Prabuddha Jivan 1964 Year 25 Ank 17 to 24 and Year 26 Ank 01 to 16

SR No.: 525949
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1964
Total Pages: 276
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 36 MB

Page 71

--
તા. ૧-૪-૬૪
પ્રબુદ્ધ જીવન ઊભી થતી ત્યારે તે ઈરાદાપૂર્વક પોતાના શ્વાસની પ્રક્રિયા તરફ પોતાનું ગાંધી આશ્રમ અને માંસાહાર–૧ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતા અને પછી એવી કલ્પના કરો કે દરેકનિ:શ્વાસ સાથે પિતે નિષેધક ખ્યાલે બહાર કાઢતા હતા અને દરેક ઉચ્છવાસ સાથે પોતે (તા. ૧૬-૨-૬૪ ના પ્રબુદ્ધ જીવનમાં ‘ભુવનેશ્વર કેંગ્રેસ : વિધાયક ખ્યાલ અંદર દાખલ કરતો હતો. તે પિતાની જાતને ઉદ્દેશીને અધિવેશનમાં માંસાહારીઓ માટે કરવામાં આવેલી અલગ સગવડ”
એ મથાળા નીચેની નોંધના અનુસંધાનમાં નીચેના લેખ વાંચવા કહે કે, “હું શરમાળપણું બહાર કાઢું છું અને વિશ્વાસને દાખલ કરું
વિનંતિ છે.
તંત્રી) છું; સંકોચશીલતા બહાર કાઢું , ધાર્યું કામ પાર પડવું જ જોઈએ
ગયા જાનેવારી માસમાં શ્રી મોરારજીભાઈ દેસાઈ અમદાવાદના એવી પ્રતીતિ દાખલ કરું ; નિરાશાને બહાર ધકેલું છે, સફળતાને અંદર સુદઢ કરૂં છું.”
પ્રવાસે આવ્યા ત્યારે એક સભામાં તેમની જોડે થયેલી પ્રશ્નોત્તરીમાં
ગાંધી આશ્રમ અને માંસાહાર વિશે ઉલ્લેખ તેમણે કરેલો. છાપામાં તે જે શ્વાસ લેતે હતા તે તે, જરૂર સામાન્ય હવા જ
તે (૨૫-૧-'૧૪ના ‘સંદેશમાંથી) આ પ્રમાણે આવેલ. હતી. પણ તેના અજ્ઞાત મને આ સૂચનાને તેના જ્ઞાત મન પાસેથી
પ્ર. ‘ભુવનેશ્વર અધિવેશનમાં માંસાહારીઓ માટે બકરાં ખરા અર્થમાં સ્વીકાર કર્યો હતો અને જે ગુણેની તેને જરૂર હતી કપાતાં હતાં અને ઈંડાં વપરાતાં હતાં, એવા અખબારેમાં પ્રસિદ્ધ તે ગુણોને જવાબરૂપે પૂરા પાડયા હતા.
થતા હવાલે કેંગ્રેસ–વિરોધીઓ લોકો સમક્ષ ધરે છે અને અમે દરેક ડૉકટરને એવા કિસ્સાઓની ખબર હોય છે કે જેમાં
(ાંગ્રેસ કાર્યકર્તાઓની સભા એ હતી.) એને જવાબ આપી શકતા
નથી. શા માટે આવું કરાયું ?” અતિશય ગંભીર માંદગી ભાગવત દર્દી અજાયબી પમાડે એ રીતે
ઉ૦ આવા પ્રશ્નના જવાબમાં શ્રી મોરારજીભાઈએ જણાવ્યું એકાએક સાજો થતો માલુમ પડે છે, કારણ કે તેના કુટુંબને તેની હતું કે, “આ દેશને ૮૦ ટકા વર્ગ માંસાહારી છે. આસામઅત્યંત જરૂર હોય છે અને તે પોતાના મનથી નક્કી કરે છે કે, “ એરિસ્સા પણ માંસાહારી છે, એટલે ત્યાં અધિવેશન ભરાયું હોવાથી મરવાને જ નથી.' વળી બાઈબલ આ જ બાબતને પોતાની અત્યંત
માંસાહારીઓ માટે પણ રડાની સગવડ હતી. વળી કેંગ્રેસ શાકા
હારી છે એવું કોણે કહ્યું? riધીની જ મારી મદ્રેમાનો માટે મિતાક્ષરી ભાષામાં રજૂ કરે છે કે, “જેવી રીતે તે પોતાના હૃદયમાં
आश्रममां मांसाहार पीरसवा देता हता." (તેના જ્ઞાત મનમાં નહિ પણ તેના હૃદયમાં) વિચારે છે તે તે બને છે.”
