીવનથી હારી જવું? આપણને
માનવી જીવન મળ્યું છે, તો તે આવી ઘટનાઓના આઘાતથી શા - (એક સુપ્રતિષ્ઠિત ગૃહસ્થની કુટુંબિન અનાચારના માર્ગે માટે ગુમાવી દેવું કે વ્યર્થ બનાવી દેવું ? આમ વિચારવું કે વર્તવું તે સરકતી ચાલી અને તેને સદાચાર તરફ વાળવાનું શકય ન કોઈ બલિદાન નથી, પણ કાયરતા છે અને કોઈ પણ સંયોગમાં 'રહ્યું. આ પરિસ્થિતિએ તેમને એટલે બધા આઘાત પહોંચાડયો કાયરતાને વશ થવું તે ઈશ્વરે આપણને જે સમજણ, બુદ્ધિ કે કૂટુંબની આવી પ્રતિષ્ઠાતાની નજરે જોવી એ કરતાં જીવનને અંત આપી છે તે સાથે જરા પણ સંગત નથી. શા માટે ન લાવવો–આવા વિચારે તેમના મગજને ભમાવવા માંડ્યું.
આ આખી અનિષ્ટમય લાગતી પરિસ્થિતિને બીજી રીતે આ બાબતની તેમના એક મિત્રને જાણ થતાં તેના ચિત્તને સ્થિરતા
વિચાર કરતાં તેને ઈષ્ટપરિણામી પણ બનાવી શકાય છે. નરસિહ મળે અને આસપાસના વિષાદ પેદા કરતા વાતાવરણમાંથી ઊંચે
મહેતાની પત્નીનું અવસાન થયું. તેના જીવનમાં આ એક મોટી
આફત આવી, અનિષ્ટ બન્યું; પણ આ ઘટનાને તેણે આફતરૂપઉઠીને તે વ્યકિત પોતાના જીવન વિષે કાંઈક બીજી રીતે વિચાર કરતી
અનિષ્ટરૂપ- લેખતાં બીજી રીતે અપનાવી. પત્નીના સ્વર્ગવાસમાં થાય એ હેતુથી તે તેમના મિત્રે તેમને લખેલે એક પત્ર નીચે પ્રગટ તેમણે મેકળાશ અનુભવી, ‘હવે ભજનપ્રવૃત્તિ વધારે સરળ બનશે.” કરવામાં આવે છે—એ આશાએ કે આજે તે પત્રમાં જણાવી એમ વિચાર્યું અને એક અમંગળ ઘટના મંગળમય બની ગઈ. છે તેવી એક યા બીજા પ્રકારની કઢંગી મૂંઝવતી--કૌટુંબિક ઘટના
આપણે આપણા પ્રાકૃત જીવનમાં રચ્યાપચ્યા રહીએ છીએ. જ્યાં ત્યાં બન્યા જ કરે છે. તો આવી ઘટનાને ભોગ બનેલા દ્રવ્યોપાર્જનની અનુકુળતાકુટુંબને વિસ્તાર, સમાજમાં કોઈ ભાઈ યા બહેનને સમધારણ પ્રાપ્ત કરવામાં કદાચ આ પત્રનું
પ્રતિષ્ઠા-બહુમાન, વૈભવભર્યું–સુખસગવડથી ભરેલું જીવન–આ બધું - વાચન થોડુંક મદદરૂપ અને માર્ગદર્શક બને.).
