Prabuddha Jivan 1964 Year 25 Ank 17 to 24 and Year 26 Ank 01 to 16

SR No.: 525949
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1964
Total Pages: 276
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 36 MB

Page 87

-
(3)
.
તા.૧-૫-૧૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
ને અદિતીએ અને ટેગ એઈએ છે
કહેવાય. જૈન દર્શનના હાર્દ માં રહેલી અહિંસા અનેકાન્ત, નંદની અમેરિકાની યાત્રા પછી જ. સ્વામી વિવેકાનંદ જ્યારે અમેસંયમ અને તપના) એ સંદેશાના મંત્રો જેમણે સાંભળ્યા છે, એ રિકાથી હિંદુસ્તાન પાછા આવ્યા ત્યારે એમણે પથારીમાં આળેસંદેશાના અવાજથી જેઓ અસ્વસ્થ થયા છે એવાઓની વાણીને ટતો પણ ઊંઘમાંથી ઊઠેલે હિન્દુસ્તાન જે. જાગેલાને બેઠો કરવા એકત્ર કરનાર સ્થાન પ્રબુદ્ધ જેન” બની જાય છેએની હસ્તી અને ત્યાર પછી પોતાના પગ ઉપર ઊભો રહી ચાલતે કરવા કૃતાર્થ થશે. ” આ તેમના પ્રેરક માર્ગદર્શનને ધ્યેય તરીકે સ્વામી વિવેકાનંદે ‘પ્રબુદ્ધ ભારત' કરીને એક માસિક ચલાવ્યું. સ્વીકારીને ‘પ્રબુદ્ધ જૈન” અથવા “પ્રબુદ્ધ જીવન’નું મેં યથાશકિત એમાં વેદાંતધર્મના પાયા ઉપર સામાજિક, ધાર્મિક, શિક્ષણવિષયક સંપાદન કર્યું છે. આમાં મને કેટલી સફળતા મળી છે અને સાંસ્કૃતિક જાગૃતિની નવી ઈમારત ઊભી કરવાને એમણે પ્રયાસ પ્રબુદ્ધ જૈન” અથવા જીવનની હસ્તી કેટલી કૃતાર્થ થઈ છે એને કર્યો. વેદાંત વસ્તુત: પંડિતની ચર્ચામુંડળીમાં છણી કાઢવાને ન્યાય ચૂકવવાનું કામ તે “પ્રબુદ્ધ જીવનને તુલનાત્મક રીતે વિચાર વિષય નથી. ગુફામાં રહી પલાંઠી વાળીને ટટાર બેસી નાક પકડીને કરતા વિવેચકોનું છે.
ઊંઘ તાણવાની સગવડ કરી આપનાર એક હઠયોગ નથી. પણ આમ ૨૫ વર્ષની મજલ પૂરી કરીને આગળ ચાલતાં જેમણે
વેદાંત એ એક સાર્વભૌમ જીવનદર્શન છે એમ સિદ્ધ કરી જીવનને આજ સુધી મને સહકાર આપ્યો છે તેમને પોતાને સહકાર
અંગે ઊઠતા તમામ સવાલોને ઉકેલ આણવાની તે એક ગુરુ-કૂંચી ચાલુ રાખવા અને જેમના સહકારને યોગ માગવા છતાં પણ
(Master key) છે, એમ તેમણે જોયું અને તે પ્રમાણે હજી સુધી મને સાંપડયો નથી તેમને , મારી પ્રત્યે કૃપા દાખવીને
હિન્દુસ્તાનને પ્રેરણા આપી. આપણે બ્રહ્મસમાજમાં અને સહકારપ્રદાન શરૂ કરવા અને એ રીતે મારા કાર્ય અને જવા
આર્યસમાજમાં એ જ પ્રેરણા જોઈએ છીએ. એ જ પ્રેરણા આપણે બદારીને બને તેટલી હળવી કરવા તેમ જ “પ્રબુદ્ધ જીવનને બને
અરવિન્દ ઘોષમાં અને ટાગેરમાં જોઈએ છીએ. અને એ જ પ્રેરતેટલું સમૃદ્ધ બનાવવા મારો નમ્ર અનુરોધ છે.
