Prabuddha Jivan 1964 Year 25 Ank 17 to 24 and Year 26 Ank 01 to 16

SR No.: 525949
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1964
Total Pages: 276
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 36 MB

Page 251

તા. ૧-૧૨-૧૪
પ્રબુદ્ધ જીવન
પુરુષાર્થ કરીને સાધુસંસ્થામાં શુદ્ધિ લાવવા પ્રયાસ કરે અથવા કોઈ એ તેના અન્યાય સામે કોઈ જ બોલી શકતું નહોતું અને જે બોલે તેને વિવેકી, સમદર્શી, સત્યનો વિચારક ગૃહસ્થ આવી સ્થિતિમાં જેલ ભેગા થવું પડતું અથવા ફાંસીએ લટકવું પડતું. આવા સમયે પલટો લાવવા ઉગ્ર પ્રયત્ન કરે, જીવનું જોખમ ખેડીને પણ ગૃહસ્થ પૂ. ગાંધીજીએ આવી આપણને અન્યાય સામે બોલતો, લડતાં અને સાધુઓ માટે બંધુકૃત્ય કરે આ સિવાય બીજા કોઈનું સાધુઓને પ્રાણ સુદ્ધાં કુરબાન કરતાં શીખવ્યું. તેમ શ્રી પરમાનંદભાઈએ પણ પિતાના આચારધર્મમાં સ્થિર કરવાનું સામર્થ્ય નથી. જ્યારે જ્યારે જૈન સમાજના માંધાતા સાધુઓ કે એના પડખિયા ગૃહસ્થોની સાધુઓ પિતાના આચારમાં શિથિલ થયેલા છે અને જૈનધર્મને અન્યાય અને અધર્મવાળી પ્રવૃત્તિઓ સામે આપણને બોલતાં તૈયાર વગાવનારા થયેલા છે. ત્યારે ત્યારે આચાર્ય હરિભદ્ર જેવા ધર્મ- કર્યા, પડકાર કરતાં તૈયાર કર્યા અને ગમે તે ભાગે આ જડ જીવનપ્રાણ નિસ્પૃહ મહાત્માઓએ જગતમાં આવીને એ સંસ્થાને નવું માંથી બહાર નિકળવા માટે પ્રેરણા મળે એવું વાતાવરણ તૈયાર લોહી આપી માર્ગ પર ચડાવવા પ્રયાસ કરેલ છે. આમ તે સાધુ કર્યું, એ દષ્ટિએ વિચારીએ તે ખરેખર શ્રી પરમાનંદભાઈ આપણા થયેલ વ્યકિત સંસારના પ્રપંચને છોડીને જ સાધુમાર્ગમાં આવેલ છે. માટે માર્ટિન લ્યુથર જેવા જ કહેવાય. તેઓએ સામી છાતીએ ભારે પણ અંતરમાં વૈરાગ્ય ભાવ સ્થિર રીતે નહીં થયેલ હોવાથી, અને જે દઢતા, ધૈર્ય, સમદશિતા અને સત્યપ્રિયતાને વળગી રહી તે વખતે આ જોઈએ તે તમામ સગવડે સમાજ તરફથી મળતી હોવાથી, વળી કશી જડતાપ્રધાન વિચારવિહીન સાધુઓ તેમ જ ગૃહસ્થોનો સામનો કર્યો. જવાબદારી માથે ન હોઈને સ્વાધ્યાય, આંતરતપ, ધ્યાન ચિતનવિહા- તેમ કદી તેમણે અસત્યને પોતાની ટૂંક આવવા દીધું નથી. આજ ણી એ સંસ્થાની વ્યકિતએ શિથિલ થાય જ, જે વ્યકિત દઢ રહેવા પચીશ પચીસ વર્ષથી તેઓ એકધારી રીતે પોતાની અનુભવપ્રધાન ઠરેલ મથતી હોય તે પણ શિથિલ થઈ જાય એવી આ પરિસ્થિતિ છે. એક પીઢ વૃત્તિથી એકધારું અને પ્રાસાદિક શૈલીવાળું “પ્રબુદ્ધ જૈન’ કે ‘પ્રબુદ્ધ અમલદાર પ્રમાણિક હોય અને કદી લાંચરુશ્વત ન લેતે હોય જીવન’ ચલાવતા રહ્યા છે. આ બધા વિચાર કરતાં