પ્રાપ્ત થતાં આપણે આપણી જાતને ભાગ્યશાળી માનીએ છીએ, મુંબઈ તા. ૧૯-૨-૬૪
અને પોતાનાં જીવનને સફળ અને સાર્થક લેખીએ છીએ અને એ ' પ્રિય ભાઈ,
પ્રકારના આત્મસંતેષમાં જીવન જીવીએ છીએ. પણ બાહ્ય સુખમય મારી તરફથી મળતા આ પત્રથી તમને કદાચ વિસ્મય થશે. પરિસ્થિતિના આવરણ આડે આપણે નથી ઊંચે જોતાં નથી અંદર જોતાં, ' પણ ચારેક દિવસ પહેલાં સવારના ભાગમાં નાનાભાઈને મળવા અને વિશ્વવ્યાપી અને એમ છતાં અન્તરના ઊંડાણમાં રહેલ પરમ
જતાં અને તમારા વિશે વાત નીકળતાં બહેન મંગળાએ પોતાના તત્વનું દર્શન આપણને પ્રાપ્ત થતું નથી. બાહ્યજીવનના અનુ
સ્વૈરવિહારી વર્તન વડે તમારા કુટુંબ અંગે જે કઢંગી સ્થિતિ ઉભી કુળ તેમ જ પ્રતિકૂળ પરિવર્તનને સમભાવે જોવાની દષ્ટિ આપ'' કરી છે અને તેની તમારા ચિત્ત ઉપર જે ઘેરી અસર પડી છે ણને સાંપડતી નથી. ઈશ્વરની એવી ઈચ્છા હોય છે કે આપણે ... એને મને તેમણે ખ્યાલ આપ્યો અને તેના અનુસંધાનમાં તાજે- પ્રાકૃત ભૂમિકા પરથી ઊંચે ઉઠીએ અને દીવ્યતાને પ્રાપ્ત કરીએ.
તરમાં તમારા તરફથી આવેલા પત્રોને તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો. આ એ માટે આપણી ઉપર તે એક યા બીજા પ્રકારની આફત મોકલે કારણે તમે મનથી ભાંગી રહ્યા છે અને ન કરવા પૈગ્ય એવું છે. કાં તે સહજસાધ્ય નહિ એવા વ્યાધિને મોકલે છે અથવા તે કરવા તરફ તમારું મન ઘસડાઈ રહ્યું હોય એમ મને લાગ્યું આપણા અત્યન્ત સ્નેહના પાત્રને તે એકાએક ઝૂંટવી લે છે; અને તેથી, તમને પત્ર લખીને તમારા મનને ભાર હળવો અથવા તો વર્ષોથી એકઠી કરેલી સંપત્તિ એક યા બીજું કરવા પ્રયત્ન કરું એ વિચારથી પ્રેરાઈને આ પત્ર હું લખી નિમિત્ત ઉભું કરીને આપણી પાસેથી આંચકી લે છે, અથવા તે રહ્યો છું. તમારા કુટુંબ સાથે વર્ષોથી મારો એક સ્વજન જે ગાઢ કલ્પનામાં ન આવે એવી દુર્ઘટના પેદા કરીને કુટુંબની પ્રતિ( સંબંધ હોઈને આવા પ્રસંગે તમને કંઈક લખવાને મને અધિકાર ઠાને ધુળધાણી બનાવી દે છે. આ કોઈ પણ એક ધક્કો આપીને '' છે એમ હું માનું છું.