ણાને અદ્રિતીય વિસ્તાર અહિંસાવાદી ગાંધીજીના કાર્યરાશિમાં
આપણે અનુભવીએ છીએ. આજે દેશમાં તેમ જ દુનિયામાં બનતી અનેક ઘટનાઓ અને નિર્માણ થતી અવનવી પરિસ્થિતિઓ અંગે પ્રબુદ્ધ જીવનના
- જૈનદર્શન પણ એવું જ એક જીવનવ્યાપી સાર્વભૌમ વાચકોને સમ્યક માર્ગદર્શન મળતું રહે એ મેં હંમેશા
દર્શન છે. સ્યાદ્વાદની ભૂમિકા ઉપર અહિંસા અને તપના સાધન મનોરથ સેવ્ય છે. એમ છતાં અતિ પરિમિત વિષયોને “પ્રબુદ્ધ
વડે આખી દુનિયાનું સ્વરૂપ ફેરવવાની શકિત અને અભિલાષા જીવન’ સ્પર્શી શકયું છે. આજે ભારતના ભાવીને ઘડતી આર્થિક
જૈનદર્શનમાં છે અથવા હોવા જોઈએ. વિનાશની અણી ઉપર બાબત ઉપર તે “પ્રબુદ્ધ જીવનમાં ભાગ્યે જ કોઈ લખાણ પ્રગટ
આવી પહોંચેલા આ જગતને જે છેલ્લી ઘડીએ બચી જવું હોય તે થયેલું જોવા મળે છે. આનું કારણ છે મારી જ્ઞાન અને સમજણની એણે સ્યાદ્વાદરૂપી બૌદ્ધિક અહિંસા સ્વીકારવી જોઈએ. સંયમ પારવિનાની મર્યાદાએ અને જે મિત્રો મદદ કરી શકે તેવા હોય
રૂપી નૈતિક સાધના આચરવી જ જોઈએ, અને તપ દ્વારા ' તેમને એક યા બીજા કારણે અપૂરત સાથ અને સહકાર. પરિ
સંકલ્પ સામર્થ્ય કેળવી ઉપરની સાધનાની પૂર્વતૈયારી ણામે “પ્રબુદ્ધ જીવનમાં શું આપી શકાય છે તેની અપેક્ષાએ
કરવી જ જોઈએ. શું નથી આપી શકાતું તેને મનમાં સતત અસંતોષ રહે છે. એ સંદેશો રૂઢિગ્રસ્ત શાસ્ત્રી પંડિત દુનિયાને ન આપી શકે... આમ છતાં પણ મારું સમગ્ર, ચિન્તન અને લેખન “પ્રબુદ્ધ
કેમ કે દુનિયામાં એમના કરતાં વધારે બુદ્ધિશાળી અને ઓછા જીવન ને બને તેટલું સારું અને સુંદર બનાવવા ઉપર કેન્દ્રિત હોય , પામર લાકે ગમે તેટલા પડેલા છે; એ સંદેશ શબ્દજડ અને છે. સદ્ભાગ્યે આપણે જેમને આદરણીય ગણીએ તેવી કેટલીએક ગ્રન્થપરતંત્ર સાધુમુનિઓ અને આચાર્યો ન આપી શકે. કેમ વ્યકિતઓને “પ્રબુદ્ધ જીવન’ ઉપર સદ્ભાવ નીતરતો મેં અનુ
કે તેઓ મોટે ભાગે પોતાના સમાજના, પોતાના જ્ઞાનના અને ભવ્યો છે અને આમાં મારા સર્વ પરિશ્રમનું વળતર મળી રહેતું એ બંનેને પોષણ આપનાર રૂઢિઓના અનુયાયી હોય છે. તેઓ મેં માન્યું છે. વિષય વસ્તુ અને વ્યકિતઓ વિશે મારું દર્શન વિષદ વોચેલી અને સાંભળેલી વાત કરે છે, અનુભવેલી વાત નથી કરતા. ' અને સત્યસ્પર્શી બનતું રહે જેથી “પ્રબુદ્ધ જીવન' દ્વારા તેના તેમને સિદ્ધાંતોના અર્થોનું દર્શન ભલે થયું હોય પણ વિશાળ અને વાચકોને હું સમંયક માર્ગદર્શન આપી શકું-આવી મારી ઊંડા
'ગંભીર માનવજીવનનું દર્શન થયેલું નથી હોતું. ' .. - , દિલની હંમેશાં પ્રાર્થના રહી છે. આ પ્રસંગે આદરણીય મહાનુ- એ સંદેશે ભૂતકાળને યથાર્થ રીતે ન સમજનાર, ભવિષ્ય- ', ,.