શ્રી પરમાનંદત્યાં બીજો તેને ઉપરી અમલદાર અપ્રમાણિક હોય અને પેટ ભરીને ભાઈના આપણે ભારે આભારી છીએ, આપણે તેમના ઋણી છીએ. લાંચરુશ્વત લેવાની તરફેણ કરતો હોય, પણ હોય, ત્યાં પેલા મારી તેમને નમ્રભાવેવિનંતિ છે કે, જે જોમથી પરમાનંદભાઈ તે વખતે પ્રામાણિક અમલદારને પ્રમાણિક રહેવું ભારે કઠણ બને છે અને ઝૂઝયા તે જ જોમથી વર્તમાનમાં પણ તેમને બુઝયા વિના ચાલવાનું છેવટે અપ્રમાણિક બનવું પડે છે. -
નથી. ધર્મને નામે હજી પણ અંધાધુંધી અટકી નથી, તપને નામે વર્તમાન સાધુસમાજની લગભગ આવી જ પરિસ્થિતિ છે, ભાગની પ્રક્રિયા ચાલતી રહી છે અને એવું તો ઘણું જુઠાણું શું આચાર્ય, શુ ઉપાધ્યાય કે શું ગણી કે પંડિત યા સામાન્ય શ્રમણ- ધર્મને નામે આ મહાત્માઓ ચલાવી રહ્યા છે અને ભળી જનતા આ બધા મોટે ભાગે શિથિલ સ્થિતિમાં ધર્મનું નામ લઈને રમ- તેમાં ફસાઈ પિતાને નાશ વહોરી રહી છે. આમાંથી તેને બચાવવા માણ દેખાય છે. આવી સ્થિતિમાં આ લોકો શાસ્ત્રની દુહાઈ દઈને અને આત્માર્થની જયોત ચેતતી રાખવા શ્રી પરમાનંદભાઈએ આ પોતાની જડતાવાળી પ્રવૃત્તિઓને ચલાવતા હોય છે, પણ ખરી રીતે ઉમરમાં પણ એક શૂરવીર સુભટની પેઠે લડાઈ ચલાવ્યા સિવાય બીજો એ ઘણીખરી પ્રવૃત્તિઓ અશાસ્ત્રીય, અધામિક અને અનાચાર- કોઈ આરો નથી એમ મને લાગે છે. આ વખતે શ્રી પરમાનંદપ્રધાન હોય છે. આમ હોવાથી એ મુનિઓને અનુરારનારો સમાજ ભાઈને અને તેમની પ્રવૃત્તિમાં વિશેષ સહકાર આપનારા શ્રી ચીમન“અંધ અંધ પલાય” જેવી સ્થિતિમાં રીબાતે હોય છે, અને મુનિ જે લાલ ચકુભાઈ વગેરે તેમના સહકારી સૂર પુરૂષોને હું વિશેષ કહે તેને ખરું માનવાની વૃત્તિવાળા બની જાય છે. સાધારણ જન અભિનંદન આપું છું અને પરમાત્મા પાસે હાદિક ભાવે પ્રાર્થના કરું સમાજ શાસને જાણી કે સમજી શકતા નથી, એટલે સ્વર્ગની લાલચ છે કે, શ્રી પરમાનંદભાઈ વગેરે મંડળી આરોગ્ય સાથે દીર્ઘજીવી અને નરકના ભયને લીધે એ મુનિની જડપ્રવૃત્તિને અનુસર્યા થાય અને અજ્ઞાનના અંધારા સામે પોતાના પ્રકાશમય બાણ ફેંકી સિવાય બીજું કાંઈ સ્વતંત્ર વિચારી શકતો નથી અને કમનસીબે - જૈન સમાજનું સંરક્ષણ કરવાનું પોતાનું કર્તવ્ય બજાવ્યા કરે.” કેટલાક ગૃહસ્થ જેઓ ભારે કુશળ હોય છે તેઓ આવા મહારાષ્ટ્રના આરોગ્યપ્રધાન માન્યવર શ્રી શાંતિલાલ હ. શાહ શિથિલ સાધુને પડખે ચડીને સારી એવી કમાણી પણ કરતા રહે મહારાષ્ટ્રના આરોગ્ય પ્રધાન શ્રી શાંતિલાલ શાહે જણાવ્યું છે. આવી સમાજના તેજને, શકિતને, ધનને અને સર્વસ્વને હણનારી