ઉપર નાગરીમાં બતાવેલા ઉલ્લેખથી કુદરતી રીતે ચર્ચા જાગી
છે કે, આ8ામ અંગે આ વસ્તુ સાચી છે ? ગાંધીજીના આશ્રમમાં તે પછી યાદ રાખવા લાયક બાબત આ છે: આપણામાંના
આવતા માંસાહારી મહેમાનને તે આહાર મળી શકતો એ ખબર દરેકમાં અજ્ઞાત મનમાં કલ્પનામાં ન હોય એવી શકિત, તાકાત અને
બરોબર છે? ધૃતિ હોય છે. ઘણી વાર આ શકિતને આપણે ઉપયોગ કરતા હતા
હું ૧૯૨૧માં સાબરમતી આશ્રમમાં દાખલ થયે; ૧૯૩૩માં નથી, કારણ તે શકિત અંદર પડેલી છે તેની આપણને ખબર જ તે વિસર્જન થયું ત્યાં સુધી ત્યાં હતા. (અલબત્ત વચ્ચે વચ્ચે કેટલોક હોતી નથી. ઘણી વાર આપણને તેની જરૂર જ નથી એમ વિચારીને વખત અમુક કામે બહાર ગયા હતા તે બાદ સમજવું જોઈએ)
આશ્રામને રડે કયારે ય માંસ રંધાતું કે કોઈને પીરસાતું હોય, એમ આપણે આપણી જાતને છેતરતા હોઈએ છીએ. ઘણી વાર આપણે
મેં જાણ્યું નથી. તથા એક સ્વ. શ્રી ઈમામસાહેબ જેવાને બાદ કરતાં, તેની અભિવ્યકિતને ભય, અપરાધ અને તંગદિલીથી અટકાવીએ
ભાગ્યે કોઈ આશ્રમી માંસાહારી હતા. મહેમાનોને માટે મિષ્ટાન્ન છીએ. પણ તે ત્યાં છે એમાં કોઈ શક નથી.
જેવું પણ આશ્રમ-રસેડે ન થવું. અરે, શ્રી રામદાસભાઈના લગ્ન , તે પછી એ સ્પષ્ટ છે કે, જ્યાં સુધી પ્રસ્તુત વ્યકિતએ પોતાની પ્રસંગે કન્યાપક્ષેથી આવેલાંને પણ આશ્રમ-રસેડે મિષ્ટાન્ન ન મળે, સમસ્યા ઉકેલવાને ઉપરછલે પ્રયત્ન કર્યો હોય અથવા બિલકુલ એવું કડક શાસન હતું. પ્રયત્ન જ ન કર્યો હોય ત્યાં સુધી “ Don't try ’. ‘કશે
માંસાહાર આજે આહાર અંગે એક વિશ્વ-નીતિ-પ્રશ્ન બન્યો પ્રયત્ન ન કરો.’ એ સલાહ આપવાની કે સ્વીકારવાની છે જ નહિ.
છે. ગાંધીજીએ જીવનમાં ઘણે વહેલેથી અને આમરણ એ વિશે
જાગૃત ભાવે ચિંતન - મનન અને પ્રયોગો કરેલા; અને જ્ઞાનપૂર્વક પણ જ્યારે પૂરો, ખરા દિલને અને પૂરી ગંભીરતાપૂર્વક પ્રયત્ન
માંસાહારનો ત્યાગ* કરે. નિમિષાહારને તેઓશ્રી સનાતન હિંદુ કરવામાં આવ્યો હોય અને એમ છતાં તેમાં સફળતા મળી ન હોય ધર્મની એક અનોખી ભેટ માનતા. દારૂબંધી અને આ વસ્તુ, તે ત્યારે એ બધી મથામણ છોડી દેવી અને વિશ્વના મહાન સર્જક ધર્મની અદ્રિતીય દેણગી ગણાય. બળાને તમારી મદદે આવવા દેવા એ જ માત્ર ઉત્તમ માર્ગ છે.