ભાવો, સદ્ભાવસંપન્ન મિત્રો અને પ્રબુદ્ધ જીવન’ના પ્રશંસકોના કાળને ન નિહાળી શકનાર અને વર્તમાન કાળના સંકુચિત સ્થળે- ' , કરી છે. મારા માટે આશીર્વાદની અને પ્રબુદ્ધ જીવન” માટે શુભેચ્છાની કાળથી મર્યાદિત એવા આજકાલના લેખકો અને સંપાદકો, જાતિયાચના કરૂં છું.
ભૂષણો અને સંસારસુધારકો ન આપી શકે, કેમ કે એમની, શ્રદ્ધા છે , , , પરમાનંદ
એમના જીવન જેટલી જ પિચી અને છીછરી હોય છે. તેઓ જીવનના
વિદ્યાર્થી ભલે હોય પણ જીવનવીર નથી હોતા. પ્રગપરાયણતાથી પ્રબુદ્ધ જેન”
તેઓ બીએ છે. મહાસાગરમાં, પિતાનું : અને પિતાના સમાજનું ', ' ' (જે લેખને મારા અંગત નિવેદનમાં ઉલ્લેખ કર્યો છે તે વહાણ હાંકનાર અને એક ધ્રુવને આધારે ગમે તેવા પાણીમાં એક માં તો કાકાસાહેબ કાલેલકરના લેખ નીચે આપવામાં આવે છે. – તંત્રી) ભય સંચાર કરનાર વહાણવટિયાઓ તેઓ નથી. જ
: ', ' ', જ્યારથી યુરોપિયન લોકો આ દેશમાં આવ્યા ત્યારથી એમણે પણ એ સંદેશો દુનિયા આગળ મૂકાયો છે. જેમણે મહાવીરની મિ આ દેશને ઓળખવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. મોટા મોટા વિદ્વાનોએ વાણી પ્રત્યે નિષ્ઠા કેળવી છે. તેમનું કર્તવ્ય છે કે તેઓ એ સંદેશો
આ હિંદુસ્તાનમાં શોધખોળ કરી હિંદુ ધર્મ અને સંસ્કૃતિ ઉપર પ્રકાશ સમજે, આચરે અને એને વિસ્તાર કરે. “પ્રબુદ્ધ જેની જૈન છે છે તો પાડયો. ત્યાર પછી મેડમ બ્લેટ, કલ આલ્કોટ અને મિસિસ , સમાજને અને એની સાથે ભારતીય સમાજને જાગેલે જોઈ જો એ છે [ આ એની બિસન્ટ આ પ્રતિભાશાળી વ્યકિતઓએ હિન્દુસ્તાનની બ્રહ્મા બેસત કરે અને ઊઠીને ચાલવાની પ્રેરણા આપે તે એણે જેનલ છે. તો આ વિધાન અધ્યાન કરવા માટે થિયોસોફિકલ સોસાયટીની સ્થાપના દર્શનને જીવનદર્શન બનાવ્યું કહેવાય.
કરી. પણ હિંદુસ્તાનને અસ્મિતાનું ભાન આવ્યું. સ્વામી વિવેકા એ સંદેશોના મંત્રો જેમણે સાંભળ્યા છે, એ સંદેશાના અવાજ