હતું કે “હું પરમાનંદભાઈને અને ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ને ચાહક છું. તેઓ પરિસ્થિતિ જૈનસમાજે અનેકવાર અનુભવેલી છે અને તેમાંથી તે બાલદીક્ષાની લડતના સફળ લડવૈયા રહ્યા હતા. તાજેતરમાં જ હાઈકોઈ આત્માર્થી મુનિ કે ગૃહસ્થના પ્રયાસને લીધે ઉગરતી આવી છે. કોર્ટની ચેંબરમાં બાલદીક્ષા અટકાવવાને લગતે એક કેસ ચાલતો છેલ્લા પચીશ વરસથી વર્તમાન જૈન પ્રજા પોતાના અંધ વિશ્વાસને
હતે. પરમાનંદભાઈએ ‘પ્રબુદ્ધ જીવનમાં તેની વિગતે છાપી. લીધે આવી ભયંકર સ્થિતિમાં સબડતી આવી છે એ હું મારી જાતે એમાં અદાલતને તિરસ્કાર થતો હતો એવો મત દર્શાવાય. છતાં જોઈ શકું છું પણ કોનું દેન છે કે, એ અંગે ચૂકે ચાં કરી શકે? તે વિશે બેપરવા રહીને તેમને ઠીક લાગ્યું કે તેમણે છાપ્યું જ, કોઈ એની સામે થઈને ચૂં કે ચાં કરવાવાળા નિકળે તે સાધુઓ પરમાનંદભાઈનાં પ્રવાસ-પર્યટનનાં વર્ણને વાંચવાને પણ કે પેલા કુશળ ગૃહસ્થ જેએ સાધુના પડખિયા છે તેઓ તેને અનેરો આનંદ છે. તેમની ભાષાને પ્રસાદગુણ અનુભવવા જેવો બેહાલ બનાવી મૂકે છે અને નાસ્તિકનું બિરુદ આપી તે ગૂંચાં છે.. મિત્રો બનાવવાની તેમની કલા અનેખી છે. યોગ્ય વ્યકિત કરેનારનું કશું જ ચાલવા દેતા નથી. નાનાં બાળકોને ભગાડી દીક્ષા શોધીને તે સામે ચાલીને પણ મૈત્રી કરે છે અને મૈત્રી બાંધ્યા આપવાનું શાસ્ત્રમાં લખેલ છે–આવું રાતાળ જુઠું બોલીને સાધુ- પછી તેને નીભાવવાની કલા પણ તેમને સાધ્ય છે. , એ. નાના બેસમજ બાળકોને દીક્ષા માટે સંતાડવા લાગ્યા, ભગાડવા
પર્યુષણ પર્વ પ્રસંગે વ્યાખ્યાનમાળામાં બીજા ધર્મોને લગતાં લાગ્યા અને ગમે તે ઉપાયે મુંડવા પણ લાગ્યા. આવી મનુષ્ય- - પ્રવચને પણ યોજવાની તેમણે જ પહેલ કરી હતી. ત્યાર પછી ઘાતક પરિસ્થિતિમાં જયારે સાધુઓ પાછું વાળીને જોયા વિના રાચતા
મુંબઈમાં તેમ જ અન્ય શહેરોમાં તેનું અનુકરણ થયું. ‘પ્રબુદ્ધ જીવનને હતા તેવે વખતે, શ્રી પરમાનંદભાઈએ તેમની સામે પડકાર કર્યો અંક હું તો ગમે ત્યાંથી મેળવીને વાંચું છું.' અને ભારે ધર્મ, હિંમત, સમભાવ સાચવીને આવી અનિષ્ટ પરિસ્થિતિ- ભારત અને પરદેશમાં વ્યકિતથી પ્રભાવિત પત્ર ગણ્યાગાંઠયા માંથી સમાજને બચાવવા તેઓ આગળ આવ્યા. યુવક સંઘ દ્વારા છે. ગાંધીજીનું ‘નવજીવન’ જેમ તેમના વ્યકિતત્વથી પ્રભાવિત હતું યુવક પરિષદો ભરી અને ‘પ્રબુદ્ધ જૈન’ નામનું યુવક સંઘનું મુખ- ' તેમ પ્રબુદ્ધ જીવન’ પરમાનંદભાઈથી પ્રભાવિત છે. પત્ર પણ શરૂ કર્યું. જ્યારે આપણે ત્યાં અંગ્રેજી સત્તા હતી ત્યારે જ તેઓ “પ્રબુદ્ધ જીવનને પાક્ષિકમાંથી અઠવાડિક કરે એવો
ર