અને પ્રચાર-કુશળ તે તેઓશ્રી પહેલેથી એવા હતા કે, વિલા' સેન્ટ પૉલે સલાહ આપી હતી કે, “બધું કરી છૂટયા પછી યતમાં ભણતા ત્યારે એક નિરામિષ ખાણું ગણતરીભેર લંડનની : ઊભા રહો”. તેમના કહેવાને એ આશય હતું કે, સ્વસ્થતાથી ઊભા જાણીતી એક મોટી સામિપ હોટેલમાં જ ગોઠવ્યું હતું! તેવો ચતુર રહે, રાહ જુએ, હળવા બને, અને એ ગૂઢ પ્રદેશ કે જેને અમે
પુરુષ પોતાના જ ખામ વિષે સામિપ દ્રષ્ટાંત કદી બેસવા દે માનસશાસ્ત્રીઓ ‘અજ્ઞાત’ શબ્દથી ઓળખીએ છીએ અને જેને
ખરો ! હા, એમ ખરું કેઆતિથ્ય અને વિવેકમાં તેઓ પૂરા હતા. વળી
તેમના આશ્રમમાં વિશ્વભરના મહેમાન આવે તેથી સામિપીઓ રોટ પલ ઈશ્વરના નામથી ઓળખાવે છે તેમાંથી જે મદદ તમને
સાથે પણ ઉચિત વ્યવહાર રાખવો જ ઘટે. પરંતુ એમાં એમણે મળવાની જ છે તેને વિનમ્રભાવે સ્વીકારો..
એવું કદી માન્યું નહિ કે, દારૂ અને માંસ જેવી આશ્રમવર્ક્સ અનુવાદક : પરમાનંદ મૂળ અંગ્રેજી: ડે. સ્માઈલી બ્લેન્ટન વસ્તુઓ આપવી જોઈએ, કેમ કે વિવેક કે આતિથ્યની દ્રષ્ટિએ
એ આવશ્યક છે. વિષયસૂચિ
પૃષ્ઠ
| દારૂ અંગે એક દાખલે જાણીતા છે. રાજકોટના રાજાને ત્યાં શાકાહારી સમજવાદ
સોહનલાલ દુગડ ૨૨૯ એ જમણમાં તેમને જવાનું થયેલું. તેમાં દારૂની બાટલી તો ટેબલ ભારત જૈન મહામંડળના
૨૩૩ પર ચાલે જ! એ અંગે રિવાજ એવો કે, જમનાર મહેમાન પોતાને સાંગલી અધિવેશનમાં
જોઈએ તે તેટલો લઈને બાટલી આગળ કરે. આ રીતે બાટલી પસાર કરવામાં આવેલા
ગાંધીજી પાસે આવી અને તે તેમણે બારોબાર આગળ કરી આપી પ્રસ્તાવે.
એટલું જ. પરંતુ એમ પણ એમના જેવા અઠંગ દારૂનિષેધક કેમ મારી જાવ મુજબનું
ડે. સ્માઈલી બેટન ૨૩૫ કરે?એવા વાદના જવાબમાં તેમણે લખ્યું હતું કે, આ એક વિવેક સર્વશ્રેષ્ઠ નિદાન
આપદ્ધ અપવાદરૂપે કરવો પડેલો; પણ તેનું કોઈ અનુસરણ ન ગાંધી આશ્રમ અને
* આ ત્યાગ એટલે એમાં દૂધ, ઈંડા, ઈ. આવે કે કેમ એ માંસાહાર
મગનલાલ દેસાઈ ૨૩૭ એક બાબત વિચારવાની આવે છે અને ગાંધીજીએ એ વિષય આત્મપરિચય
જયોતીન્દ્ર હ. દવે ૨૩૮ “સત્યના પ્રયોગો કરેલા, પગ અહિં તે બાબતની ચર્ચા ન કરીએ.
, શાસન હતું.