આપણે જેમાં રાચી રહ્યા હોઈએ તેવી પરિસ્થિતિને તે ચુંથી નાંખે તે તમને ઊંડાણથી ક્ષુબ્ધ બનાવતા સંયોગોને મને પૂરો ખ્યાલ
છે. આ સંયોગમાં નબળે, અવિચારી, સમજણ વિનાને માણસ છે. આમ લાગવાથી કોઈ પણ માનવી ક્ષુબ્ધ બને એ સ્વાભાવિક
ભાંગી જાય છે, આપઘાત કરવા સુધીને વિચાર કરે છે; પણ છે. પણ આવી પરિસ્થિતિમાં એક સામાન્ય માણસ માફક હીંમત
સબળે વિચાર, સમજણ ધરાવતો માણસ “આમ કેમ બને ?” એ હારી જવી, હતાશ બનવું, જીવન વિશે નિરસ બની જવું એ
રીતે વધારે ગંભીર રીતે વિચારતે થાય છે, અન્તર્મુખ બને છે
અને એક પાંખડું ખસી જતાં કડડભૂસ થઈ પડે છે એવા યોગ્ય નથી. કુટુંબ માટે ઉભી થયેલી અસામાન્ય પરિસ્થિતિને
સુખભર્યા ચાલુ જીવનમાળખામાં રાચી રહેવાની મૂર્ખાઈનું તેને સામાન્ય રીતે નહીં પણ અસામાન્ય રીતે વિચાર કરતા થવાની અને
એકાએક ભાન થાય છે અને આધાર રાખવાલાયક એવા કોઈ આ બાબતને કંઈક . આધ્યાત્મિક રીતે વિચાર કરવાની જરૂર
નક્કર અવલંબનને તે શોધવા માંડે છે અને આ અવલંબન એટલે છે. મંગળાનું વર્તન એક રીતે આપણે ન સમજી શકીએ એવું ઈશ્વરતત્વની–પરમતત્વની-ઝાંખી, અનુભૂતિ. આ અનુભૂતિ છે. એક સારા કુટુંબનું સંતાન અને અન્ય સારા કુટુંબને વરેલું થતાં તે નવું બળ મેળવે છે, તેને સાંસારિક વ્યાયેહ સરી છે. આવા માર્ગે જાય જ કેમ ? આવો પ્રશ્ન એટલા માટે ઊભે
જાય છે. જીવનને જૂદો જ દષ્ટિકોણ તેને પ્રાપ્ત થાય છે, સામાથાય છે કે આપણામાં આપણી પોતાની પ્રતિષ્ઠાને ચોક્કસ ખ્યાલ
જિક કે કૌટુંબિક પ્રતિષ્ઠાનું ભૂત ઓસરી જાય છે, અહં માત્ર છે અને બહેન મંગળા આપણા કુટુંબ સાથે જોડાયેલી હોઈને તેને
ઓગળી જાય છે અને વિશ્વ સાથે નવી સંવાદિતા તે પ્રાપ્ત કરે આપણી પોતાની માનીએ છીએ. પણ આ જ બાબતને તટસ્થ
છે. આમ બનતાં વિષાદ, ખેદ, ગ્લાનિ શમી જાય છે, ક્રોધની જ રીતે વિચારો. મંગળા જેવી ઉન્માર્ગે જનારી આ સમાજમાં અનેક
જગ્યાએ કરૂણા આવે છે અને કોઈ પણ વિષમ ઘટના એ કુદયુવતીઓ છે. મંગળા જે રીતે વર્તે છે તે યોગ્ય નથી, એમ રતના કામમાં એક સ્વાભાવિક ઘટના છે એવી સમજણ તેનામાં છતાં તેવું વર્તન અસાધારણ કે અસામાન્ય નથી. આવું જો બીજે ઉગે છે અને એ કારણે ચિત્તમાં પેદા થયેલી હતાશા, જીવન વિશે.
બનતું હોય તે આપણે ત્યાં પણ કેમ ન બને ? અને કુટુંબની અનુભવાતી અર્થશૂન્યતા નિમ્ળ બને છે. કારણ કે ત્યાર પછી * પ્રતિષ્ઠાને ખ્યાલ એ પણ એક ' પ્રકારને મેહ નથી શું ? જે પિતાની સમસ્યાને તેને નવો ઉકેલ મળતાં તેના જીવનની દષ્ટિ છે બીજે અનેક ઠેકાણે બને છે તે આજે આપણે ત્યાં બન્યું છે. આ બદલાય છે અને અપ્રસન્નતાના સ્થાને પ્રસન્નતાની સ્થાપના થાય છે.
બાબતને આપણા મનથી વધારે પડતી લઈએ છીએ એ પાછળ આ રીતે તમારા જીવનમાં ઉભી થયેલી સમસ્યાને તમે { આપણું અહં નથી તે બીજું શું છે? પ્રશ્ન તે એ છે કે વિચાર કરો, ઉકેલ અને હીંમતને એકઠી કરીને ગુમાવેલા સ્વત્વને
આ
બિક પ્રતિષ્ઠા દિયર ને જ ધમાલ મસર